Ə liyev İlham Yaylaqalı oğlu 1968-ci il aprel ayının



Yüklə 0,89 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə11/38
tarix11.03.2018
ölçüsü0,89 Mb.
#31239
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   38

İllıam  Əliyev
26.  Güdenli  karyesi
300
2.500  "
27.  Kindere karyesi
250
2.000  "
28.  Başahtuznadar karyesi  40
250  "
29.  Navl  [Novlu]  karyesi
60
300  "
30.  Ergez karyesi
400
3.000  "
31.  Karavenk karyesi
70
400  "
32. Zeyrek karyesi
90
2.000
33.  İssisu  karyesi
50
250  "
34.  Ceranlı  karyesi
30
180  "
35.  Cani  karyesi
100
1.500  "
36.  Kabanlı  karyesi
100
2.000  "
37.  Kotuhvenk karyesi
70
1.000
38.  Keidüz karyesi
100
2.500  "
39.  Karakaya  karyesi
70
1.000  "
40.  Kavşuk karyesi
50
500  "
41.  Kalayer karyesi
70
550  "
42.  Günayvenk karyesi
30
200  "
43. Alayaz karyesi
250
3.000  "
44.  Akkent karyesi
70
300  "
45. Yukarıakkent karyesi
90
900  "
46.  Hurbadık karyesi
90
950  "
47.  Hurdis karyesi
1.500
6.000  "
Yekun:
7.185
50.455
1605-ci  ildən  başlayaraq  ermənilər tədricən 
Azərbaycan  ərazilərinə  girmək  üçün  fəaliyyətə 
keçirlər.  XVII  əsrin  əvvəllərində  Səfəvi  şahı  II 
Təhmasibin  yanında  Zaxar  adlı  erməni  işləmiş-
Qafqazda imperiyalar va ernw nibrin Azərbaycan ərazilərinə köçürülməsi
dir.  Həmin  Zaxarın  imkanları  hesabına erməniiər 
Rusiyaya  meyil etməyə başlayıblar.
Məhz Zaxar gizli  formada  ermənilərin  Rusiya 
ilə  əlaqələr qurmasına  nail  olub.  Hətta  Rusiyaya 
daha  yaxın  olmaq  üçün  Osmanlı  imperatorunun 
kürsüsünü,  tacını  və  qamçısını  oğurlayaraq  1-ci 
Pyotrun  atasına  bağışlayıblar.  Hazırda  həmin 
kürsü  Moskvada  almaz  fondunda  saxlanılır. 
Dünyada  ən  dəyərli  kürsülərdən  hesab  olunur. 
Bu  kürsü  almaz  və  brilyantla  bəzədilib.  İstər  o 
dövrün  istərsə  də,  indiki  beynəlxalq  qanunlara 
görə,  oğurluq  əmlakı  qəbul  edən  və  ya  alan 
oğru  qədər  məsuliyyət daşıyır.___________
Ermənilərin  Osmanlı sultanlığindan  oğurlayaraq  I Pyotura 
verdikləri qızıl  kürsü


İllıam  Əliyev
Bu  mənada,  Türkiyə  hökuməti  ən  azı  o ğ u rlu q  
əmlakının  geri  qaytarılması  üçün  beynəlxalq 
məhkəməyə  müraciət etsə,  bu  gec də  olsa  h a q - 
qın  bərpası  kimi  dəyərləndirilə  bilər.  Eyni  z a -  
manda,  dünya  birliyinin  bir daha  ermənilərin  ö z - 
gəsinin  əmlakına  göz  dikmək  ənənəsinin  ta rix i 
kökləri  olduğunu  görmüş  olarlar.  Qeyd  e tm ə k 
lazımdır  ki,  ermənilərin  oğurluq  əmlakı  Rusiya 
çarına  vermələrindən  sonra  onlar  üçün  Q a f- 
qazda  yaşıl  işıq  yandırılmışdır.  1-ci  Pyotrun  atası 
ilk  dəfə  olaraq  ermənilərin  bir  xristian  kim i 
himayə  olunması  haqqında  fərman  imzalayıb. 
Adıçəkilən fərman  ermənilərin  qorunması  m əsə- 
ləsini gündəmə gətirir.
62
Qafqaida imperiyatar və e rn a n ib rin  Azərbaycan ərazilərinə köçüriilməsi
Artıq  iki  yüz  ildən  çoxdur  ki,  xalqımız  tari- 
xən  məskunlaşdığı  torpaqlarda  görünməmiş fa- 
ciələrlə  üzləşir.  XIX  əsrin  əvvəllərindən  başlaya- 
raq  Rusiya  imperiyası  tarixən  Azərbaycan  əra- 
zisi  olan  Borçalı,  Gəncə,  Şəki,  Şirvan,  Lənkə- 
ran,  Qarabağ,  İrəvan  və  Naxçıvan  bölgələrini 
işğal  etməyə  başlamışdır.  Bu  azmış  kimi,  Os- 
manlı  İmperiyasına  olan  nifrətini  gizlədə  bilmə- 
yən  Çar  Rusiyası  daha  məkrli  planı  həyata  ke- 
çirməyə  başlamışdır.  Belə  ki,  azəri  türklərinin 
köməyi  ilə  öz  dövləçiliyini  qoruyub 
saxlayan 
İran,  Rusiya  imperiyası  ilə  birlikdə  Anadoluya 
məkrli  niyyətlər  üçün  qul  qismində  gətirilən 
hayların  xəyanətkar  xislətindən  istifadə  edərək, 
zaman-zaman  türklərə  qarşı  deportasiya  plan- 
larını həyata  keçirmişlər.
I  Pyotr  1723-cü  ildə  Bakını  işğal  etdikdən 
sonra  orada  və  Dərbənd  şəhərində  erməniləri 
yerləşdirməyə  başladı.  1768-ci  ildə  II  Yekatrina 
ermənilərin  qorunma  altına  alınması  haqqında 
fərman  imzaladı.  1802-ci  ildə  çar  I  Aleksandr öz 
məktubunda  Azərbaycan  türklərinin  qənimi  olan 
N.Sisiyanova  yazırdı:  «Nəyin  bahasına  olursa- 
olsun  Azərbaycanın  bu  və  ya  digər  xanlıq- 
larında  ermənilərdən  istifadə  olunmalıdır».
1801-ci  ildən  müasir  Azərbaycan  əraziləri 
işğal  olunmağa  başlayır.  Qərbi  Azərbaycandan 
azəri  türklərinin  ilk  deportasiyası  1801-ci  ildə
63


İlham  Əliyev
Şərqi  Gürcüstanın  Rusiyaya  birləşdirilm əsindən 
sonra  baş  vermişdir.  Belə  ki,  Şəmşədil  və  L o r- 
Pəmbək  əyalətlərinin  rusların  əlinə  ke çdikdə n  
sonra  yerli  əhali  oranı  zor  gücünə  tərk  e tm ə y ə  
məcbur  edilmişdir.  Bunu  13  iyul  1801-ci  ildə 
erməni  əsilli  general  Lazarevin  Qafqaz  o rd usu  
komandanı  Knorrinqə  göndərdiyi  raportda  da  öz 
əksini  tapmışdır:  «Pəmbək  əyalətinin  14  k ə n - 
dinin  5-6  min  nəfərə  qədər  əhalisi  İrəvan 
xanlığının  ərazisində  özlərinə  sığınacaq  ta p - 
mışdır».
1804-cü  ildə  İrəvan  xanlığından  qaçan  və 
Rusiya  təəbəliyini  qəbul  edən  2  minə  qədər 
haylar  həmin  boşaldılan  kəndlərə yerləşdirilmiş- 
dir. 
Elə  həmin  il  rus  ordusu  Qarapapaqların 
yaşadığı  Şörəyel  mahalını  işğal  edirlər.  1807-ci 
il  rus-türk  müharibəsindən  sonra  onlar  İrəvan 
xanlığının  və  Qars  paşalığının  ərazisinə  köçmək 
məcburiyyətində qalırlar.
1805-ci  ildə  (XIX əsr)  Qarabağ xanlığı  ilə  Ru- 
siya  arasında  müqavilə  bağlanılıb.  Həmin  mü- 
qavilə  əsasında  Qarabağ  xanlığı  Rusiyaya  tabe 
olur  Məhz  bundan  sonra  1804-cü  ildə  Gəncə, 
1806-ci  ildə  Bakı,  1809-cu  ildə  Lənkəran  Rusiya 
tərəfindən  işğal  olundu.  Ən  gec  işğal  olunan 
ərazilər  İrəvanla  Naxçıvan  olmuşdur.  Rusiya 
1826-cı  ilə  qədər (XIX əsr)  bu  əraziləri tam  işğal 
edə bilməyibdir.
Qafqazda imperiyalar va enm nilərin Azərbaycan araziforina köçüriilməsi

- w -  - 
^ıiM iı.ıa .Jil*.  >.
XIX 
əsrin  əvvəllərində  İrəvan  xanlığı  15  ma- 
haldan  ibarət  idi:  Qırxbulaq,  Zəngibasar,  Qarni- 
basar,  Vedibasar,  Şərur,  Sürməli-Dərəkənd- 
Parçanis,  Saatlı,  Talın,  Seyidli-Ağsaqqallı,  Sər- 
darabad,  Körpübasar,  Abaran,  Dərəçiçək  və 
Göyçə.  Ruslar  1804-1813-cü  illər ərzində  İrəvan 
şəhərini  tutmağa  iki  dəfə  cəhd  etsələr də,  cəhd- 
ləri  boşa  çıxmışdır.  Rus  ordusu  yalnız  1827-ci 
ilin  26  iyununda  Naxçıvanı,  20  sentyabrında 
Sərdarabadı,  1  oktyabrda  isə  İrəvan  qalasını  tu- 
ta  bildilər.  İrəvan  qalasının  tutulması  zamanı 
başda  Eçmiadzin  arxiyepiskopu  Nerses  olmaq- 
la,  ermənilər satqınlıqla  məşğul  olmuşdular.
İrəvan  işğal  olunan  zaman  ətraf  kəndlərdə 
yaşayanlar  oranı  məcburi  şəkildə  tərk  etməli 
olmuşlar.  Bu fakt qraf Paskeviçin  27  iyul  1827-ci 
ildə  qraf  Nesselroda  göndərdiyi  məktubunda  da
65


Yüklə 0,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   38




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə