Econ 419 Ders Kitabı



Yüklə 20,04 Kb.
tarix20.09.2018
ölçüsü20,04 Kb.
#69600

ECON 419
Ders Kitabı:
Para Teorisi

Kavram-Kuramlar-Modeller

Doç. Dr. Fuat Sekmen, Seçkin yayıncılık
Yasemin Yalta(2011)

http://www.acikders.org


PARA, BANKACILIK ve FİNANSAL PİYASALAR İktisadı

8. Baskıdan Çeviri

Fredericc – S.Mishkin

Akademik Yayıncılık



BÖLÜM 1

ÖĞRENİLECEK KONULAR

*Para ile ilgili kavramlar

*Paranın tanımı

*Paranın fonksiyonu



Önemli Noktalar

-Para insan hayatında çok önemli bir yere sahiptir. Para tarih boyunca çeşitli şekiller değiştirerek bugünlere gelmiştir. Para eşya olarak kullanımdan altın, ve gümüş olarak kullanılmaya kadar çeşitli şekiller almıştır.

-Para genel olarak; değişim aracı olarak kabul edilen her şey olarak tanımlanmıştır. Örneğin eğer tüketiciler ellerindeki bir kalemi verip karşılığında bir silgi alıyorsa, burada kalem para olarak değerlendirilmektedir.

-Paranın genel olarak 3 temel fonksiyonu vardır. Bunlar hesap birimi, saklama aracı ve değişim aracı. Paranın ürünlerin değerlerini belirleme gibi bir fonksiyonu vardır. Bir ürün için ucuz veya pahalı diyebilmemiz o ürünün fiyatı ile alakalıdır. Yani bir ürünün fiyatı düşük ise o ürün için ucuz ürün deriz, veya tam tersi durumda o ürün için pahalı ürün deriz. Para saklanılıp ileriki amaçlar içinde kullanılabilinir. Paranın saklandığı ve ileride kullanıldığı zaman değeri değişmemektedir. Yani paranın bankada belli faiz karşılığında yıllarca tutulup sonradan kullanılabilme durumu vardır. Diğer bir önemli fonksiyon ise; para bir değişim aracı olarak kullanılabilmektedir. Tüm insanlar genel olarak para kazanmak için işler ve kazandıkları para ile de ihtiyaçları olan şeyleri satın alırlar. Yani paranın bir değişim aracı olarak kullanılma fonksiyonu vardır.


BÖLÜM 2

Öğrenilecek Konular

*Para talebi

*Paranın miktar teorisi

*Paranın dolaşım hızı ve mübadele eşitliği

*Keynez’in likidite tercihi teorisi

Önemli Noktalar

-Paranın talebini çeşitli faktörler etkilemektedir. Gelir seviyesi veya faiz oranları para talebini etkileyen önemli faktörlerdir.

-Bir ekonomide paranın dolaşım hızı formülünden elde edilir. Burada V harfi dolaşım hızını, P fiyat seviyesini, Y ise üretim seviyesini göstermektedir. M ise para arzını vermektedir.

Formülden MxV=PxY elde edilmektedir. Bu duruma mübadele eşitliği denmektedir.

-Ekonomide para talebi = K. P.y olarak kabul edilir. Dolayısıyla ekonomide para talebini etkileyen temel faktör fiyat seviyeleri ve gelirdir. K sabit bir sayı olarak verilmektedir.

-Tüketiciler günlük hayatlarındaki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla para ihtiyacı duyarlar. Dolayısıyla yaşamlarının devamı için para bir ihtiyaçtır. Tüketiciler işlem güdüsü için para tutmak isterler. Çünkü tüketiciler ne zaman para ihtiyacı içerisinde olacaklarını bilmezler. Dolayısıyla beklenmedik ihtiyaçlar için de tüketiciler para tutmak isterler. Tüketiciler ekonomi de spekülasyon durumları içinde para tutmak isterler. Çünkü tüketiciler önlerine ne zaman ne gibi fırsatların çıkabileceğini bilmezler ve bundan dolayı da parayı tutmak isterler.



BÖLÜM 3
Öğrenilecek Konular

*Para politikası

*Para politikasının amaçları

*Para politikasının araçları

*Para politikasının özel araçları

*Merkez bankasının döviz kuru politikası araçları

*Ara hedefler

Önemli Noktalar

Para politikasının ekonomide fiyat istikrarı, faiz istikrarı veya döviz kuru istikrarı gibi hedefleri bulunmaktadır. Para politikası genel olarak ekonomide istikrarlı bir ekonomik yapı yaratmayı amaçlamaktadır. Ekonomide istikrarın sağlanmasında para politikasının önemli bir rolü vardır.

-Para politikasının 3 temel fonksiyonu vardır. Bunlar; açık piyasa operasyonları, reeskont oranları ve istenilen rezerv oranları. Merkez bankaları para politikası uyguladıkları zaman bu 3 politikayı kullanmaktadırlar. Açık piyasa operasyonlarında merkez bankası piyasadan bono alıp satarak para arzını etkilemektedir. Piyasadan bono satın aldığı zaman piyasaya para enjekte ederler. Piyasaya bono sattıkları zaman ise piyasadan para çekmiş olurlar. Reeskont oranlarının artması ticari bankaların merkez bankasından daha az borç para çekmesine böylece para arzının azalmasına neden olmaktadır; tam tersi durumda ise para arzı artacaktır. İstenilen rezerv oranlarının artması bankaların piyasaya daha az para sunmasına böylece para arzının azalmasına neden olacaktır. Tam tersi durumda ise para arzının artması söz konusu olacaktır.

-Bazı durumlarda merkez banası ülkeden ülkeye değişiklik gösterecek şekilde özel para politikaları uygulayabilirler.

Bunlar arasında tüketici kredilerinin kontrolü veya merkez bankasının ekonomide beklentilerin olumlu yönde hareket etmesi için piyasada olumlu bir hava yaratması.

-Merkez bankaları piyasada belli zamanlarda döviz alım işlemleri yaparak döviz piyasalarını etkileyebilmektedir.

Örneğin dövizin aşırı derecede yükseldiği durumlarda, merkez bankası piyasadan yerli para alarak piyasaya döviz sunumunu arttırabilir. Bu durumda dövizin aşırı yükselmesini firenleyebilir. Özellikle, eğer ülkelerde dalgalı kur politikası tam anlamıyla uygulanıyorsa bu durumda merkez bankası piyasalarda kurlara müdahalede bulunmaz. Ancak piyasalarda bir sabit kur politikası veya kirli dalgalı kur politikası izleniyorsa; bu durumda merkez bankası döviz kuruna müdahalede bulunur.

-Merkez bankalarının piyasalarda gerçekleştirmeyi istediği ara hedefler vardır. Ana hedeflere ulaşmak için bazı ara hedeflerin belirlenmesi gereklidir. Bu ara hedefler faiz, döviz kuru ve parasal büyüklük gibi hedefler olabilir.

BÖLÜM 4

Öğrenilecek Konular

*Ekonominin genel dengesi

*I S – LM modeli ve ekonominin kısa dönem dengesi

*IS – LM eğrilerini kaydıran faktörler

*Keynesgil yaklaşımına göre para ve maliye politikasının etkinliği

*Paracı yaklaşımına göre LM eğrisi ve para politikası



Önemli Noktalar

-Ekonomideki genel dengenin oluşturulabilmesi için IS – LM ve AD – AS modelleri kullanılır. Ekonomideki genel dengeyi en fazla etkileyen faktör, para ve maliye politikalarıdır. IS-LM modeli kullanılarak ekonomide kısa dönem denge analizi yapılabilmektedir. Burada IS mal piyasasını, LM ise para piyasasını temsil etmektedir.

Ekonomide maliye politikası uygulandığı zaman bu durum IS eğrisini etkilemekte, para politikası uygulandığı zaman ise LM eğrisi etkilenmektedir. IS-LM eğrilerinin kesişmesi ile ekonomide kısa dönem dengesi oluşacaktır.

-Ekonomide IS eğrisini kaydıran faktörler tüketim harcamaları, yatırım harcamaları, kamu harcamaları ve vergilerdir. Örneğin her şey sabit bir durumda dururken yatırım harcamalarında bir artışın meydana gelmesi; IS eğrisini sağa doğru kaydıracaktır. Ve sonuçta ekonomide hem eşitlik faizi, hem de üretim seviyesi artmış olacaktır. LM eğrisini kaydıran faktörler merkez bankasının uygulayacağı para politikalarıdır. Örneğin merkez bankası büyütücü para politikası uygularsa, bu durumda LM eğrisi sağa doğru kayar ve sonuçta denge faizi düşer, üretim seviyesi büyür.

Tersi durumda ise faiz oranları yükselir, üretim seviyesi düşer. Paracı yaklaşıma göre LM eğrisi tamamen dikey bir konumda olur ve uygulanacak büyültücü veye küçültücü maliye politikaları yalnızca faizleri etkiler. Üretim üzerine bir etkisi yoktur.

-Keynezgil yaklaşımına göre, para talebinin faizler karşısındaki hassasiyeti yüksektir. Bu nedenle LM eğrisi büyük oranda yatık bir durumdadır, bu da göstermektedir ki; keynezgil yaklaşımına göre uygulanacak maliye politikaları üretim seviyesini önemli ölçüde etkilerken, faiz seviyelerinde önemli bir değişim gerçekleşmemiş olacaktır.



BÖLÜM 5

Öğrenilecek Konular

*Uzun dönemde IS-LM modeli

*Uzun dönemde para ve maliye politikaları

*Uzun dönemde para politikasının etkinliği

*Uzun dönemde paranın yansızlığı

Önemli Noktalar

-Uzun dönemde ekonominin dengesinden bahsedersek, bu durumda grafikte tam istiktamın belirlenmesi gerekir. Ekonomi tam istikdam noktasında bulunduğu zaman, ekonomide işsizlik seviyesi doğal işsizlik seviyesine eşittir.

-Eğer uzun dönemde uygulanacak olan maliye politikası vergilerin azaltılması veya kamu harcamalarının arttırılması yönünde bir büyütücü maliye politikası ise, bu durumda IS eğrisi sağa doğru hareket edecektir. Böylece toplam üretim potansiyeli üretimin üzerine çıkacağından fiyatlar üzerinde yükseltici bir etki yapacaktır. Ekonomide fiyat seviyeleri yükseldiği için reel para arzı azalacaktır. Reel para arzının azalmasından dolayı LM eğrisi sola doğru kayacaktır ve LM eğrisindeki sola doğru kayış potansiyel üretim seviyesinin olduğu noktaya kadar devam edecektir. Sonuçta, yeni denge potansiyel üretim seviyesinde ve daha yüksek faiz oranında oluşmuş olacaktır. Sonuç olarak denebilir ki; uzun dönemde maliye politikasının önemli bir etkisi yoktur. Uzun dönemde uygulanacak büyütücü bir para politikası LM eğrisinin sağa doğru kaydırır. Böyle bir durumda üretim potansiyel seviyenin üzerine çıkar. Potansiyel seviyenin üzerine çıkmasından dolayı fiyatlar genel seviyesi yükselir. Bundan dolayı reel para arzı düşer ve LM tekraren sola kayar ve ekonomi eski dengesine ulaşmış olur. Kısaca denilebilir ki uzun dönemde para politikası etkin değildir.

- Uzun dönemde paranın yansızlığıyla anlatılmak istenen uzun dönemde uygulanacak olan para politikalarının üretim seviyesi ve faiz üzerinde herhangi bir etkisi söz konusu değildir. Dolayısıyla böyle bir durumda merkez bankalarının para basma yoluna giderek, ekonomiyi reel anlamda etkilemeleri söz konusu değildir.



BÖLÜM 6

Öğrenilecek Konular

*AD-AS modeli

*Toplam talep eğrisi

*Toplam arz eğrisi

*Uzun dönem AD-AS

*Uzun dönem AD-AS modeli ve para ve maliye politikalarının etkinliği.



Önemli Noktalar

-Ekonomide toplam üretim ve faizler arasındaki ilişki IS-LM modeli ile incelenir. Ekonomide toplam üretim ve fiyat seviyelerindeki ilişki ise AD-AS modeli ile incelenir. Toplam talep eğrisi toplam hasıla ile fiyat seviyesi arasındaki ilişkiyi anlatmaktadır. Toplam talep eğrisi aşağıya doğru eğimlidir ve fiyat seviyeleriyle üretim seviyeleri arasında ters ilişkiyi ortaya koymaktadır. Ekonomide toplam talebi etkileyen faktörler tüketim, yatırım, kamu harcamaları, ihracat, ithalat ve vergilerdir. IS’i etkileyen faktörler, AD’yi de etkiler. Aynı zamanda LM’i etkileyen faktörler de AD’yi etkilemektedir.

Örneğin para arzının artması durumunda AD sağa kayar çünkü faizler düşer, yatırım artar, bu durum toplam talebi büyütür.

-Toplam arz eğrisi yukarı doğru eğimlidir. Ekonomide eğer işsizlik oranı, doğal işsizlik oranının altında ise, üretim maliyetinde meydana gelecek olan azalma veya artışlar, ücretler üzerinde meydana gelecek olan her türlü baskı ve enflasyon oranında beklenen artışlar veya azalışlar top arz eğrisini etkilemektedir. Örneğin ekonomide üretim maliyetlerinde bir artış meydana gelirse bu durumda ekonomide toplam arz eğrisi sola doğru kayacaktır.



-Uzun dönemde AD-AS modelini oluştururken tam istihdam seviyesinden de bahsedilmesi gerekir. Klasik iktisatçılara göre ekonominin kendi kendisini düzeltme yönünde bir etkisi vardır. Bu nedenle de klasik iktisatçılara göre ekonomide devletin herhangi bir müdahalede bulunmasına gerek yoktur. Eğer ekonomide denge tam istihdamın altında ise bu durumda ekonomide işsizlik artar, ücretler düşer, üretim maliyeti azalır. Böylece üretim seviyesi artarak tam istihdama yeniden ulaşılır. Üretim seviyesi tam istihdamın üzerinde ise işçi talebi artar, ücretler artar, üretim pahalılaşır ve sonuçta üretim azalarak üretim eski seviyesine yeniden gelir.

-Ekonomide genişleyici bir maliye politikası uygulanması durumunda toplam talep eğrisi sağa doğru kayar, bu durumda ekonomide üretim seviyesi tam istihdamın üzerine çıkar.Böylece işçi talebi artacağından işçi maaşları yükselir ve sonuçta üretim pahlılaşacağı için toplam arz eğrisi sola doğru kayacak ve böylece ekonomi tekraren tam istihdama ulaşacaktır. Bu da gösteriyor ki maliye politikası uzun vadede etkin değildir. Genişleyici para politikasının uygulanmasında toplam talep eğrisi sağa doğru kayacaktır, üretim tam istihdamın üzerine çıktığından durum aynen genişleyici maliye politikasında olduğu gibi olacak ve sonuçta yine ekonomi tam istihdam noktasına geri gelecektir. Bu da göstermektedir ki; genişletici para politikasının uzun dönemde etkinliği yoktur.
Yüklə 20,04 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə