21
diş quruluşunun yaranmasına kömək edir,
dərinin rəngini gözəlləşdirir, saçların daha
sağlam olmasını təmin edir, bakterioloji
infeksiyalarla mübarizəyə dəstək verir.
Bundan əlavə, həmin maddələr qandakı
xolesterol balansının tənzimləyici təsirləri
ilə infarktın qarşısının alınmasında mühüm
rol oynayırlar. Bu maddələr nişasta və piyin
parçalanaraq onların orqanizm tərəfindən
mənimsənilməsinə yardımçı olur, beləliklə,
daha enerjili və daha güclü qalmağı təmin
edirlər. Digər tərəfdən, balıq ətində olan
maddələr zehni fəaliyyətin nizamlı olmasına
müsbət təsir göstərir. Onun tərkibindəki D
vitamini və başqa minerallar kifayət qədər
qəbul edilmədikdə isə raxitlik, sümük
boşluğu, diş əti xəstəlikləri, zob, hipertiroit
kimi problemlər ortaya çıxa bilər.
Bunlardan əlavə, müasir tibbi
biliklər balığın tərkibində omeqa-3 yağ
turşularının sağlamlıq baxımından çox
əhəmiyyətli olduğunu sübut edib. Hətta bu
yağlar zəruri yağ turşuları (EFA: essential
fatty acid) kimi müəyyənləşdirilir.
Balıq yağındakı omeqa-3
turşusunun faydası
Balıq
yağında
sağlamlığımız
üçün xüsusilə çox əhəmiyyətli olan iki
fərqli doymamış yağ turşusu növü var:
EPA (eicosapentaenoic acid) və DHA
(docosahexaenoic acid). EPA və DHA
doymamış yağlar kimi tanınır və özündə
vacib omeqa-3 yağ turşularını ehtiva
edir. İnsan bədəni omeqa-3 və omeqa-6
yağ turşularını yarada bilməz, yəni onlar
kənardan qidalarla qəbul edilməlidir.
Balıq yağı özündə omeqa-3 yağ
turşularını ehtiva etdiyi üçün onun
sağlamlığa faydası haqqında daha çox
dəlil var. Omeqa-3 bitki yağlarında olsa
da, o, sağlamlığı qorumaqda daha az təsirə
malikdir. Bunun əksinə olaraq, dəniz
planktonları omeqa-3 yağ turşusunun EPA
və DHA-ya çevrilməsində çox böyük təsirə
malikdir. Balıqlar bu planktonları yeyəndə
EPA və DHA baxımından zənginləşirlər.
Buna görə də balıq insan bədəni üçün çox
əhəmiyyət kəsb edən bu yağ turşularının
olması baxımından ən zəngin qidalardan
hesab edilir.
21
Düşünən İnsan,
Avqust 2013
Düşünən İnsan, Avqust 2013
22
Ürək-damar sisteminin
sağlamlığında balığın
əhəmiyyəti
Balığın tərkibində olan omeqa-3
yağ turşusu qandakı xolesterolu,
triqliseridi və qan təzyiqini aşağı salır.
Bu turşu ürəyin sağlam fəaliyyətini
təmin etməsi ilə məşhurdur. Triqliserid
yağın bir növüdür, tərkibindəki bol
yağ və az zülal baxımından LDL-yə
(pis xolesterola) oxşayır. Triqliseridin
səviyyəsinin artması xüsusilə xolestrolun
səviyyəsi yüksələndə ürək xəstəliyi
riskini çoxaldır. Balıq yağları infarktdan
sonra anormal ürək döyüntülərini, həyatı
təhdid edən riskləri də azaldır.
ABŞ-ın Tibb Birliyinin apardığı bir
araşdırma göstərib ki, həftədə 5 porsiya
balıq yeyən qadınlarda infarkt keçirmə
nisbəti 1/3 qədər azalır. Bunun balıq
yağında olan omeqa-3 yağ turşularının
qanın daha az laxtalanmasına səbəb
olmasından
qaynaqlandığı
güman
edilir. Qanın damarlarımızda adi sürəti
saatda 60 km-dir və qanın kifayət qədər
duruluğu, onun axınının, miqdarının,
sürətinin normal səviyyədə olması həyati
əhəmiyyət kəsb edir. Qanımız üçün ən
böyük təhlükə - qanaxma kimi zəruri
vəziyyətlər istisna olmaqla - laxtanaraq
duruluğunun azalmasıdır. Balıq yağları
qandakı
trombositlərin
(bədəndə
qanaxma olanda qanı intensivləşdirən
qan lövhəcikləri) bir-birinə yapışmasına
mane olaraq qanın laxtalanmasını
azaltmaqda da təsirlidir. Əks halda, qanın
qatılaşması damarların daralmasına
səbəb olur. Bu vəziyyət də başda ürək,
beyin, göz və böyrək olmaqla, bədəndəki
bir çox orqanların qanla kifayət qədər
yaxşı qidalanmamasına, ləng çalışmasına
və tədricən fəaliyyətini itirməsinə gətirib
çıxarır. Məsələn, aorta qan damarının
laxtalanması nəticəsində damarların
tıxanması infarkt, iflic və ya başqa
xəstəliklərin yaranmasına gətirib çıxara
bilər.
Omeqa-3
yağ
turşuları
eritrositlərin (qırmızı qan hüceyrələri)
daxilində oksigen daşıyan hemoqlobin
molekulunun istehsalında və hüceyrə
qılafından keçən qidalara nəzarət
edilməsində də mühüm rol oynayır və
bədən üçün ziyanlı yağların zərərinin
qarşısını alır. Araşdırmalar balıqdakı
omeqa-3 yağ turşularının infarkt riskini
azaltdığını sübut edib.
Balığın yeni doğulan uşaqların
inkişafında rolu
Omeqa-3 yağ turşuları insan
beyninin və retinasının əhəmiyyətli
bir tərkibi olduğu üçün, xüsusilə təzə
doğulan uşaqların ehtiyacı ilə bağlı ötən
22
Düşünən İnsan,
Avqust 2013
www.Allahinvarliqdelilleri.com
23
10 ildə mühüm tədqiqatların mövzusu
olub. Omeqa-3 xüsusilə hamiləlik
dövrü boyunca və uşaqlıq dövrünün
başlanğıcında beyin və sinirlərin
uyğun şəkildə inkişafı baxımından çox
əhəmiyyətlidir. Ana südü də təbii və
mükəmməl bir omeqa-3 anbarı olduğuna
görə, alimlər ana südünün vacibliyini
xüsusi vurğulayırlar.
Oynaqların sağlamlığına
faydası
Revmatizm artrit xəstəliyində
(revmatizmlə bağlı oynaq infeksiyası)
ən əhəmiyyətli risk oynaqlarda yaranan
aşınmanın qarşısıalınmaz bir təxribata
səbəb olmasıdır. Omeqa-3 yağ turşusu
baxımından zəngin bir qidalanmanın
artritin yaranmasına mane olduğu, şişən
və həssas oynaqlarda narahatlığın da
yüngülləşdiyi sübut olunmuşdur.
Omeqa-3 yağ turşusunun beyin
və sinir sisteminin sağlam şəkildə
fəaliyyət göstərməsində təsirləri bir çox
tədqiqatlar nəticəsində təsdiq edilib.
Həmçinin sübut edilib ki, balıq yağının
qəbul edilməsi depressiya və şizofreniya
əlamətlərini yüngülləşdirir, Altshaymer
xəstəliyinin
(yaddaşın
zəifləməsinə
səbəb olan, gündəlik yaşayış aktivliyinə
mane olan bir beyin xəstəliyi) qarşısını
alır. Məsələn, depressiyaya məruz qalan
və 12 həftə ərzində 1 qram omeqa-3 yağ
turşusu qəbul edən adamlarda gərginlik,
narahatlıq, kədər və yuxu problemləri
kimi əlamətlərin azaldığı sübut olunub.
Yüksək
səviyyədə
omeqa-3
yağ turşusuna malik balıqla qidalanan
Qrenlandiya
eskimoslarının
və
yaponların ürək-damar, astma və psoriaz
xəstəliklərinə daha az məruz qaldığını
göstərən çox əhatəli məlumatlar var. Buna
görə də balıq müalicəvi bir qida kimi də
tövsiyə edilir. Omeqa-3 yağ turşuları ürək
xəstəliyi üçün sübut edilmiş faydaları
ilə müasir dövrümüzdə də qidalanma
üzrə mütəxəssislərin tövsiyə etdiyi əsas
maddələrdən biri kimi hesab edilir.
Balığın
ümumi
şəkildə
göstərdiyimiz faydalı cəhətlərinə hər
ötən gün yeniləri əlavə olunur. Balığın
faydalarını ortaya çıxarmaq alimlərin
inkişaf etmiş texnoloji imkanlarla təchiz
olunmuş tədqiqat mərkəzlərindən istifadə
etməsi ilə mümkün olub. Bu cür dəyərli
qida mənbəyinə Quranda işarə edilməsi
və «Kəhf» surəsində yorğunluğu aradan
qaldıran bir qida kimi təqdim olunması
da, əlbəttə, çox hikmətlidir. Balıqdan əldə
edilən bütün faydalar Rəbbimizin bizə
verdiyi böyük nemətdir. Bütün qidalarda
olduğu kimi, balıqdakı üstün quruluşu
da bizim üçün yaradan aləmlərin Rəbbi
olan Allah`dır.
23
Düşünən İnsan,
Avqust 2013
Düşünən İnsan, Avqust 2013
Dostları ilə paylaş: |