XV
Fəsil.
AVROPADA İKİ ƏKS BLOKUN
YARADILMASI
VƏ BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR
Əvvəlinci fəsillərdə qeyd etmişdik ki, XIX əsrin axırları -
XX əsrin əvvəllərində bir-birinə əks iki blok yaradılmışdır.
Dövlətlər arasında müqavilələr yaransa da, onlar çox ziddiyyətli
xarakter daşıyırdılar. Avropa dövlətləri tədricən öz diplomatik
fəaliyyətlərini artırmışlar. Fransa ilə Almaniyanın hər biri öz
üstünlüyü üçün həmişə müharibəyə hazırlaşmış və özlərinə
müttəfiq axtarmalı olmuşlar.
Fransa-İngiltərə, İtaliya və Rusiya ilə danışıqlar aparırdı.
Almaniya da Rusiyanı öz tərəfinə çəkməyə çalışırdı və İtaliya ilə
danışıqlar aparırdı. Beləliklə, Fransa Almaniyanı qabaqlayaraq
1902-ci il noyabr ayının 1-də İtaliya ilə (bir- birinə hücum
etməmək barədə) müqavilə bağlamışlar. Başqa dövlətlərin
hücumuna məruz qaldıqda isə neytral olmaq barədə öhdəçilik
götürmüşlər.
Fransa -
İngiltərə razılaşmaları. Bir neçə vaxt idi ki,
Fransa ilə İngiltərə arasında soyuq münasibət davam edirdi.
Fransanın xarici işlər naziri Delkasse münasibətlərin
yaxşılaşdırılması məqsədi ilə bir neçə dəfə danışıqlar aparmışdır.
Nəhayət, 1903-cü ildə (yazda) İngiltərənin Kralı VII Eduard
Parisdə olmuşdur. Hər iki tərəf İngiltərə ilə Fransa arasında
dostluğun vacibliyindən danışmışdı. Həmin ilin yaymda Fransa
prezidenti Lube Emil (1838-1929) Londona getmişdir. Bu
vaxtdan da İngiltərə-Fransa əlaqələri ardıcıl xarakter almışdır.
Müstəmləkə məsələsi üzrə onların arasında müəyyən qarşı-
dmmalar vardır.
Uzun müddətli damşıqlardan sonra 1904-cü il aprel
ayının 8-də Londonda Fransa ilə İngiltərə arasında müqavilə
imzalanmışdır. Bu müqavilə «Qəlbən razılıq» adlamr (Entente
Cordial) (rus dilində Antanta). Müqavilə İngiltərənin
Xarici
230