Ebedi yol islam kohne indd

22

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

bax mayaraq inanclarından imtina etmədilər və mübarizələri/amal-

la rı  uğrunda mərdcəsinə ölümün üstünə gedərək iman ne mə ti nin 

qarşılığını Haqq-Təalaya ödədilər. Çünki Allahdan layiqin cə qor xan-

la rın, qorxacaqları başqa bir şey yoxdur.

Bu xüsusda İslam tarixi sayısız misallarla doludur.

Keçmiş ümmətlərin nümayiş etdirdikləri nümunələrdən baş qa 

səhabeyi-kiramın həyatı da bambaşqa qəhrəmanlıq dastanla rı ilə 

doludur. Bu baxımdan məhz Allah-Təala iman əsaslarının tət biq 

edil məsində  səhabeyi-kiramı bizlər üçün örnək göstərir və ayə də 

on ları belə mədh edir:

“(İslamı) ilk əvvəl qəbul edib (bu işdə başqalarından) irə li 

dü şən mühacirlərə və ənsara, həmçinin yaxşı işlər görmək də 

on ların ardınca gedən kimsələrə gəldikdə, Allah onlardan, on-

lar da Allahdan razıdırlar. (Allah) onlar üçün əbədi qalacaq la rı, 

(ağacları) altından çaylar axan cənnətlər hazırlamışdır. Bu, bö-

yük qurtuluşdur (uğurdur)!”

 (ət-Tövbə, 100)

Buradan belə bir nəticəyə gələrək demək olar ki, əshabi-ki ram 

və onların davamçısı olan bəxtiyarların iman həyatı bu ayənin  ən 

müfəssəl təfsiri mahiyyətindədir. Çünki onlar, Həzrət Peyğəmbə rin 

tər biyəsi ilə o dərəcədə kamilləşdilər ki, son nəfəslərinə qədər ima nı 

eşq ilə yaşadılar və nə zaman ehtiyac olsa, Allah yolunda canları nı 

və mallarını comərdcəsinə verməkdən çəkinmədilər.

Həzrət Peyğəmbərin tərbiyəsində elə olğunlaşdılar ki, son nə-

fə slərinə qədər imanı eşq ilə yaşadılar və hər zaman Allah yolun da 

can larını və mallarını comərdcə sərf etdilər.

Xüsusilə ilk müsəlmanlar...

Qaranlıq cahiliyyə dövrünün möhtəşəm bir səadət əsri nə çev-

ril məsinə vəsilə olan vəfakar, fədakar və təslimiyyətli könüllər... Ən 

sərt fırtınalarda belə əyilməyən vüqarlı insanlar, ən çətin sarsıntı lar-

da belə yıxılmayan, imanı sağlam İslam qəhrəmanları...

Məhz onlar Məkkə dövründə hicrətə qədərki on üç il bo yun ca 

imanlarının qarşılığını  ən ağır bir şəkildə ödədilər.  Ən ağır sı naq-

lardan keçdilər. Aclıq, zülm, embarqo, hicrət, var-dövlətdən, ailə və 

övladlardan ayrılıq və nəhayət candan fədakarlıq kimi bir çox mə-

şəq qətə qarşı könülləri səbir və səbat meydanı oldu.

İslamdan  əvvəl  əlinə bir iynənin batmasından belə qor 

xan 

Həz rət Sümeyyə  −radıyallahu anhə−, imanın ülvi həzzini dad dıq-

dan sonra, müşriklərin qızmar dəmirlərlə vücudunu dağlamala rı na 

---

23

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

baxmayaraq böyük bir təhəmmül göstərdi. Səmimi imanın dan əs la 

dönmədi. Vəhşi heyvanların belə edə bilməyəcəyi işkəncələ rə mə-

ruz qaldı. Sonra da bir ayağı bir dəvəyə, digər ayağı da baş qa bir 

dəvəyə bağlanaraq vəhşicəsinə parçalandı. Faciəvi bir şəkil də şə-

hid edildi.

Həyat yoldaşı Həzrət Yasir də yaşlı və zəif bir adam olma sı na 

baxmayaraq, təsəvvür edilməyəcək təhəmmül və səbir nüma yiş et-

dirdi və nəhayət o da şəhidlik şərbətini içdi. Beləcə Yasir ailə si İs la-

mın ilk şəhidləri oldu və imanlarının qarşılığını, onu şiddətli bir eşq 

ilə yaşayaraq canları ilə ödədilər.

Həzrət Bilalın tövhid mücadiləsi isə dastanlara sığmayacaq bir 

nü munədir.

Bilal −radıyallahu anh− azğın və gözü dönmüş müşriklərin ağır 

iş gəncələri altında qara dərisindən al-qızıl qanlar axarkən, vücu du 

par ça-parça olduğu halda bütpərəstliyi rədd edərək; “Əhad, Əhad, 

Əhad!” deyirdi. Ağrı və iztirabdan daha çox, Allahın yer üzündə ki şa-

hi dlərdən ola bilməyin mənəvi həzzini yaşayırdı.

Həzrət Ömər  −radıyallahu anh−  xəlifəliyi dövründə ilk mü səl-

man lardan olan Habbab bin Ərət ilə söhbət edərkən:

“−Ey Habbab, Allah yolunda çəkdiyin işgəncələrdan bir az da nı-

şarsan?”− demişdi.

Bunun cavabında Həzrət Habbab:

“−Ey Əmirəl-Möminin, aç belimə bax!”− dedi.

Həzrət Ömər onun belinə baxdıqda heyrətə düşdü və:

“−Ömrümdə bu dərəcədə işgəncə verilmiş bir insan bədə ni gör-

mədim”−dedi.

Habbab sözlərini belə davam etdirdi:

“−Kafirlər od qalayar və məni çılpaq halda bu közlərin üs tü nə 

uzanmağa məcbur edərdilər. Həmin od ancaq mənim belim dən 

axan yağlar ilə sönərdi”.

 (İbn-Əsir, Usdul-Ğabə, II, 115)

Məhz  İslamın ilk illərində müşriklər, möminlərə belə  işgən cə 

ve rər, ancaq yenə  də istədikləri küfr sözlərini deməyə vadar edə 

bil məzdilər. Çünki iman həyəcanı bütün dünyəvi həzzləri geri də qo-

yur du.

Bu günkü insanlığın dünyada bir az daha rahat və uzun ya şa-

ya bilmək arzusu və qayğısı müqabilində, iman əsasları nı, hə yat-

la rının mehvərinə çevirmiş olan səhabə nəslinin ən böyük ar zu su; 

Mədhnamə

---

24

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

imanlarının qarşılığını ödəmək cəhdi içində alnı açıq, vic dan ra hat-

lı ğı ilə və səlim bir qəlblə axirətə köçmək idi.

Əshabi-Kiram üçün həyatın ən zövqlü və mənalı anla rı, in san-

lara tövhid müjdəsini verdikləri, yəni, “əmri bil-məruf, nəhyi-anil 

mün kər” vəzifəsini yerinə yetirə bildikləri zamanlar idi. Bir səhabə nin 

edam edilərkən ona üç dəqiqəlik möhlət verən bədbəxtə təşək kür 

et məsi və;

“−Demək sənə haqqı  təbliğ edə bilmək üçün üç dəqi qə lik 

vaxtım var. Ümid edirəm ki hidayət taparsan”, deyə bilmə si, sə ha-

bə lərdəki şüur və eşq anlayışını əks etdirməsi baxımından olduq ca 

ib rətvericidir.

Bunlar Həzrət Peyğəmbər tərbiyəsində yetişən səhabə  nəs li 

idi...

Onların, İslam nemətinin böyüklüyünü həqiqi mənada dərk et mə 

tərzləri məhz belə idi!..

Beləcə onlar bu idrak və eşq ilə hər iki dünyada da izzət və şə  rəf 

qapılarını açmağı bacardılar. Fani ömrləri;

“Ey iman gətirənlər! Allahdan layiqincə qorxun. Yal nız mü-

səlman olduğunuz halda (müsəlman kimi) ölün!”

  (Ali-İmran, 102) 

əmrinə riayət etməklə keçdi.

Onlar gerçək və  əbədi həyata məhz belə nail oldu lar. Hə lə 

həyatda ikən Hz. Peyğəmbər (s.ə.s) tərəfindən cənnət ilə müj  də-

lən dilər.

Müjdələndilər, çünki;

Onlar, mömini kamilliyə çatdıran ağıl və qəlb funksiyaları nı bö-

yük bir ahəng içində  və müştərək olaraq istifadə etməyi ba car dı-

lar. Həyəcan və məhəbbəti canlı saxlayaraq təfəkkür etmək də də-

rin ləşdilər. Bu cahanın bir imtahan yeri olduğunun fərqinə vara raq 

ya şadılar. Qəlblər ilahi əzəmət və qüdrət aşiqlərinə  aşina oldu. O 

ca hiliyyət cəmiyyəti, həqiqi bir elm və ürfan cəmiyyəti halına gəl di. 

Əmri bil-məruf və nəhyi anil-münkər üçün Çinə, Səmərqəndə və ar-

dın  ca gələnlər də Əndəlüsə qədər gedib çıxdılar.

O səhabə nəsli, bəşəriyyətin əbədi qurtuluşu üçün dünyə vi ra-

hatlıqlarını fəda etdilər. O dövrün çətin şərtləri içində, çox qı sa bir 

vaxtda İslam bayrağını böyük bir coğrafiyada dalğalandırma ğa mü-

vəffəq oldular. Təhəmmüledilməz çətinliklər onları  əsla usandı rıb 

yo ra bilmədi.

---