Ebedi Mektublar-wers Layout 1
Yüklə 15,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
7 ӘDӘBİ MӘKTUBLAR – ӘBӘDİ MӘKTUBLAR Әdəbiyyatşünaslar öz cameələrində bəzən bu elm sahəsinin sənətə, bədii yaradıcılığa nisbətən əhatə dairəsinin məhdudluğundan, geniş oxucu kütləsinə çıxa bilməməsindən gi ‐ leylənirlər. Doğrudan da, hər hansı bir elmi cərəyan, istiqamət, yaxud problem heç də ha ‐ mını eyni dərəcədə maraqlandırmadığı kimi, bu problem haqqında yazılan məqalələrin, elmi əsərlərin populyarlığı və uzunömürlü lüyü də, deyək ki, poeziyanınkı, nəsrinki, ya xud drama tur giyanınkı qədər olmur. Məqa lə ləri son dərə cə həvəslə oxunan mərhum tənqidçi, ədə biy yatşünas, AMEA‐nın müxbir üzvü Yaşar Qarayev ömrünün sonlarında bir neçə dəfə görüşümüzdə ədəbiyyatşünasların bu problemini qeyd etmişdi. Onun yaradıcılığa şeirlə başladığını bilirdim; bununla görkəmli alimin özündən sonra bədii əsərinin qalma sı nın xiffətini çəkdiyini hiss edirdim. Hərçənd, mənim fikrimcə, elə bu gün Y.Qarayev ədəbi tənqidi məqalələri ilə də yaddaşlardadır. La kin elə də olur ki, ədəbiyyatşünaslığın da öm rü elə bədii əsər müəllifininki qədər uzun ömür lü 8 ola bilir. İki yüz ildir məşhur rus tənqidçisi V.Q.Belinskinin məqalələri elə bədii əsərin ömrü qədər uzun deyilmi?! Nə qədər Puşkin var, Belinski də olacaqdır; necə ki Puşkini də Puşkin edən məhz elə Belinski olmuşdur. Lap götürək Azərbaycan ədəbiyyatşünas ‐ lığının görkəmli nümayəndələri F.Köçərli, Ә.Abid, S.Mümtaz, Ә.Nazim, H.Zeynallı, H.Araslı, M.Cəfərov, C.Cəfərov, M.Әlioğ ‐ lu, Asif Ata, Ә.Mirəhmədov, K.Talıbzadə, Y.Qara yev, B.Nəbiyev və başqalarının yara ‐ dı cılığını. Onların əsərləri dar bir çərçivə ilə məhdudlaşmadı, ədəbiyyat şünaslığın sınırla ‐ rını aşaraq cəmiyyətdə və ədəbi mühitdə müəllifinə yeni bir status qazandırdı. Müa ‐ sirlərimizdən akademik İsa Həbibbəylinin zəngin yaradıcılığı, fundamental elmi əsərləri ilə yanaşı, cəmiyyətdə tutduğu ictimai möv qe, millət vəkilliyi, həm də ədəbiyyat şünas lı ğın çağdaş durumunu ifadə etmirmi?! De məli, ədəbiyyatşünaslıq heç də məhdud bir sahəni əhatə etmədiyi kimi, ədəbiyyatşünas da bə ‐ zən ictimai‐siyasi, ədəbi mühitin mərkəzində ola bilir; yetər ki, yazdığın əsl sənət əsəri ol ‐ sun, həqiqəti əks etdirsin və özünü ifadə edə biləsən... 9 Әdəbiyyatşünas, görkəmli tədqiqatçı, folk ‐ lorşünas Qəzənfər Paşayevin çoxqatlı yara dı ‐ cılığı da bunu deməyə əsas verir. Onun 80‐ci illərdə dərc edilən «Altı il Dəclə‐Fərat sahil ‐ lərində» əsəri zamanında və indi də elə bədii əsər qədər oxunur. Onun «Kərkük bayatıları» (1968), «Arzu‐Qənbər dastanı» (1971), «İraq‐ Kərkük atalar sözləri» (1978), «İraq‐Kərkük bayatıları» (1984), «Kərkük tapma cala rı» (1984), «Kərkük folklor antologiyası» (1987), «Nəsiminin İraq divanı» (1987), «İraq‐türk‐ man folkloru» (1989), «Nostradamusun mö ‐ cüzəli aləmi» (2007), «Borcumuzdur bu eh tiram» (2010; 2011), «Әdəbiyyatşünaslıq elmi mizin patriarxı» (2010), «Nəsimi haqqında araşdırmalar» (2010; 2011), «Dilimiz – varlı ‐ ğımız» (2011), «Elçin haqqında düşüncələrim» (2013) və b. tədqiqatları yalnız Azərbaycan elmi mühitində deyil, ondan kənarda da oxu ‐ nur və nəşr edilir. Qəzənfər Paşayevin «Hü ‐ seyn Arif – 80», «İsi Məlikzadə – 70», «Bəkir Nəbiyev – 75», «Әlibala Hacızadə – 70», «Fik ‐ rət Qoca – 70», «Tofiq Bayram – 70» portret kitab la rı oxucu və tədqiqatçılar tərəfindən qədirşü naslıqla qarşılanıb. Alimin son illərdə dərc edilən «Seçilmiş əsərləri»nin 7 cildliyini (2012) isə ədəbiyyatşünasın və ədəbi‐elmi mü hitimizin hadisəsi hesab etmək olar. İndi ‐ yədək hələ heç bir ədəbiyyatşünasın 7 cildlik əsərləri nəşr edilməmişdi. Bu, həm də ədə biy ‐ yatşünasın ədəbi, elmi mühitdəki mövqe yini göstərir. Eyni zamanda ədəbiyyat şünaslığın digər elm sahələri arasındakı ictimai nüfu ‐ zunu qaldırmış olur. Prof. Qəzənfər Paşayevin yaradıcılığı ilə yaxından tanış olan hər kəs onun əsərlərinin oxunaqlığı və uzunömürlülüyünü vurğu ‐ layırlar. Vaxtilə mən də bu görkəmli alimin «Borcumuzdur bu ehtiram» kitabı haqqında yazdığım məqalədə («Әdəbiyyat qəzeti», 11.06.2010) yaradıcılığına gərəkən qiyməti vermişdim. O vaxtdan keçən müddət ərzində Q.Paşayevin xeyli məqalələri dərc edildi, hər dəfə bu məqalələri oxuyanda onu təbrik edər, fikrimi bildirərdim. Bu məqalələr, əsasən, mək tub formasında yazılırdı, hətta oxuyub çat dı ra bilmirdim. Ancaq fikir vermişdim, pro ‐ fessor bu məktubları ədəbi, elmi mühitimizin aktual hadisələrinə, şəxsiyyətlərinə ünvan ‐ layır, va cib problemlərə toxunurdu. Beləliklə, o mək tub larını yazmaqda, mən isə oxumaq ‐ da idim... 10 Bir gün professor Q.Paşayevlə görüşü ‐ müz də onun məktublarının əhəmiyyətindən, funksionallığından və ədəbi prosesə təsirin ‐ dən söz düşmüşdü, onu «Әdəbi məktublar» şəklində dərc etdirməyin zəruriliyini qeyd etdim. Sən demə, professor elə düşündüyüm kimi də fikirləşirmiş, hətta kitabı nəşrə hazır ‐ layaraq adını da «Әdəbi məktublar» qoy ub ‐ muş. Bu ad kitabın içəriyini olduğu kimi əks etdirirdi. Fikrimi bildirən kimi professor Q.Pa ‐ şayev kitabın nəşrə hazır olduğunu, redak tor ‐ luğunu və «Önsöz»ü, razı olsam, mənə hə valə edəcəyini bildirdi. Beləliklə, bu görkəm li ədə ‐ biyyatşünasın son dövr yaradı cı lığı haq qında məndə yeni söz demək imkanı yarandı. Әdəbiyyatşünas, folklorşünas, professor Qə zənfər Paşayevin qarşımdakı «Әdəbi mək ‐ tublar» qovluğunu vərəqləyirəm. Müxtəlif vaxt larda ayrı‐ayrı adamlara yazılmış və döv ri mətbuatda çap edilmiş bu ədəbi məktublarda həyat, sənət məsələlərinə, ədəbi, kulturoloji prob lemlərə müxtəlif rakurslardan münasi bət bildirilir, dəyərli fikirlər, mülahizələr söy lənilir. Deyə bilmərəm ki, ədəbi məktublar dün ‐ ya və Azərbaycan ədəbiyyat şünas lığında yeni bir formadır. Әn azından ona görə ki, 11 Yüklə 15,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|