Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ),

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ),

• sağlığı şöyle tanımlar:

• “Sağlık bedensel, ruhsal ve toplumsal

• olarak iyilik durumudur.”

Freud’a göre

• Freud’a göre

• ruhsal sağlığın temel özellikleri:

• Çalışmak ve sevmektir.

Özellikleri:

• Özellikleri:

• Duygu, düşünce ve davranışlarda,

• değişik düzeylerde,

• tutarsızlık, yetersizlik, aşırılık ya da

• uygunsuzluk.

• “Bir miktar delilik karışımının bulunmadığı

• mükemmel bir ruh yoktur.” Aristo

• Bu özellikler;

• sürekli ya da yineleyici olup,

• bireyin uyum ve işlev düzeyinin

• bozulmasına yol açar.

• Ruhsal bozuklukları dizgesel (sistematik)

• olarak ilk kez sınıflandıran

• E. Kraepelin olmuştur (1896).

Kraepelin’in yaptığı tanımlamaların çoğu

• Kraepelin’in yaptığı tanımlamaların çoğu

• bugün için de geçerlidir;

• bu nedenle Kraepelin, psikiyatrinin temeli

• olan, tanımlayıcı (deskriptif) psikiyatri’nin

• öncüsü sayılır.

Tanımlayıcı(Deskriptif) Psikiyatri: Hastalığın klinik belirtileri incelenir, tanımlanır, klinik bir tanıya varılır ve sınıflandırılır. Etiyolojik yönden ipuçları araştırılır, sağaltım planı çizilir.

• Tanımlayıcı(Deskriptif) Psikiyatri: Hastalığın klinik belirtileri incelenir, tanımlanır, klinik bir tanıya varılır ve sınıflandırılır. Etiyolojik yönden ipuçları araştırılır, sağaltım planı çizilir.

• Dinamik Psikiyatri: Normal ve anormal davranışların altında yatan güçlerin, anlamların ve nedensel etkenlerin incelenmesi.

Türkiye’de çağdaş eğitim görmüş ilk ruh

• Türkiye’de çağdaş eğitim görmüş ilk ruh

• hekimi, 1898’de GATA’da psikiyatri

• derslerini başlatan Raşit Tahsin’dir.

• Onu izleyen Mazhar Osman çağdaş Türk

• psikiyatrisinin kurucusu sayılır.

1927’de Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları

• 1927’de Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları

• Hastanesini kuran Mazhar Osman ve onun

• ardından gelen

• İhsan Şükrü Aksel,

• Fahrettin Kerim Gökay gibi hocalar

• Kraepelin’in tanımlayıcı psikiyatri

• okulunu izlediler.

Yirminci yüzyılın ortalarına doğru öncelikle

• Yirminci yüzyılın ortalarına doğru öncelikle

• A.B.D.’de tanımlayıcı psikiyatrinin ağırlığı

• giderek azaldı.

• Bu yönelimde psikanalizin getirdiği dinamik

• ilkeler ve A.Meyer’in psikobiyoloji okulu

• önemli rol oynamıştır.

Amerikan Psikiyatri Birliği (APA)

• Amerikan Psikiyatri Birliği (APA)

• Tanı ve İstatistik Elkitabı (DSM-I)’nı

• (Diagnostic and Statistical Manuel of

• Mental Disorders)

• ilk kez 1952’de yayımladı.

DSM-I’de

• DSM-I’de

• ruhsal bozukluklar

• birer tepki (reaction) olarak

• sınıflandırılmıştır.

• Örneğin bunaltı tepkisi,

• şizofrenik tepkiler gibi.

Bu dönemde A.B.D. ile Avrupa ülkeleri

• Bu dönemde A.B.D. ile Avrupa ülkeleri

• arasında tanımlama ve tanı ölçütleri

• yönünden önemli ayrılıklar ortaya çıkmıştır.

DSM-I’in yöntemsel eksikliklerini fark eden

• DSM-I’in yöntemsel eksikliklerini fark eden

• Amerikan Psikiyatri Birliği (APA),

• 1968’de yayımladığı DSM-II’de

• dinamik psikiyatriye ağırlık veren

• tutumundan uzaklaşarak tepki (reaction)

• teriminden vazgeçmiştir.

DSM-II’nin yayımlanmasını izleyerek

• DSM-II’nin yayımlanmasını izleyerek

• A.B.D. ile Avrupa psikiyatri okulları

• arasındaki yaklaşım farklılıkları giderek

• azaldı.

1980’de yayımlanan DSM-III ile

• 1980’de yayımlanan DSM-III ile

• ilk kez, ruhsal bozuklukların

• tanı ve sınıflandırılmasında,

• araştırmalara dayanan tanı ölçütleri

• (diagnotic criteria) getirildi.

DSM-III 1987’de gözden geçirilerek

• DSM-III 1987’de gözden geçirilerek

• DSM-III-R adıyla yeniden yayımlandı.

• DSM-III ve ardından DSM-III-R ile

• psikiyatrik tanıların standartlaşması

• yönünde önemli adımlar atılmış oldu.

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ, WHO)

• ise bütün tıbbi hastalıkları içeren,

• bir sınıflama geliştirmiştir:

• Uluslararası Hastalıklar Sınıflaması

• (International Classification of Diseases,

• ICD).

ICD’nin, ruhsal bozuklukları tanımlayıp

• ICD’nin, ruhsal bozuklukları tanımlayıp

• sınıflandıran bölümleri, daha çok

• Avrupa psikiyatrisinin etkisiyle

• hazırlanmıştır.

Günümüzde kullanılan ICD-10 (1992)

• Günümüzde kullanılan ICD-10 (1992)

• ve DSM-IV (1994) sınıflandırmaları

• birbirine oldukça yakınlaşmış,

• böylece dünya ölçeğinde, ortak bir

• sınıflamaya doğru yol alınmıştır.

DSM-IV sınıflamasına göre her hastaya 5

• DSM-IV sınıflamasına göre her hastaya 5

• eksen üzerinden tanı konmaktaydı:

• 1. Eksen: Klinik sendromun tanısı

• 2. Eksen: Kişilik Bozukluğu tanısı

• 3. Eksen: Bedensel hastalık tanısı

• 4. Eksen: Psikososyal stres etmenleri

• 5. Eksen: Uyum ve işlev düzeyi

• DSM-V’de kaldırılmıştır

DSM-IV

• DSM-IV

• 17 ana kategoride

• 200’ün üzerinde ruhsal bozukluğu

• sınıflandırıyordu.

• DSM-V

• 20 ana kategoride

• 200’ün üzerinde ruhsal bozukluğu

• sınıflandırıyor

NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR

• NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR

• Mental retardasyon (zeka geriliği)

• Öğrenme bozuklukları

• Otizim

• Dikkat eksikliği ve yıkıcı dav bzk

• İletişim bozuklukları

• Motor bozukluklar ve Tik bozukları

• Diğer nörogelişimsel bozukluklar

NÖROBİLİŞSEL BOZUKLUKLAR

• NÖROBİLİŞSEL BOZUKLUKLAR

• Deliryum

• Demans

• Amnestik Bozukluklar

• Diğer Kognitif Bozukluklar

MADDE KULLANIMI İLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• MADDE KULLANIMI İLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• Alkol,

• Kafein,

• Hallüsinojen,

• Uçucu,

• Sedatif, hipnotik ve anksiyolitik,

• Uyarıcı,

• Kanabis, opiyat

• Nikotin ile ilişkili bozukluklar

ŞİZOFRENİ ve DİĞER PSİKOTİK BOZUKLUKLAR

• ŞİZOFRENİ ve DİĞER PSİKOTİK BOZUKLUKLAR

• Şizofreni

• Şizofreniform bozukluk

• Şizoaffektif bozukluk

• Sanrısal bozukluk

• Kısa psikotik bozukluk

• Paylaşılmış psikotik bozukluk

İKİ UÇLU (BİPOLAR) VE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• İKİ UÇLU (BİPOLAR) VE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• Bipolar bozukluk I

• Bipolar bozukluk II

• Siklotimik bozukluk
• Tanımlanmamış iki uçlu bozukluk

DEPRESYON BOZUKLUKLARI

• DEPRESYON BOZUKLUKLARI

• Major depresyon

• Distimi

• Premenstrüel disfori

• Madde ve ilaca bağlı depresyon

• Başka bir sağlık durumuna bağlı depresyon

• Tanımlanmamış depresyon

ANKSİYETE BOZUKLUKLARI

• ANKSİYETE BOZUKLUKLARI

• Panik bozukluk

• Sosyal fobi

• Özgül fobi

• Ayrılma anksiyetesi

• Seçici konuşmazlık(Mutizm)

• Yaygın anksiyete bozukluğu

• Madde ve ilacın yol açtığı anksiyete boz.

OBSESİF KOMPULSİF VE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• OBSESİF KOMPULSİF VE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• OKB

• Beden Algı Bozukluğu

• İstifçilik Bozukluğu

• Trikotillomani

• Deri yolma bozukluğu

• Madde ve ilaca bağlı OKB

TRAVMA VE STRESÖRLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• TRAVMA VE STRESÖRLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

• Tepkisel Bağlanma Bozukluğu

• Sınırsız Toplumsal Katılım Bozukluğu

• Post-travmatik stres bozukluğu

• Akut stres Bozukluğu

SOMATOFORM BOZUKLUKLAR

• SOMATOFORM BOZUKLUKLAR

• Somatizasyon bozukluğu

• Konversiyon bozukluğu

• Hipokondriyazis

• Yapay bozukluk

DİSOSİYATİF BOZUKLUKLAR

• DİSOSİYATİF BOZUKLUKLAR

• Disosiyatif amnezi

• Disosiyatif kimlik bozukluğu

• Depersonalizasyon bozukluğu

• Derealizasyon bozukluğu

DİĞERLERİ

• DİĞERLERİ

• Beslenme ve yeme bozukluları

• Dışa atım bozuklukları

• Uyku uyanıklık bozuklukları

• Cinsel işlev bozuklukları

• Cinsel sapkınlık(parafili) bozuklukları

• Cinsel kimliğinden yakınma bozukluğu

• Yıkıcı bozukluklar, dürtü denetim ve davranım bozuklukları

• Kişilik bozuklukları

Epidemiyoloji insan topluluklarında

• Epidemiyoloji insan topluluklarında

• sağlık/hastalık süreçlerinin;

• zamana ve yere göre dağılımını (betimleyici)

• nedenlerini ve belirleyicilerini (çözümleyici)

• ve hastalıkların

• tanısı, sağaltımı ve önlenmesi için uygun

• araştırma yöntemlerini inceleyen bir bilim

• dalıdır (deneysel epidemiyoloji)

Psikiyatrik epidemiyoloji

• Psikiyatrik epidemiyoloji

• ruhsal bozuklukların yaygınlığının ve

• sıklığının belirlenmesinin yanı sıra;

• bu bozuklukların nedenlerini yere ve kişiye

• göre değişimlerini, gidiş ve sonlanışlarını

• araştırır.

Epidemiyolojik araştırmalar, aynı zamanda,

• Epidemiyolojik araştırmalar, aynı zamanda,

• ruhsal bozuklukların denetimi ve önlenmesi

• için yerel ve ulusal ölçeklerde stratejiler

• geliştirilmesine olanak verir.

Ruhsal bozuklukların sıklığı ve yaygınlığı

• Ruhsal bozuklukların sıklığı ve yaygınlığı

• Risk gruplarının belirlenmesi

• Ruh sağlığı hizmetlerinin planlanmasına ve örgütlenmesine katkı

• Ruhsal bozuklukların klinik ve laboratuvar bulgularını bütünlemek

• Tarihsel çalışmalara veri sunmak

Hastalanma Riski (Morbidity Risk):

• Hastalanma Riski (Morbidity Risk):

• Bir kişinin,

• beklenen süre yaşarsa,

• yaşamının herhangi bir döneminde

• belli bir hastalığa yakalanma olasılığıdır.

Risk etkeni:

• Risk etkeni:

• Belirli bir bozukluğun

• ortaya çıkma olasılığını artırdığı düşünülen

• özgül etkenlerdir.

• Örn: Sosyodemografik özellikler, kalıtım,

• cinsiyet, yaşam olayları gibi.

Sıklık (insidans hızı)

• Sıklık (insidans hızı)

• Bir toplumda belirli bir zaman diliminde

• ortaya çıkan yeni olguların sayısının,

• o toplumda bu hastalığa yakalanma riski

• olan popülasyona oranıdır.

• En sık kullanılan zaman dilimi 1 yıldır.

• Örneğin Şizofreni sıklığı: %0,1- %0,7

Yaygınlık (prevalans hızı)

• Yaygınlık (prevalans hızı)

• Bir toplumda

• belirli bir anda (nokta prevalansı) yada

• belirli bir zaman diliminde (süre prevalansı)

• saptanan eski ve yeni hasta sayısının;

• o toplumun aynı an ya da zaman dilimindeki

• toplam nüfusuna oranıdır.

Yaygınlık (prevalans hızı)

• Yaygınlık (prevalans hızı)

• Psikiyatrik epidemiyoloji araştırmalarında

• genellikle süre prevalansı kullanılır.

• En sık kullanılan zaman dilimi bir yıldır.

• Örneğin Şizofreni yaygınlığı: % 1

• Dünya genelinde

• birinci basamak sağlık kurumlarına

• başvuranların

• yaklaşık 1/4’inde ruhsal bir bozukluk ,

• yaklaşık 1/3’inde ise ruhsal belirti

• bulunmaktadır.

• Türkiye’de yapılan alan çalışmalarında;

• psikiyatrik yardım gerektiren

• ruhsal bozuklukların yaygınlığı

• yaklaşık %20 bulunmuştur.