DüŞÜNƏN İnsan elmi-kütləvi, mənəvi-psixoloji jurnal
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dövr
Canlıların doğuşlarına qədər olan müddət ər- zində ana bətnində təkamülə dəlil olan bəzi dövrlər keçirməsi tezisi təkamül nəzəriyyəsinin əsassız id- diaları arasında xüsusi yer tutur. Çünki təkamülçü ədəbiyyatda “rekapitulyasiya” kimi tanınan bu tezis elmi səhv olmasından başqa, həm də elmi saxtakar- lığı da ifadə edir. Hekkelin rekapitulyasiya cəfəngiyatı Rekapitulyasiya iddiası təkamülçü bioloq Ernst Hekkel (Ernst Haeckel) tərəfindən XIX əsrin son- larında ortaya atılmışdır. Bu terminin ifadə etdiyi təkamülçü tezis “ontogenez filogenezin təkrarıdır” (ontogeny recapitulates phylogeny) şəklində ifadə edilən bir iddia irəli sürür. Bunun mənası budur ki, canlı embrionları inkişaf prosesi zamanı sözdə tə- kamüli əcdadlarının keçirdikləri təkamül prosesini təkrarlayırlar. Məsələn, insanın ana bətnində əv- vəlcə balıqlara, sonra sürünənə bənzədiyini, sonra da insan xüsusiyyətlərini göstərdiyi irəli sürülür. Embrionun inkişaf dövrü ərzində qəlsəməyə malik olması iddiası da elə bu tezisdən qaynaqlanır. Lakin bu tezis bir xurafatdan ibarətdir. Rekapi- tulyasiyanın ortaya atılmasından sonrakı illər ərzin- də elmi irəliləyişlər tezisin əsaslılığının araşdırılma- sına imkan yaratdı. Sonda tezisin bunu ortaya atan təkamülçülərin xəyal güclərindən və məqsədli təh- riflərindən başqa əsası olmadığı məlum oldu. İnsan embrionunun ilkin dövrlərində ortaya çıxması iddia edilən qəlsəmələrin, əslində, insanda orta qulaq boş- luğu, yevstaxi borusu, paratiroid və timus (çəngələ- bənzər) vəzlərinin əmələ gəlməsindən əvvəl inkişaf dövründəki formaları olduğu məlum oldu. Təka- mülçülər tərəfindən insan embrionunun yumurtanın sarı kisəsinə bənzədilən hissəsinin rüşeym üçün qan hazırlayan bir hissə olduğu müəyyən edildi. Təka- mülçülər embrionda quyruğa bənzətdikləri hissənin isə insanın onurğa sümüyü olduğu üzə çıxmış və tə- kamülçülərin quyruq bənzətməsinin bu hissənin ana bətnində ayaqlardan əvvəl inkişafa başlamasından irəli gəldiyi məlum olmuşdur. Rekapitulyasiya iddiasının elmi cəhətdən yanlış- lığı bu gün qabaqcıl təkamülçü elm adamları tərə- findən də qəbul edilir. Neodarvinizmin banilərindən olan Corc Qeylord Simpson (George Gaylord Sim- pson): “Hekkel təkamül inkişafını səhv şəkildə or- taya qoydu. Bu gün canlıların embrioloji inkişafının keçmişlərini əks etdirmədiyi artıq qəti şəkildə mə- lumdur”, - deyə yazır. (G. G. Simpson, W. Beck, An Introduction to Biology, New York, Harcourt Brace and World, 1965, s. 241) “American Scientist”də dərc edilən bir məqalə isə bu həqiqəti oxuyucularına belə bildirmişdir: Biogenetika qanunu (rekapitulyasiya nəzəriy- yəsi) artıq tamamilə ölmüşdür. 1950-ci illərdə dərsliklərdən çıxarılıb. Əslində, elmi mübahisə kimi 1920-ci illərdə sonu çatmışdı. (Keith S.
Eyni həqiqət “New Scientist” jurnalının 16 okt- yabr, 1999-cu il tarixli sayında da bildirilmişdir: Hekkel nəzəriyyəsini “biogenetik qanun” ad- landırdı və bu düşüncə qısa müddətdə rekapitul- yasiya kimi tanındı. Əslində isə Hekkelin kəskin qanununun səhv olması yaxın gələcəkdə göstərildi. Məsələn, erkən inkişaf dövründəki insan embrio- 58 Düşünən İnsan, Dekabr 2013 Sual # 19 www.heyatingercekmenseyi.com
nunun heç vaxt bir balıq kimi qəlsəmələri olmur və embrion heç vaxt yetkinləşmiş bir sürünənə və ya meymuna bənzər mərhələlərdən keçmir. (Ken Mc
Göründüyü kimi, tezisin ortaya atılmasından sonrakı irəliləyişlər rekapitulyasiyanın heç bir elmi əsasının olmadığını göstərdi. Ancaq eyni irəliləyiş- lər tezisin sadəcə elmi xətadan deyil, açıq-aşkar sax- takarlıqdan qaynaqlandığını da göstərəcəkdi. Hekkelin şəkil saxtakarlığı Rekapitulyasiya tezisini ortaya atan Ernst Hek- kel nəzəriyyəsini dəstəkləmək üçün bəzi şəkillər də dərc etmişdi. Sonrakı illərdə və hələ Hekkel həyatda ikən aparılan araşdırmaların ortaya qoyduğu nəticə çox təəccüblü idi. Hekkel balıq və insan embrion- larını bir-birinə bənzədə bilmək üçün saxta şəkillər çəkmişdi! Saxtakarlığının üzə çıxmasından sonrakı açıqlamaları isə daha çox təəccüb doğururdu: “Etdiyim bu saxtakarlıq etirafından sonra özü- mü alçaldılmış və qınanmış hiss etməliyəm. Lakin mənim təsəllim budur ki, mənimlə bərabər günah- kar olan bir çox adam, bir çox etibarlı müşahidəçi və məşhur bioloq da var ki, onların nəşr etdirdikləri ən yaxşı biologiya kitablarında, tezis və jurnallarında mənimki qədər edilmiş saxtakarlıqlar, qeyri-dəqiq məlumatlar, az-çox təhrif edilmiş, sxem halında ye- nidən qurulmuş şəkillər var. (Francis Hitching, The Neck of the Giraffe: Where Darwin Went Wrong, New York: Ticknor and Fields 1982, s. 204) Tanınmış elmi jurnallardan olan “Science”də Hekkelin embrion şəkillərindəki saxtakarlığa toxun- muşdu. “Londondakı Müqəddəs Corc Tibb fakültə- sinin Xəstəxanasından Maykl Riçardsonun (Mic- hael Richardson) bildirdiyinə görə Hekkel sadəcə orqanlar əlavə etmək və ya çıxarmaqla kifayətlən- məmiş, eyni zamanda, fərqli növləri bir-birinə bən- zər göstərmək üçün böyüklük ölçüləri ilə oynamış, bəzən embrionları bir-birindən on dəfə fərqli göstər- mişdir. Habelə, Hekkel fərqləri gizlətmək üçün növ- lərin adını qeyd etməkdən çəkinmiş və təkcə bir növü sanki bütün heyvan qrupunun təmsilçisi kimi göstərmişdir. Riçardson və qrupunun bildirdiyinə görə, əslində, bir-birlərinə çox yaxın olan balıq növ- lərinin embrionlarında belə görünüşləri və inkişaf prosesləri baxımından çox böyük fərqlər var. Riçar- dson: “(Hekkelin şəkilləri) biologiyanın ən böyük saxtakarlıqlarından birinə çevrilmişdir”, - deyir”.
Hekkelin saxtakarlığının hələ 1901-ci ildə orta- ya çıxmasına baxmayaraq, bir əsrə yaxın bir müddət boyu bu mövzunun sübut edilmiş elmi qanun kimi təkamülçü KİV-lərdə yer alması da cəlbedicidir. Təkamülçü düşüncə sahibləri ideologiyalarını elmi əsaslara qarşı qoyaraq özləri də bilmədən çox vacib mesaj vermişlər: təkamül elm deyil, elmi həqiqətlərə baxmayaraq, ayaqda tutulmağa çalışılan doqmadır. Düşünən İnsan, Dekabr 2013 59 Düşünən İnsan, Dekabr 2013 Sual #19 Təkamülçülər ssenarilərini təbii təsirlərə və təsadüflərə əsaslandırırlar. Bunu edərkən ən çox arxalandıqları məfhumlardan biri isə uzun zaman məfhumudur. Məsələn, Darvini dəstəkləyən al- man elm adamı Ernst Hekel gözlənilərsə, palçıq- lı sulardan canlı hüceyrənin çıxa biləcəyini iddia etmişdir. XX əsr ərzində hüceyrənin mürəkkəb quruluşunun müəyyən olunması ilə bu iddianın nə qədər cəfəng olması məlum olmuş, amma tə- kamülçülər uzun zaman anlayışı ilə gözdən pər- də asmağa davam etmişlər. Əslində, bu yolla canlıların təsadüflər nəticə- sində necə ortaya çıxması sualına cavab vermək əvəzinə mövzunu bir az da çətinləşdirərək prob- lemdən xilas olmağa çalışırlar. Uzun zaman keç- məsinin canlıların əmələ gəlməsində və növlərə şaxələnməsində faydalı olması kimi bir təəssürat yaradaraq zamanı daim fayda gətirən bir amil kimi təqdim edirlər. Məsələn, təkamülçü prof. Yaman Örs bunları deyir: “Təkamülü yoxlamaq istəyirsinizsə, uyğun bir qarışığı suya atın, bir neçə milyon il gözləyin, bir neçə hüceyrə əmələ gəldiyini görəcəksiniz”. (Evrim Kuramı Konfe-
Yaman Örsün bu iddiası son dərəcə məntiq- sizdir. Belə bir hadisənin gerçəkləşdiyini iddia edəcək heç bir dəlil yoxdur. Cansız maddələrdən canlıların öz-özünə əmələ gəlməsi iddiası, əslin- də, orta əsrlərə aid batil bir inancdır. O dövrdə in- sanlar bəzi canlıların bir yerə toplanmalarının bir anda əmələ gəlməyə səbəb olduğunu fərz edir- dilər. Dövrümüzdə “spontane generasiya” adı ilə tanınan bu inanca görə, insanlar qazların ağac- lardan, quzuların qarpızdan çıxdığına və hətta bir su çuxurundakı qurbağaların yağış buludlarından bir anda əmələ gəldiklərinə və yağışla torpa- ğa düşdüklərinə inanırdılar. 1600-cü illərdə isə çirkli köynək və buğda qarışığının siçan əmələ gətirdiyinə, ölü milçəklərlə balın birləşməsi nə- ticəsində də milçək əmələ gəldiyinə inanılmağa başlandı! Ancaq italyan elm adamı Françesko Redi və daha sonra fransız elm adamı Lui Paster apardıq- 60 Düşünən İnsan, Dekabr 2013 Sual # 20 www.heyatingercekmenseyi.com
Düşünən İnsan, Dekabr 2013 ları təcrübələrlə siçanların çirkli köynəkdən və ya milçəklərin ölü milçəklərlə bal qarışığından əmələ gəlmədiklərini sübut etdilər. Bu canlılar sözügedən cansız maddələrdən əmələ gəlmir- dilər, onların üstünə çöldən gəlirdilər. Məsələn, ölü milçəklərin üstünə canlı bir milçək gəlib yu- murtalarını qoyurdu və qısa müddət sonra ortaya birdən-birə bir çox milçək çıxırdı. Yəni canlılar cansızlardan deyil, canlılardan doğurdu. Bu qa- nun, yəni “həyat həyatdan doğar” qanunu müasir biologiyanın əsaslarından biridir. Orta əsrlərdə yuxarıda nümunələrini sadala- dığımı qəribə iddialara inanılması XVII əsr elm adamlarının məlumat azlığı və o dövrün şərtlə- ri nəzərə alınaraq təbii qəbul edilə bilər. Ancaq dövrümüzdə elm və texnologiyanın bu qədər irəlilədiyinə və canlıların cansız maddələrdən əmələ gəlməsinin mümkün olmadığı bir çox təcrübə və müşahidə ilə sübut edilməsinə bax- mayaraq, Yaman Örs kimi təkamülçülərin hələ də belə bir iddianı müdafiə etmələri, həqiqətən, təəccüblüdür. Belə bir iddianın həyata keçməsinin mümkün olmaması bu gün elm tərəfindən dəfələrlə sübut edilmişdir. Elm adamları canlıların əmələ gəldiyi dövrdəki şərtləri nəzarətli və son dərəcə inkişaf etmiş laboratoriya mühitində meydana gətirərək təcrübələr aparmışlar, ancaq bunların hamısı nə- ticəsiz qalmışdır. Nə qədər təcrübə aparılsa da, bircə canlı hüceyrəsi belə əmələ gətirilə bilmə- mişdir və nəticədə, bu təcrübələrdən əl çəkilmiş- dir. Canlılar üçün lazımi fosfor, kalium, maqne- zium, oksigen, dəmir və karbon kimi atomlar birləşdirildikdə ortaya cansız yığından başqa bir şey çıxmır. Amma təkamülçülər bu atom yığınının birləşərək zaman ərzində özlərini çox yaxşı təşkil etdiklərini, hər birinin uyğun miq- darda, uyğun yer və uyğun şərtlərdə aralarında ən uyğun əlaqələri qurduqlarını irəli sürürlər. Bu cansız atomların möhtəşəm təşkil olunmala- rının və işlərinin doğru getməsi nəticəsində isə görən, eşidən, danışan, hiss edən, gülən, sevinən, kədərlənən, ağrı hiss edən, həzz alan, qəhqəhə ilə gülən, həyəcanlanan, düşünən, sevən, şəfqət duyan, musiqinin ritmini qavrayan, şirniyyatı ləzzətlə yeyən, sivilizasiyalar quran, elmi araş- dırmalar aparan insanların əmələ gəldiyini iddia edirlər.
Əslində isə bütün şərtlər təkamülçülərin istəklərinə görə nizamlanıb üstünə milyardlarla il gəlsə də, belə bir təcrübənin uğursuz olacağı açıqdır.
Təkamülçülər bu açıq həqiqətləri “uzun za- man ərzində hər şey mümkündür” kimi bir yalan- la gizlətməyə çalışırlar. Uydurma məntiqi elmə aid etməyə əsaslanan bu iddianın əsassızlığı göz qabağındadır. Bu mövzu fərqli cəhətlərdən dü-
Düşünən İnsan, Dekabr 2013 Sual
#20 62 Düşünən İnsan, Dekabr 2013 Sual # 20 www.darvinizminsonu.com
Düşünən İnsan, Dekabr 2013 şünüldükdə də əsassızlığı çox rahat başa düşülə bilər. Sadə nümunə ilə zamanın gedişinin nə vaxt fayda, nə vaxt zərər verəcəyini düşünək: sahildə duran taxta gəmi olsun, ilk halda gəmi ilə maraq- lanan, onu boyayan, təmir edən, təmizləyən bir kapitan olsun. Kapitanın gəmi ilə maraqlandığı müddət boyu gəmi gözəlləşəcək, daha sağlam və təmirli olacaq. İkinci halda isə gəmi baxımsız qalsın. Bu dəfə də günəşin təsiri, yağışlar, külək, toz və fır- tına zaman ərzində gəminin çürüməsinə, köhnəl- məsinə və nəhayət yararsız hala gəlməsinə səbəb olacaq.
Bu iki hal arasındakı tək fərq isə birincisində bir ağıl, məlumat və güclü müdaxilə olmasıdır. Yalnız ağıllı bir gücün nəzarətində keçən zaman fayda verə bilər. Əks halda, zaman nizama salan deyil, nizamı pozan və korlayıcı təsir göstərər. Belə ki, bu elmi qanundur. Termodinamikanın ikinci qanunu kimi məlum olan entropiya qa- nunu kainatda özbaşına, təbii şərtlərin öhdəsinə buraxılan bütün sistemlərin zaman ərzində düz mütənasib şəkildə nizamsızlığa, dağınıqlığa və pozulmağa doğru gedəcəyini ifadə edir. Bu həqiqət göstərir ki, Yerin uzun ömrünün olması təkamülçülərin iddiasının tam əksinə, xa- osu artıran, informasiya və nizamı məhv edən və yox edən bir amildir. Xaosun içindən nizamlı və informasiyaya əsaslanan sistemin çıxması ancaq ağıllı müdaxilənin əsəri ola bilər. Təkamül tərəfdarları növlər arasında bir də- yişiklik nağılını danışarkən həmişə uzun zaman ərzində bəhanəsinə sığınırlar. Beləliklə, bu gün heç bir təcrübə və müşahidə tərəfindən təsdiqlən- məyən ssenarilərin keçmişdə baş verdiyini irə- li sürürlər. Lakin kainatda və dünyada hər şey müəyyən qanunlar çərçivəsində həyata keçir. Bu qanunlar isə zaman ərzində dəyişmir. Məsələn, yerin cazibə qüvvəsi olduğu üçün atılan hər daş yerə düşür, çox uzun müddət keçsə də, bu daş yuxarı çıxmağa başlamaz; trilyon il keçsə də, yenə yuxarı qalxmaz. Bir kərtənkələnin balası da həmişə kərtənkələ olur. Çünki balaya ötürülən genetik məlumatlar kərtənkələyə aiddir və təbii səbəblərlə bu məlumata əsla əlavələr edilməz. Məlumatın azalması, pozulması ola bilər, ancaq əlavə edilməsi əsla baş verməz. Çünki bir sistemə məlumat (informasiya) əlavə edilməsi üçün ağıllı və zəkalı müdaxilə və nəzarət lazımdır. Təbiətin özündə isə bu cür xüsusiyyətlər yoxdur. İllər ərzində edilən təkrarlar və bu təkrarla- rın sayının çoxluğu da heç bir şeyi dəyişdirməz. Trilyonlarla il gözlənilsə, bir kərtənkələ yu- murtasından bir gün əsla bir quş çıxmaz. Uzun kərtənkələ, qısa kərtənkələ, daha güclü, daha zəif kərtənkələ ola bilər, ancaq həmişə kərtənkələ çıxar. Əsla başqa bir növ ortaya çıxmaz. Uzun zaman anlayışı mövzunu müşahidə və təcrübə sahəsindən çıxarmaq üçün istifadə edilən bir ya- landan ibarətdir. Bu müddət 4 milyard olsa da, 40 milyard və hətta 400 milyard il olsa da, də- yişən bir şey olmaz. Çünki təkamül nəzəriyyəsi- nin izah etdiyi mümkünsüzlükləri mümkün edən təbiət qanunu və ya təbii meyil yoxdur.
Düşünən İnsan, Dekabr 2013 Sual
#20 ÇİNAR YARPAĞI Dövr : Kaynozoy erası, Eosen dövrü Yaşı : 50 milyon il Bölgə : Kolorado, ABŞ Quruda yaşayan bitkilərin fosil tarixi və quruluşunu tədqiq etdikdə təkamül nəzəriyyəsinin iddialarına qətiyyən uyğun olmayan mənzərə ilə qarşılaşırıq. Demək olar ki, bütün biologiya dərsliklərində gördüyünüz bitkilərin “təkamül ağacı”nın bir budağını belə təsdiqləyən bitki fosili ardıcıllığı yoxdur. Bir çox bitki fosil qeydlərində tam saxlanılıb və bu qalıqlardan heç biri bir növdən digərinə keçid forması xüsusiyyətini daşımır. Hər biri xüsusi, orijinal yaradılmış, ayrı- ayrı növlərdir və bir-birləri arasında iddia edildiyi kimi hər
Düşünən İnsan, Dekabr 2013 Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|