DüŞÜNƏN İnsan elmi-kütləvi, mənəvi-psixoloji jurnal

ci ildə elm dünyasının gündəminə daxil olan 

lonqiskvama  (longisquama  insignis)  adlı 

başqa bir fosil quş oldu. Bu fosil 1970-ci il-

lərdə Qırğızıstanda bir entomoloq (həşəratları 

öyrənən) tərəfindən tapılmış, lakin uzun illər 

muzeyin  küncündə  diqqət  cəlb  etmədən  qal-

mışdı. 2000-ci ildə isə fosili tədqiq edən qərb 

mütəxəssisləri onun məlum olan ən qədim quş 

olduğunun fərqinə vararaq bu mühüm tapıntı-

nı dünyaya xəbər verdilər.

Lonqiskvamanın  anatomik  xüsusiyyət-

lərinin  dövrümüzdəki  quşlarınkından  fərqi 

yoxdur.  Tükləri,  içi  boş  sümükləri  və  cınaq 

sümüyü vardır. Oreqon Dövlət Universitetinin 

paleontoloqu  Teri  Conz  (Terry  Jones):  “Ya-

şayan quşlara çox bənzəyir... Bir quş başına, 

çiyinlərinə  və  cınaq  sümüyünə  malikdir.  La-

des  sümüyünü  arxeopteriksinkindən  ayırmaq 

mümkün  deyil”,  -  yazır.  (Science,  23  iyun 

2000, cild. 2149)

Mövzunun mühüm cəhəti budur ki, lonqis-

kvamanın 220 milyon il yaşı var. Bu, lonqisk-

vamanın arxeopteriksdən təxminən 70 milyon 

il  qədim  olduğunu  göstərir.  Əlbəttə,  bu  və-

ziyyət  arxeopteriksin  bütün  quşların  primitiv 

əcdadı  olduğunu  və  sürünənlərlə  quşlar  ara-

sındakı  itmiş  ara  forma  olduğunu  irəli  sürən 

təkamülçü iddialara son verir.

“Science”  və  “Nature”  jurnalları  və 

dünyada  məşhur  olan  BBC  televiziyası 

tərəfindən  qəbul  edilən  bu  irəliləyiş  təkamül 

nəzəriyyəsinin  lehinə  yanaşması  ilə  tanınan 

Türkiyənin  “Milliyyət”  qəzetində  belə  ifadə 

edilmişdir:

“Orta Asiyada  tapılan  və  220  milyon  ilə 

əvvəl  yaşadığı  məlum  olan  fosilin  bütün 

bədəninin  tüklərlə  örtülü  olduğu,  quşla-

rın  əcdadı  olduğu  iddia  edilən  arxeopte-

12

Düşünən İnsan, 

 Dekabr  2013

Sual  # 3

www.fosilmuzeyi.com

---

riksdə  və  dövrümüzün  quşlarında  olduğu 

kimi cınaq sümüyünə malik olduğu və tük-

lərində isə içi boş sapların olduğu müəyyən 

edildi.  Bu  isə  ARXEOPTERİKSİN  QUŞ-

LARIN ƏCDADI OLDUĞU İDDİALARI-

NI ƏSASSIZ EDİR...  Çünki tapılan fosil 

arxeopteriksdən 75 milyon il daha yaşlı idi, 

yəni  quşların  əcdadı  olduğu  iddia  edilən 

canlıdan  75  milyon  il  əvvəl  də  bütün  xü-

susiyyətləri ilə birlikdə əsl quş yaşayırdı”. 

(“Kuşların  Atası  Kuş  Çıktı”,  Milliyet,  25 

iyun 2000)

Lonqiskvamanın tapılması ilə sadəcə arxe-

opteriks əfsanəsi deyil, eyni zamanda, quşların 

təkamülü  haqqındakı  bütün  təkamülçü  fərziy-

yələr də məhv oldu. Fosili tədqiq edən paleo-

ntoloqlardan biri  Counz (Jones): “Bu fosil in-

sanların təkamülçüləri quşların dinozavrlardan 

təkamül  yolu  ilə  əmələ  gəldiyi  fikri  ilə  bağlı 

sorğu-sual etməsinə əsas verir”, - deyir. (Scien-

ce, 23 iyun 2000, cild 2149) 

İdeologiya elmdən üstün tutuldu?

Lonqiskvama,  əvvəldə  də  bildirdiyimiz 

kimi, Qırğızıstan ərazisindəki qədim göl mən-

bəyində rus paleontoloqu Aleksandr Şarov tərə-

findən tapılmışdı. Ancaq bu çox vacib tapıntı-

nın diqqət verilməli başqa bir cəhəti də vardı. 

Tapıldığı  tarix!  Fosil  1970-ci  ildə  tapılmışdı. 

Ancaq  elm  adamları  tərəfindən  şərh  edilərək 

paleontoloqları  heyrətləndirən  bir  məqalə  ilə 

ictimaiyyətə  xəbər  verilməsi  isə  30  il  sonra, 

yəni  1999-cu  ildə  mümkün  olmuşdu.  Bu,  o 

deməkdir ki, 30 il boyu elm dünyasının gözün-

dən uzaq saxlanırdı. Bu dövrdə quşa aid fosil 

Sovet Elmlər Akademiyası nəzdindəki Moskva 

Paleontologiya  İnstitutunda  qorunmuş  və  çox 

məhdud sayda qərb elm adamı tərəfindən məh-

dud müddət ərzində tədqiq edilmişdi.

Lonqiskvamanın  elm  dünyasına  sözün  əsl 

mənasında təqdim edilməsi 1999-cu ildə dün-

yanın qabaqcıl elm adamları tərəfindən tədqiq 

edilməsindən sonra oldu. 

Qısaca  desək,  təkamülçülərin  sürünəndən 

quşa keçid xəyallarını qəti şəkildə məhv edən 

bu  fosil  30  il  elm  dünyasından  gizlədilmişdi. 

SSRİ-də tanınmış paleontoloqlar vardı və onla-

rın çoxunun bu çox əhəmiyyətli fosilin vacibli-

yini bilməmələrini demək olmazdı. Məlumdur 

ki, marksist diktatorluq öz ideoloji əsasını sar-

sıdan  elmi  dəlili  gözlərdən  uzaq  tutmuş,  elm 

dünyasından gizlətmişdi. Əslində, elmin mate-

rializm əleyhinə gətirdiyi dəlillərin gizlədilmə-

sinin və ya ört-basdır edilməsinin ilk nümunəsi 

təkcə bu quş fosili deyildi. Bütün dünyada qə-

bul edilmiş Mendel qanunları də təkamül nəzə-

riyyəsi ilə uyğun gəlmədiyi üçün 20 ildən çox 

SSRİ tərəfindən etinasızlıqla yanaşılmışdı.

Son tapılan bu fosillə sürünənlərin quşlara 

çevrilmə xəyalları da tarixə qarışdı. Təkamül-

çülərin əlində quşların əcdadı kimi iddia edilə-

cək  bir  canlı  qrupu  belə  qalmadı.  Bu  tapıntı 

təkamülçülərin XX əsrin əvvəllərində balıq-sü-

rünən ara keçid forması kimi iddia etdikləri se-

lekantı  (Coelacanth)  xatırlatdı.  Fosilinə  baxa-

raq ara keçid forması adlandırılan bu canlının 

1938-ci  ildə  yaşayan  bir  nümunəsi  tutulmuş 

(sonrakı illərdə də dəfələrlə müxtəlif ərazilərdə 

tutulmuşdur) və tam mənada bir balıq olduğu 

məlum olmuşdur.

Təkamülçülərin saxta dino-quş fosilləri

Təkamülçülər  arxeopteriks  haqqındakı  id-

dialarının da məhv olduğunu görərək quşların 

mənşəyi  barədə  tamamilə  çıxılmaz  vəziyyətə 

düşdülər.  Buna  görə,  bəzi  təkamülçülər  klas-

sik  üsullara  əl  atmaq  məcburiyyətində  qaldı-

lar:  saxtakarlıq.  1990-cı  illərdə  dünya  ictima-

iyyətinə bir daha “yarı dinozavr, yarı quş fosil 

tapıldı”  xəbəri  verilmiş,  təkamülçü  mətbuat 

qurumları bu dino-quş çertyojlarını dərc etmiş, 

bu yolla beynəlxalq yalan kampaniyası həyata 

Düşünən İnsan, Dekabr 2013

13

Düşünən İnsan, 

 Dekabr  2013

Sual  # 3

---