E d. professor Rəyçilər: M. C. Atakişiyev
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
Paris müqavihsinə yeni baxış. London konfransı. Demək olar ki, Fransa Prussiya müharibəsi Avropanın xəritəsini dəyişmişdi. O qədər də böyük olmayan Prussiya ərazisində Avropanın mərkəzində güclü alman dövləti yaramrdı. Avstriyanın vəziyyəti pisləşirdi. Müharibə göstərdi ki, Rusiyanın köməkliyi olmadan Fransa Almaniyanın qarşısında dura bilməyəcəkdir. Avropada qüvvələr nisbəti tez-tez dəyişməkdə idi. Fransa Almaniya ilə müharibədə əldən düşmüşdü. Onun köməkliyi olmadan Avstriya-Macanstan da müstəqil olaraq heç bir müharibəyə girişə bilməzdi. İngiltərə də müəyyən qədər təcrid olunmuş halda idi. Türkiyə də müstəqil hərəkət etməməli idi. Bütün bu kimi vəziyyətdən istifadə edən Rusiyanın Xarici İşlər naziri Qorçakov 1870-ci ilin oktyabr ayında 1856- cı il Paris sülh müqaviləsinin bəzi bəndlərində xüsusi ilə Qara dəniz barədə dəyişiklik olunmasmı tələb etmişdir (onların qəbul olunmasından imtina etmişdir). Aydındır ki, Qorçakovun bu təşəbbüsü Avropa dövlətlərinin xoşuna gəlməmişdi. Damşıqlar nəticəsində, 1871-ci ilin yanvar ayında Londonda Konfrans çağrılmışdır. Konfransda bəzi dəyişikliklər edilmiş, o cümlədən Qara dənizdə Alman gəmilərinin olmasım qadağan edən bənd də ləğv edilmişdi. Konfrans Qara dəniz boğazlannda xarici hərbi gəmilərin olmaması barədəki prinsipi də təsdiq etmişdir. 202 XII Fəsil. FRANKFURT MÜQAVİLƏSİNDƏN SONRA YARANAN MÜNASİBƏTLƏR Aydındır ki, Frankfurt müqaviləsi bütün ziddiyyətləri həll edə bilməzdi. Fransanın məğlub olması və Almaniya kimi güclü bir dövlətin yaranması ilə qüvvələr nisbəti dəyişmişdi. Almaniya ilə İngiltərə arasındakı ziddiyyətlər kəskinləşirdi. Almaniya öz dövlətçiliyini və hərbi qüdrətini artınrdı. Fransa mütləq Almaniyadan intiqam almağa hazırlaşırdı. 1871-ci ildən sonra Parisin xarici siyasətində müəyyən dəyişikliklər yaranırdı. Rusiya ilə əlaqələrə daha çox diqqət verilirdi. Bununla yanaşı, Rusiya ilə aranı vurmaq istəyən qüvvələr də az deyildi. Avstriya da istəyirdi ki, Bismarkı Rusiyaya qarşı qoysun. Lakin Bismarkm öz plam vardı. O, Avstriya- Macanstan və Rusiya ilə münasibət yaradıb onlann Fransaya yaxınlaşmasına imkan vermək istəmirdi. Rusiya isə Almaniya İttifaqı ilə olduğu kimi Fransa ilə də yaxınlıq etmək fikirində idi. Rusiya-Avstriya-Almaniya ittifaqı. 1872-ci ilin sentya- bnnda Berlində üç imperatorun görüşü olmuşdur: I Vilhelm (Alman), Frans-İosif (Avstriya) və II Aleksandr (Rusiya) . Hər üç dövlətin Xarici İşlər Nazirləri də görüşdə iştirak edirdi. Görüşdə Balkan məsələsi barədə Rusiya ilə Avstriya arasında əks fikirlər vardı. Hər halda Rusiya bu ölkələrlə eyni ittifaqda olmaqla onlann çox yaxınlaşmasına imkan verməməyi nəzərdə tuturdu. Həm də Orta Asiya məsələsinə görə İngiltərəyə qarşı onlardan istifadəyə ümid edirdi. Beləliklə, Rusiya ilə Almaniya arasında hərbi müqavilə bağlanmışdı. İki aydan sonra 1873-cü il iyul ayının 6 -da II Aleksandr Avstriyaya gəlmişdir. Burada Rusiya-Avstriya siyasi müqaviləsi bağlanmışdır. 1873-cü ilin oktyabr ayında imperator Frans İosif (Avstriya) və Vilhelm (almaniya) Almaniyanın Rusiya-Avstriya müqaviləsinə qoşulmasını imzalamışlar. Beləliklə üç 203 imperatorun ittifaqı tam sənədləşdirilmişdir. Müəyyən müddətdən sonra Orta Asiya məsələsinə görə Rusiya ilə İngiltərə arasında ziddiyyət yaranmışdı. Fransa - Almaniya münasibətləri. Fransada yeni monarxistlər hakimiyyətə gəlmişlər. Odur ki, burada olan hadisələrin gedişini Berlində çox diqqətlə izləyirdilər. Ölkədə çox sürətlə ordu bərpa olunurdu. Hərbi baxımdan Almaniya açıq - aşkar Fransadan üstün idi. Odur ki, Fransanı münaqişəyə qızışdırırdı. Almanlar Fransanın müharibə hazırlığına dair müxtəlif məqalələr dərc etdirirdilər. Fransada müəyyən diplomatik tədbirlər həyata keçirilirdi. Fransa Rusiya, İngiltərə və Avstriya-Macarıstana xahiş ilə müraciət edirdi ki, Almaniya ona hücum etsə, köməklik göstərsinlər. London, Peterburq və Vyana da öz növbəsində Almaniyanın güclənməsini istəmirdilər. Rusiya ilə Avstriyanın Xarici İşlər Naziri 1874-cü ildə Peterburqda Fransa səfirliyinə gələrək açıq-aşkar Bismarkın hərəkətini pisləmişlər. İngiltərə İcraliçası da Prussiya Kralı I Vilhelxmə şəxsi məktub göndərərək bildirmişdir ki, yeni müharibə daha ağır nəticələrə səbəb ola bilər. Beləliklə, birgə səy nəticəsində müharibə qorxusu aradan götürülmüşdür. Son neçə illərdə ilk dəfə idi İd, Bismark öz planını həyata keçirə bilməmişdi. Burada əsas maneəçilik Rusiya tərəfindən idi. Odur ki, Bismark yollar axtarırdı ki, Rusiyanı, Avropa işlərinə qarışmaqdan kənarlaşdırsın. O, belə qərara gəlmişdi ki, Rusiyanın diqqətini Yaxın Şərqə yönəltsin. Elə bu məqsədlə də, 1875-ci ildə o, öz şəxsi nümayəndəsi Radovisi Peterburqa göndərmişdi. Radovis ilk əvvəllər gəlməsinin əsas məqsədini biruzə vermirdi. Əslində, o, Fransa ilə müharibə olduqda Rusiyanın mövqeyini öyrənməli idi. Bismark yenə də Fransada hərbi islahatlar keçirilməsini şişirtməklə məşğul idi. Bütün bu kimi hərəkətlər Avropada beynəlxalq gərginliyi daha da artın rdı. Odur ki, bu dövr Avropa tarixinə və beynəlxalq 204 Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|