Ebedi Mektublar-wers Layout 1
Yüklə 15,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
məşhur rus tənqidçisi V.Belinskinin «Qoqola məktub»u iki yüz ilə yaxındır ki, əhəmiy yə ‐ ti ni itirmir. Baxmayaraq ki, bu məktub o qədər sərt yazılmışdır ki, böyük yazıçını yazı ‐ çılıqdan və həyatdan uzaqlaşmaq dərəcəsinə çatdırmışdı. Elə Azərbaycan ədəbi tənqidin ‐ də də 60‐cı illərdən başlayaraq bu formadan ara‐sıra istifadə edilmişdir. Ayrı‐ayrı yazıçı və tənqidçilərin müxtəlif vaxtlarda yazdığı «Açıq məktub»lar ədəbi prosesdə böyük əks‐ səda doğurub. Ancaq bu ədəbi məktubların heç biri müəllifinin tez‐tez müraciət etdiyi formalardan olmamışdır; olsa‐olsa bəzi tən ‐ qid çi və ədəbiyyatşünaslar bu formaya yara ‐ dıcılığında bir, ya iki dəfə müraciət etmişlər. Professor Qəzənfər Paşayev isə bu forma ‐ dan tez‐tez istifadə etməklə ədəbi prosesin ən populyar formasına çevirə bilmişdir. Onun ədəbi məktubları özünəməxsusdur: emo‐ sional, problemi ən adi detallarla izah etmək, ona bütün parametrlərdən yanaşmaq və s. Onun ədəbi məktubları o qədər effektlidir ki, ədəbi prosesi məşğul edir. Uzun müddət onu ədəbi cameələrdə müzakirə edir, fikir bildi ‐ rirlər. Onun ədəbi məktubları səmimidir. Saf niyyətlə yazılır, problemi hərtərəfli təhlil et ‐ 12 mək məqsədi daşıyır, xeyirxahlıqla yanaşı, nöqsanları da üzə deməyi bacarır. Professor Qəzənfər Paşayevin şair Nəri ‐ man Həsənzadəyə, İmamverdi Әbilova, Әf ‐ latun Nemətzadəyə, Sədnik Paşayevə, Ceyms Oldricə, İzzəddin Kərkükə, Elçin Әfəndiyevə, Yavuz Axundluya, Әlirza Xələfliyə, İsa Həbi b ‐ bəyliyə, Nizami Cəfərova, Nizaməddin Şəm si ‐ zadəyə, Vilayət Quliyevə, İmamverdi Әbilova, Әflatun Nemətzadəyə, Әli Rza Xələfliyə, Sala tın Әhmədliyə, Pərvinə və başqalarına yaz dığı ədəbi məktublar özünün mövzusu və problemi ilə ədəbi mühiti düşündürən prob ‐ lemlərdəndir. «Әdəbi məktublar»ın mövcud formatı müəllifdən hadisələrə, problemlərə çevik və yerindəcə münasibət bildirməyi tə ləb edir. Müəllif yazdığı bu ədəbi məktub larda yeni çapdan çıxmış kitaba, təqdimata, disser‐ tasiyaya, yaxud ədəbi prosesə müda xilə edən məqaləyə münasibət bildirməklə bu ədəbi, mədəni, kulturoloji hadisələrə fikri ni ifadə etmiş olur. Nəriman Həsənzadəyə açıq mək tub şairin «Sən bağışladın» kitabı haqqın da dır. Әslində, bu yazı kitab haqqında bir resen ziya olmalı idi; lakin müəllif «ədəbi məktub» for ‐ matından istifadə etməklə yalnız kitabda 13 dərc edilmiş şeirlərə deyil, ümumən şairlə şəxsi münasibətlərindəki detallara da gedir ki, bu da yazının oxunaqlığını da təmin edir. «Koroğlu»nu yadelliləşdirmə cəhdi əbəs ‐ dir» məktubu isə professor Cəlil Nağıyevə ünvanlanıb. Tədqiqatçı bu kiçik məktubunda «Koroğlu»nun Çin qaynaqları» adlı araşdır ‐ mada gedən dastanın Yaxın və Orta Şərq xalqlarının müştərək abidəsi fikrinin yanlış ‐ lı ğını söyləyir, tendensiyanın zərərli cəhətlə ‐ rini üzə çıxarır. Cəmi bir neçə faktın öz əksini tapması ilə müəllif fikrinin təkzibedilməzliyi ilə razılaşmalı olursan. Müəllif bu fikrini açıq və net şəkildə bildirir; müəlliflə aralarındakı isti münasibət ona «Qardaşım, türk xalqla ‐ rının ortaq dastanı olan «Koroğlu»nu Yaxın və Orta Şərq xalqlarının müştərək abidəsi he ‐ sab etdiyiniz məni qane etmir. Burada «Kor oğ ‐ lu»nu yadelliləşdirmə cəhdi aydın görü nür», – deyə irad tutmağa imkan verir. «Ürəkdən gələni deməsən olmur» məktubunda Salatın Әhmədlinin yaradıcılığını saf‐çürük edərək onu «...imzalı, imanlı, inamlı qələm sahibi kimi» qələmə verir. Akademik İsa Həbib ‐ bəyliyə yazdığı iki məktub‐məqaləsində isə tədqiqatçı görkəmli alimin elmi uğurlarına 14 şərik olur; onun «Әdəbi‐tarixi yaddaş və müasirlik», «Cəlil Məmmədquluzadə», «Cəlil Məmmədquluzadə. Mühiti və müasirləri», «Ömrün illəri və izləri» kitablarının elmi əhə ‐ miyyətini vurğulayaraq əsərlərinin xaricdə də tanındığını və tədqiq olunduğunu diqqətə çatdırır. Akademik İsa Həbibbəylinin vaxtilə Misirdə ərəb və ingilis dillərində çap olun ‐ muş «Çağdaş Azərbaycan ədibi Cəlil Məm ‐ məd quluzadə» və Pakistanda urdu dilində çıxan çox böyük həcmli «Görkəmli Azər bay ‐ can mütəfəkkiri Cəlil Məmmədquluzadə» kitablarını oxuyub mətbuatda geniş rəylə çıxış edən müəllif («Әdəbiyyat qəzeti», 06.06.2008) bu dəfə akademikin fundamental əsər lərini Azərbaycan dilində də oxumaq istəyinə çatdı ‐ ğını bildirməklə yanaşı, bu tədqiqatların fun ‐ da mentallığı ilə bağlı maraqlı fikirlər söyləyir. Müəllifin akademik İsa Həbibbəyliyə 2014‐cü ilin oktyabrında yazdığı ikinci mək ‐ tubu isə görkəmli alimin 65 yaşına təsadüf edir. Bu yazısında müəllif bir yubiley nədə ‐ nindən istifadə edərək elmi, ədəbi cameəyə akademikin son illərdə gördüyü böyük işlər haqqında fikirlərini ifadə edir: «Siz hələ Nax ‐ çı van Dövlət Universitetinə rəhbərlik etdiyi ‐ 15 niz illərdən Sizi ədəbiyyatımıza sədaqətlə xidmət edən fədakar alim kimi tanıyırdım. Sevinirdim ki, yüksək vəzifə və rütbələr (rek‐ tor, millət vəkili, akademik), gözqamaşdırıcı, şirnikləndirici keşməkeşlər Sizin həyat kre‐ donuzu dəyişə bilməyib. AMEA‐nın vitse‐ prezidenti və mənim çalışdığım Nizami adı na Әdəbiyyat İnstitutuna direktor seçildi ‐ yiniz iki il göstərdi ki, Siz, eləcə də böyük elm təşkilatçısısınız». «Professor Vilayət Quliyevə açıq məktub» isə informativ yükü, səmimiliyi ilə diqqət çə ‐ kir. Müəllif vaxtilə ədəbiyyatşünas alim ola raq son illərdə yazdığı tədqiqat əsərlə rinə («Әdə ‐ biyyatda Nobel mükafatları laure at ları», «Sə məd Ağaoğlu. Hekayələr, memuarlar», «Әh məd bəy Ağaoğlu. Seçilmiş əsər ləri», «Beh budxan Cavanşirin məhkəmə prosesi», «Azərbaycan Paris Sülh Konfransında», «Son illərin yazıları» və s.) diqqət çəkməklə yanaşı, bu gün isə səfir kimi fəaliyyət göstərən V.Qu ‐ liyevin son illərdə çapdan çıxmış «Polşada Azərbaycan siyasi mühacirət irsindən» kita ‐ bını dəyərləndirir və burada M.Ә.Rəsulzadə, M.B.Məmməd zadə, N.Bayramlı və başqa Azərbaycan mühacirləri ilə bağlı tədqiqat ların 16 Yüklə 15,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|