Ebedi Mektublar-wers Layout 1
Yüklə 15,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qəzənfər Paşayev
Molla gəlir yas yerinə təsbeh əlində, Dodaqaltı pıçıldayıb neçə ad çəkir. Azərbaycan məclisində ərəb dilində, Saqqalını tumarlayıb salavat çəkir... Mənə bir xalq göstərin siz yas məclisində Danışanı qulaq asan başa düşməsin. Bəli, doğrudan da, təəssüf doğuran bir hal ‐ dır. Lakin mətləbim başqadır. Məlumdur ki, böyük‐kiçikliyindən asılı olmayaraq, han sı bir məclis olursa‐olsun, ona bir nəfər ağ saqqallıq edir. Bu, İraqda da belədir. Lakin orada yas məc lislərini aparmaq üçün xüsusi molla çağır ‐ mırlar. Məclisə gələnlərdən bir ağsaqqala həva ‐ lə edirlər ki, məclisi aparsın. Bizdə bu barədə dözülməz vəziyyət yaran mışdır. Bəzən bilirik ki, molla adına məclisə dəvət edilənlərdən çoxu savadsız, keçmişi natəmiz, əməlisaleh olma yan adamlardır. Bu nunla belə, onları yas məc li sinə dəvət et məli oluruq. Ona görə ki, tariximizdə möh kəm lənə biləcək bir adətimiz yoxdur. 28 Nə qədər ki alimlərimiz, ziyalılarımız ic ‐ timaiyyətin rəyi və arzusu ilə xalqımıza layiq bir adət barədə düşünüb‐daşınmayacaqlar, bu vəziyyət davam edəcək və siz deyən kimi: Başqaları istehzayla baxıb yan keçəcək, Bizim ürəyimizdən qara qan keçəcək. Kitabda «Rəsul Həmzətova məktub», «Qa ‐ dın» adlı poemalarınız yer almaqdadır. Nə gizlədim, «Qadın» poeması axıcılığı ilə fərq ‐ lənsə də, burada ayrı‐ayrı gözəl lövhələr olsa da, ümumiyyətlə, məni o qədər də tutmadı. O ki qaldı «Rəsul Həmzətova məktub» poe ‐ manıza, tam qətiyyətlə deyə bilərəm ki, bu poema yaradıcılığınızın parlaq səhifələrin ‐ dən biri kimi tarixdə qalacaq, bir şair kimi, sizi gələcək nəsillərə tanıdacaqdır. Cənubi Azərbaycana səyahət etmiş Rəsul Həmzətova ürək sözlərinizi ürəyimcə demisiniz. Hislə ‐ rinizi yaxşı qələmə almısınız: Oxudum mən «İran silsilənizi» Var olsun, o qələm, o ilham, şair. 29 30 Bu dəm «Azərbaycan silsilənizi», Oxumaq dilədim, danmıram, şair. Gəldiniz, gördünüz qədim diyarı, O günlər tarixi günlərdi, şair. Göy məscid, Urmiya, Təbriz bazarı, Hərəsi ayrıca əsərdi, şair, Sizin şeirinizi bəzərdi, şair. «Uman yerdən küsərlər» – demişlər. Fikir ‐ lərinizlə tam şərikəm. «Sən bağışladın» oxuculara gözəl hədiy ‐ yə dir. Təkcə böyüklərin deyil, gənc lə rin və məktəblilərin tərbiyəsində də kitabda topla ‐ nan şeirlərin əhəmiyyəti az deyil. Arzu edirəm ki, belə məzmunlu, oxucunu düşünməyə vadar edən kitablarınızla tez‐tez görüşək. Qəzənfər Paşayev _________________ * Professor Cəlil Nağıyevin «Koroğlu»nun Çin qay naq ları» əsəri barədə mülahizələr. Bakı, 1998; Qəzənfər Paşayev. Seçilmiş əsərləri, IV cild, 2012, s. 236–240. 31 «KOROĞLU»NU YADELLİLӘŞDİRMӘ CӘHDİ ӘBӘSDİR* Hörmətli Cəlil müəllim! Yuxusuz gecələrin, ağır zəhmətin məhsu ‐ lu olan «Koroğlu»nun Çin qaynaqları» adlı dörd çap vərəqi həcmində araşdırmanızı və Kamil Vəli Nərimanoğlunun «Koroğlu» das ‐ ta nına yeni baxış» adlı önsözünü diqqət və ehtiramla oxudum. Ona görə ehtiramla deyi ‐ rəm ki, hər ikiniz neçə‐neçə sanballı tədqiqat əsərinin müəllifisiniz. Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənarda tanınmış alimlər si ‐ niz. Professor Kamil Vəli haqlı olaraq Namiq Kamal Zeybəyin əsaslı bir fikrinə arxalanır. Doğrudan da, «Koroğlu» türk xalqlarının ortaq mədəniyyət abidələrindəndir. O da bir həqiqətdir ki, Azərbaycan xalqının təpədən‐ dırnağa milli olan ən məşhur, ən çox sevilən, ən çox yayılan dastanı «Koroğlu»dur. «Kor ‐ oğ lu» elə bir abidədir ki, onun daha kamil, daha möhtəşəm olmasında bir kərpic qoya nın da, min kərpic qoyanın da zəhməti təq dirlə yad edilməlidir. Zəhmətinizi təqdir edi rəm. Bu nunla belə, əsərdə məni qane etməyən bəzi cəhətləri də göstərmək istəyirəm. Səmi ‐ miyyətimə inanın, əgər bir insan və alim kimi xatirinizi çox istəməsəydim, bəlkə də, bu fikrə düşməzdim. Hər şeydən əvvəl, özünüz də əsər boyu «Koroğlu»nun bir türk oğlu olduğunu vur ‐ ğu ladığınız halda, yazırsınız ki, Yaxın və Orta Şərq xalqlarının müştərək abidəsi olan «Kor ‐ oğlu» dastanı ilə bağlı əldə edilən yeni qaynaq lar və bu qaynaqlardan doğan yeni müla hizə lər, bu sahədə mövcud olan çoxsaylı sabitləşmiş, daşlaşmış elmi konsepsiya və nəzəri prinsiplərə şübhə ilə yanaşmağa imkan verir (s. 9–10). Qardaşım, türk xalqlarının ortaq dastanı olan «Koroğlu»nu Yaxın və Orta Şərq xalq ‐ larının müştərək abidəsi hesab etdiyiniz mə ni qane etmir. Burada «Koroğlu»nu yadelli ləş ‐ dirmə cəhdi aydın görünür. Çin qaynaqlarında mənşəcə türk olan An Lu‐Şan adlı qəhrəmanın olması məsələsini heç kim inkar etmir. Lakin Sizin «kiçik yazı» adlandırdığınız dörd çap vərəqi həcmində təd qiqatınızda təsdiqinə çalışdığınız An Lu‐ 32 Şanın – Rövşən – Koroğlu olması məsələsi çox müəmmalı fikirdir. Siz bu mülahizə ləri ‐ nizlə istəsəniz də, istəməsəniz də «Koroğlu» ilə bağlı indiyə qədər aparılmış tədqiqatların üstünə kölgə salır, bir növ onları inkar edir ‐ siniz. Lakin «əldə edilən yeni qaynaqlar və bu qaynaqlardan doğan yeni mülahizələr» (s. 10) özləri dediklərinizə şübhə ilə yanaş ma ğa imkan verir. Cəlil müəllim, bir yandan yazırsınız ki, dastanın bütün baş qəhrəmanlarının adları islamaqədərki dövrlə əlaqədardır... Bu ob ‐ raz ların dastanda belə geniş yer tutması hə ‐ min əsərin («Koroğlu»nun – Q.P.) daha qə dim – islamaqədərki dövrlərdə yaran dı ‐ ğını göstərən faktorlardan biridir (s. 83), di ‐ gər tərəfdən göstərirsiniz ki, Çin imperatoru An Lu‐Şan – Rövşən hərəkatını yatırt maq ‐ dan ötə ri Bağdad xəlifəsinə müraciət et miş, xəlifə də 3 minlik hərbi qüvvə gön dər mişdir (s. 84–85). Burada açıqca məntiq sizlik özünü göstərir. Bundan başqa, göstərirsiniz ki, «Koroğlu» dastanında ərəb obrazlarının mənfi qəhrə man ‐ lar kimi təsvir edilməsi, yenə VIII əsr Çin tarixi və An Lu‐Şan hərəkatı ilə birbaşa bağlıdır. 33 Yüklə 15,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|