Dünya’nın Şekli ve Sonuçları
DÜNYA’NIN ŞEKLİ Dünya, kutuplardan hafifçe basık, Ekvator’dan şişkin kendine has bir şekle sahiptir. Buna geoit denir.
Dünya’nın geoit şekli, kendi ekseni etrafında dönüşü sırasında oluşan, merkez kaç kuvvetiyle savrulması sonucu meydana gelmiştir. Dünya’nın geoit şekli, kendi ekseni etrafında dönüşü sırasında oluşan, merkez kaç kuvvetiyle savrulması sonucu meydana gelmiştir.
Dünya’nın Şeklinin Sonuçları Ekvator’un uzunluğu tam bir meridyen dairesinin uzunluğundan daha fazladır.Ekvator yarıçapı, kutuplar yarıçapına göre 21 km daha uzundur.Dünya’nın şeklinden dolayı, güneş ışınları yeryüzüne farklı açılarla düşer.
Sıcaklık dağılışını etkiler. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık değerleri düşer. Sıcaklık dağılışını etkiler. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık değerleri düşer.Dünya’nın şeklinden dolayı, Dünya’nın bir yarısı karanlıkken diğer yarısı aydınlıktır. Aydınlanma çizgisi daire biçiminde olur. Buna Aydınlanma Çemberi de denir.
Kutuplar, Dünya’nın merkezine (Ekvator’a göre) daha yakındır. Bunun sonucu olarak, yerçekimi Ekvator’da az, kutuplarda daha fazladır. Kutuplar, Dünya’nın merkezine (Ekvator’a göre) daha yakındır. Bunun sonucu olarak, yerçekimi Ekvator’da az, kutuplarda daha fazladır.Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azalır.
DÜNYA’NIN HAREKETLERİ 1. Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi (Günlük Hareket)Dünya kendi ekseni etrafındaki dönüşünü, batıdan doğuya doğru 24 saatte tamamlar. Buna 1 gün denir.
Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları Gece ve gündüz birbirini takip eder.Güneş ışınlarının günlük geliş açıları değişir.Günlük sıcaklık farkları meydana gelir.
Merkez kaç kuvveti meydana gelir. Yerel saat farkları meydana gelir.Cisimlerin gün içindeki gölge uzunlukları değişir.Güneş doğuda erken doğar, batar ve batıda geç doğar, batar.Dinamik basınç kuşakları meydana gelir.
2. Dünya’nın Güneş Etrafında Dönmesi (Yıllık Hareket) Dünya, kendi ekseni etrafındaki günlük dönüşünü sürdürürken, bir yandan da Güneş’in çevresinde dolanır. Dünya, Güneş etrafındaki dönüşünü elips şeklindeki bir yörünge üzerinde 365 gün 6 saatte tamamlar. Buna 1 yıl denir.
Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı sabit değildir. Bazen yaklaşırken, bazen uzaklaşır. Bunun nedeni, Dünya yörüngesinin elips şeklinde olmasıdır. Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu 3 Ocak tarihine Perihel (Günberi) denir. Dünya’nın Güneş’ten en uzak olduğu 4 Temmuz tarihine ise Afel (Günöte) denir. Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı sabit değildir. Bazen yaklaşırken, bazen uzaklaşır. Bunun nedeni, Dünya yörüngesinin elips şeklinde olmasıdır. Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu 3 Ocak tarihine Perihel (Günberi) denir. Dünya’nın Güneş’ten en uzak olduğu 4 Temmuz tarihine ise Afel (Günöte) denir.
Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur.Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir.Kara ve denizler arasında sıcaklık farkları oluşur.Muson rüzgârları meydana gelir.Gece - gündüz uzunlukları değişir.
Dünya’nın Eksen Eğikliği Dünya’nın elips şeklindeki yörüngesinden geçen düzleme Ekliptik (yörünge) düzlemi, Ekvator’dan geçen düzleme ise Ekvator düzlemi denir.
Dönencelerin ve kutup dairelerinin sınırlarını belirleyerek, matematik iklim kuşaklarının oluşumuna neden olur. Dönencelerin ve kutup dairelerinin sınırlarını belirleyerek, matematik iklim kuşaklarının oluşumuna neden olur.
MEVSİMLER ve ÖZELLİKLERİ Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu günler aynı zamanda mevsimlerin başlangıcıdır.
21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks (gece - gündüz eşitliği) tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran tarihlerine de solstis (gündönümü) tarihleri denir.
21 HAZİRAN
Kuzey Yarım Küre Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 90°lik açı ile düşer.Yaz mevsiminin başlangıcıdır.Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine kadar gündüzler gecelerden uzundur.
Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.Aydınlanma çemberi Kuzey Kutup Dairesi’ne teğet geçer.En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Güney Yarım Küre Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne 43°06’ lık açı ile düşer.Kış mevsiminin başlangıcıdır.En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.Oğlak Dönencesi’nden güneye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.
23 EYLÜL
Kuzey ve Güney Yarım Küre Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90°lik açı ile düşer.Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır.Güneş ışınları bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’ye dik düşmeye başlar.
Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. Güney Yarım Küre’de ise tam tersi olur. Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. Güney Yarım Küre’de ise tam tersi olur.Bu tarih Kuzey Yarım Küre’de Sonbahar, Güney Yarım Küre’de İlkbahar başlangıcıdır.
21 ARALIK
Kuzey Yarım Küre Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 43°06’ lık açı ile gelir.Kış mevsiminin başlangıcıdır.En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır. Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Fakat 21 Mart tarihine kadar, geceler gündüzlerden uzundur.
Güney Yarım Küre Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne 90° lik açı ile gelir.Yaz mevsiminin başlangıcıdır.En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Oğlak Dönencesi’nden güneye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır. Oğlak Dönencesi’nden güneye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar. Ancak 21 Mart tarihine kadar, gündüzler gecelerden uzundur.
21 MART
Kuzey ve Güney Yarım Küre Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90° lik açı ile düşer.Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır.Güneş ışınları bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’ye dik düşmeye başlar.
Bu tarih Güney Yarım Küre’de Sonbahar, Kuzey Yarım Küre’de İlkbahar başlangıcıdır. Bu tarih Güney Yarım Küre’de Sonbahar, Kuzey Yarım Küre’de İlkbahar başlangıcıdır.Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür.Dünya’da gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur.
Bu tarih Güney Kutup Noktası’nda 6 aylık gecenin, Kuzey Kutup Noktası’nda ise 6 aylık gündüzün başlangıcıdır. Bu tarih Güney Kutup Noktası’nda 6 aylık gecenin, Kuzey Kutup Noktası’nda ise 6 aylık gündüzün başlangıcıdır.Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre’de ise tam tersi olur.
HAZIRLAYAN BURAK BERKAN VEZİROĞLU20120906079SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ
Dostları ilə paylaş: |
