ilə). Almaniya Polşanın müstəqilliyini tanımış və yuxan Silezi-
yanın bir hissəsini ona vermişdir.
Şlezviqin şimal hissəsi və Klaypeda (Memel)
Danimarkaya qatılmışdır. Beləliklə, Almaniya ərazisinin
12,5%-ni, əhalisinin isə 8%-dən çoxunu itirmişdir. «Antanta»
dövlətləri Almaniyanın Afrikada olan bütün müstəmləkələrini,
Sakit Okeandakı adalarını ələ keçirmişlər. Müqavilədə
Almaniyada hərbi sahədə ciddi məhdudiyyətlər nəzərdə
tutulmuşdur. Hərbi cərimə edilmişdir. İlk 20 mlrd, marka 1921-ci
ilin may ayının 1-dək ödənilməli idi. Batırılmış gəmilərin
müqabilində öz gəmilərinin müəyyən qismini verməli idi. 10 il
müddətinə Almaniyanın Fransaya 140 mln.ton, Belçikaya 80 mln.
ton , İtaliyaya 77 mln.ton kömür göndərməsi qeyd edilmişdir.
Bütün bu kimi tarixi hadisələri təhlil etdikdə aydın olur ki,
tarix təkrarlanır. Daha doğrusu başqasına etdiyin zülm və yaxud
hər hansı bir güzəşt sənin özün üçün də təkrarlanır. 50 il bundan
əvvəl, yəni 1871-ci ildə Frankfurt müqaviləsinə görə Almaniya
Fransa üçün bundan da ağır şərtlər tələb etmişdir. İndi
isə bu kimi
tələblər Almaniya qarşısında qoyulmuşdur.
«Vaşinqton konfransı». Birinci Dünya Müharibəsindən
sonra dünya hadisələrində çox dəyişikliklər beynəlxalq
münasibətlərə də yeniliklər gətirmişdir. Burada yalnız Avropa
dövlətləri deyil, artıq bütün dünya dövlətləri əhatə olunur. Odur
ki, yeni bir beynəlxalq konfransın çağırılmasına zərurət
yaranmışdır. Beləliklə, 1921-ci il noyabr ayının 12-də «Vaşinqton
konfransı)) işə başlamışdır. Birinci Dünya Müharibəsindən
sonrakı dünya quruculuğu adətən
«VersaI-Vaşinqton Sistemi»
adlanır. Lakin «Versal müqaviləsi))ndə, əsasən, Avropa
dövlətləri əks olunurdusa, Vaşinqton konfransında Uzaq Şərqin
tənzimlənməsi də öz əksini tapırdı. Bu konfransda ABŞ,
Yaponiya, Fransa, İtaliya, Belçika, Hollandiya, Portuqaliya, Çin,
Britaniya imıperiyasım təşkil edən 6 dövlət (İngiltərə, Kanada,
Avstriya, Yeni Zelandiya, Cənubi Afrika İttifaqı və Hindistan)
iştirak edirdilər.
261
Serbiya,
Çernoqoriya,
Bosniya,
Hersoqoviaa,
Xorvatiya, Sloveniya, Dalmasiya, Makedoniya və Cənubi Maca-
nstanm bir hissəsini özündə birləşdirən
Serb-Xorvat-Sloven
dövləti yaranmışdır. Sonralar daha ümumi şəkildə Yuqoslaviya
adlanmışdır. 10 sentyabr 1919-cu ildə Avstriya ilə müqavilə
imzalanmışdı. Bu müqavilə Habsburqlar sülaləsinə son qoymuş
oldu. Avstriya mənsub olduğu ərazilərin bir qismini qonşu
dövlətlərə İtaliya, Yuqoslaviya, Rumıniya və Çexoslovakiyaya
verməli olmuşdu. Avstriya qonşu dövlətlərin müstəqilliyini
tanımışdı. Müqavilədə Avstriyanın Almaniya və yaxud digər
dövlətlərlə birləşdirilməsi məsələsi qadağan edilmişdir. Onun
flotu qalib ölkələrə verilmiş, 30 mindən artıq ordu saxlamaq
qadağan edilmişdi. Hərbi cərimə də kəsilmişdir.
27 noyabr 1919-cu ildə Bolqarıstanla müqavilə
bağlanmışdır. Bolqarıstan bütün günahları çar Ferdinandın
üstünə
ataraq Almaniyanın tərəfində vuruşduğunu inkar etmək istəyirdi.
Lakin bu bəhanələr baş tuta bilməzdi. Bolqarıstanın ərazisinin də
bir qismi Yuqoslaviya, Yunanıstan və Rumini- yaya verilmişdi.
Ona da kifayət qədər məhdudiyətlər tətbiq edilirdi. 20 min
nəfərdən artıq orduya icazə verilməmiş, hərbi aviasiya qadağan
edilmişdi. 2,5 mlrd, qızıl frank cərimə ödəməli olmuşdu. Beş il
müddətinə Yuqoslaviyaya kömür göndərməli olmuşdu.
Macarıstanla sülh müqavilələri 4 iyun 1920-ci ildə
həyata keçirilmişdir. Bu müqavilə Versalın böyük bir sarayında
imzalanmışdır.
Macarıstanın
Avstriya,
Yuqoslaviya,
Çexoslovakiya və Rumıniya ilə sərhədləri müəyyənləşdirilmişdir.
Macarıstanın da ərazisinin müəyyən hissəsi həmin ölkələrə
verilmişdir. Ordunun 35 min nəfərdən artıq olması qadağan
edilmişdir. Aviasiya işi dayandırılmışdır. Bütün flot qalib ölkələrə
verilmişdir. Əhalisinin cəmisi 30%-i və ərazisinin 50%-i qalmışdı.
Türkiyə ilə müqavilə bağlanması.
Bu müqavilə 10 avqust
1920-ci ildə Parisin yaxınlığında Servdə imzalanmışdır.
263