Ədəbiyyat, sənət və fikir dərgisi
OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011
Yüklə 5,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011
- OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 119 Mündəricat Z.Yaqub
- A.Vəfadağlı
- Qənirə PaĢayeva
- M.Məmmədoğlu
- Musa Nəbioğlu.
- OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 120
OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 108 Öpmək məndə, qucmaq məndə, üz məndə, Gəl alma qızımı, sarıdır, sarı. Aldı qız: Matəm yerdə söhbət olmaz, saz olmaz, Bir gülünən bahar olmaz, yaz olmaz. Günü keçmiş qarı gəlib qız olmaz, Gəl alma anamı, qarıdır, qarı. Qurbani bunları aldatdı ki: - Mən gələndə həyətinizdə bir ağ daş görmüşəm. Onu mənə kim tez gətirsə onunla yatacağam. Bu sözü eşidən kimi qarı ilə qızı bir-birinə toxuna-toxuna bayıra çıxdılar. Qurbani isə qapını arxadan bağlayıb, özü tək o gecə orada qaldı, sabah açılan kimi qapını açıb onlardan soruşdu: - Bu şəhərdə sazbənd yoxdumu, mən orada sazımı düzəldəm? Qurbani bilirdi ki, saz qayıranlar aşıqlara yaxın olur və bunun vasitəsilə Pəri xanımın yerini bilmək olar. Bunlar sazbəndin evini göstərdilər. Qurbani ora getdi, sazbənddən soruşdu: Usta, sizin yerdən gözəl qız sevdim, Cəm gözəllər onun səbəbkarıdı. Alma yanaqlıdı, laçın caynaqlı, Şirin can şikarı, şirin sözlüdü. Sazbənd dedi: - Bəlkə, belə gözəl qız səni sevmədi? Aldı Qurbani: Canan bilsə gəldiyimi can eylər, Canımı canına ərmağan eylər. Qəzəbkardı qəmzələri, qan eylər, Mələklər şahidi, sitəmkarıdı. Qurbani belə deyəndə sazbənd dedi: - O gözəlin adı nədi? Aldı Qurbani: Alagözlü Pərim zülfü şeydadır, Quranda oxunan əlif, beydadır. Desələr: Qurbani, bu nə sevdadır, Alagöz Pərimin yadigarıdı. OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 109 Sazbənd dedi ki: - Oğlan, bəlkə Abdulla xanın bacısı qızı Pəri xanımı deyirsən? Qurbani dedi: - Bəli, onu deyirəm. Sazbənd dedi: - Sən onda gecikmisən. Qızı üç gündən sonra verirlər Qara Vəzirin oğluna. Qurbani soruşdu: - Pəri xanım bu saat harada olar? Sazbənd dedi: - Bir saat bundan qabaq qırx nəfər qızla hamama getdilər. Bu xəbərdən sonra Qurbani getdi, hamamın elə bir yerində gizləndi ki, hamamdan çıxan adam Qurbanini görə bilməzdi, amma Qurbani hər kəs hamamdan çıxsa idi görə bilərdi. Qurbani burda bir az gizləndikdən sonra gördü ki, yuxuda gördüyü qız telin darıya-darıya hamamdan çıxır. Bu zaman Qurbani cuşa gəlib ona belə dedi: Sallana-sallana çıxdı hamamdan, Asta yeri gözəl sənə göz dəyər. Seryağublar tənə-tənə sözləri, Yayın bədnəzərdən sənə göz dəyər. Bu sözü eşitdikdə Pəri xanım başını salıb aşağı tez-tez getməkdə oldu. Bunun zirək getməsinə Qurbani belə dedi: Yavaş get, yavaş get kimin yarısan? Hansı bəxtəvərin xiridarısan? Kölgədə bəslənmiş quzey qarısan, Sabahın yelləri tez dəyər sənə. Pəri xanım bu sözləri eşidib karıxıq girdi kəcavəyə ki, baxsın görək bu sözləri atan kimdi? Bu zaman karıxdığından saçının bir hissəsi qaldı çöldə. Bunu görən Qurbani belə dedi: Qurbani der: heç kəs yarın öyməsin, Açılmasın çarın-çarpaz düyməsin. Dəstələ telini yerə dəyməsin, Yer elə tozlanar, toz dəyər sənə. OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 110 Qurbani adını eşitcək Pəri xanım tez başını kəcavədən çıxarıb ona sarı baxdı və gördü ki, yuxuda gördüyü oğlan bu sözləri deyir. Pəri xanım düşündü ki, “görən bu Qurbani qorxmur, bu toy qabağı mənə söz atır?” Pəri xanım özlüyündə Qurbanidən küsən kimi oldu. Aldı Qurbani: Durum dolanım başına, Aşığından küsən dilbər! Ləblərini sal ağzıma, Qoy bir alım busan, dilbər! İtirmişəm maralımı, Dərd çəkməyən saralarmı?! Gündüz kəsən qərarımı, Gecə yuxum kəsən dilbər. Qurbaninin fikrinə gəldi ki, bəlkə bu xan nəslindəndi ki, məni eşitmək istəmir. Aldı Qurbani: Qurbani özü də bəydi, Naz-qəmzən canıma dəydi. Nə dedim xətrinə dəydi, Bu mən dilbər, o sən dilbər. Qurbani Pəri xanımla görüşdü. Pəri xanım dedi: - Qurbani, bu şəhərdə mənim adımı çəkmə! Səni öldürərlər. Lakin üç gündən sonra gələrsən darvazanın ağzına, ora saman səpəcəyəm. Pəri xanımla Qurbani ayrıldılar. Qurbani şəhərə gəzərkən Pəri xanımın qardaşı Abdulla xan və Qara Vəzir Qurbaniyə rast gəldilər. Bunlar dedilər ki, bu aşıq təzə aşıqdı, bunu oxudaq, əgər yaxşı oxusa uşaqların toyunu elə bu edər. Onlar Qurbanini çağırdılar yanlarına və ona dedilər ki: - Aşıq, bizim üçün bir az oxu. Qurbani hamamda Pəri xanımla görüşməyini bunlara belə dedi: Bu gün bir gözəlin seyrinə vardım, Əlində şanəsi tel kənarında. Həlqə-həlqə, qıvrım-qıvrım, çinbəçin, On dörd hörük gördüm bel kənarında. OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 111 Qapıya gəlmişəm, sayılam, sayıl, Haq verən paylara olaram qayıl. Pərimin boynunda heykəl-hamayıl, Ləl bazubənd düzüb qol kənarında. Qurbani der: mənim sözüm düzgündü, Yar əlindən yazıq canım üzgündü. Baxdım yarın gözü mənə süzgündü, Bir cüt öpüş aldım yol kənarında. Bu sözləri eşidən Qara Vəzir xənçəlini çıxarıb Qurbanini öldürmək istədi. Ancaq Abdulla xan işi başa düşüb qoymadı. Onlar Qurbanini götürüb Quru bağa gəldilər. Bu zaman Quru bağda qırx nəfər şagirdi olan Aşıq Heydər Qurbaniyə sual verdi: - Bala, sən də şagird olmağa gəlmisən? Qurbani dedi: - Mən özüm şagird axtarıram, ona dərs deyəm. Bunların sözü bir-birinə xoş gəlmədiyi üçün deyişməyə başladılar. Aşıq Heydər dedi: Səndən xəbər alım, ay bala aşıq, O nədi ki, göydən haça gəlibdi? Yüz iyirmi dörd min peyğəmbər haqdı dünyada, Əfzəli içində neçə gəlibdi? Aldı Qurbani: Al cavabın deyim, ey böyük aşıq, O qələmdi, göydən haça gəlibdi. Yüz iyirmi dörd min peyğəmbər haqdı dünyada, Əfzəli yeddidi, neçə gəlibdi. Aldı Heydər: O kim idi ərşdə qızdırdı tası, O kimdi Turda qaldı əsası. İsmayıla gələn qoçun anası, Hansı ayda, gündə qoça gəlibdi? OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 112 Aldı Qurbani: Həzrət Əli ərşdə qızdırdı tası, Musa idi Turda qaldı əsası. İsmayıla gələn qoçun anası, Çərşənbə günündə qoça gəlibdi. Aşıq Heydərin sözü olmadı. Sazın təhvil verdi Qurbaniyə. Abdulla xan Qurbaninin yaxşı aşıq olduğunu görüb ona belə dedi: - Üç gündən sonra mənim bacım Pəri xanımın toyudu, gələrsən ora, toy məclisində oxuyarsan və çoxlu da məmər yığarsan. Hər ikisi razılaşıb ayrıldılar. Qurbani gəldi Pəri xanım olan yerə və üç gün burada Pəri xanımla söhbət elədilər. Üçüncü gün Qurbani Pəri xanıma dedi: - Sənin qardaşın Abdulla xan məni sənin toyunu eləməkçün toy məclisinə çağırıb mən gedirəm ora. Qurbani toy məclisinə getməkdə olsun, Pəri xanım öz qulluqçusu Şah-Xubana dedi: - Get, qardaşım Abdulla xandan icazə al, mən də gedim o məclisdə olan yeni aşığa qulaq asım. Şah-Xuban Abdulla xandan icazə aldıqdan sonra Pəri xanım getdi toy məclisinə. Qurbani Pəri xanım toy məclisinə gircək ona belə dedi: İftidadə qədəm basdı məclisə, Ustadlar ustadı görüm handadı? O qızın dərd-səri çoxdu canımda, Göhərli sözlərim hələ kandadı. Bu vaxt Qara Vəzir Qurbanini öldürmək istədisə də camaat qoymadı. Aldı Qurbani: Həzrət Əli mənə verdi badəni, Canıma saldılar qovğanı, qanı. Qurbaninin fikri, zikri, xəyalı, Deyə bilməm yenə Pəri xandadır. Bu sözləri eşidən kimi Qara Vəzir lap acıqlandı və onu öldürmək istədi. Abdulla xan onu sakitləşdirib Qurbanidən soruşdu: OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 113 - Qurbani, açıq de görək, bu şəhərə nədən ötrü gəlmisən? Qurbani cavab verdi: - Abdulla xan, and iç ki, nəyə gəldiyimi verəcəksən, deyim. Abdulla xan and içdi ki: - Nədən ötəri gəlmisən verəcəyəm aparasan. Görək Qurbani nədən ötəri gəlib: Başına döndüyüm, ey Abdulla xan! Mətləb budu: Pərim üçün gəlmişəm. Namiyəm, nadanam, həm də cavanam, Mətləb budu: Pərim üçün gəlmişəm. Abdulla xan dedi: - Mənim bacımın bir gizli adı var, onu desən Pərini aparacaqsan. Aldı Qurbani: Əyninə geyibdi püst ilə dəri, Qurbani yolunda qoyub can, səri. Gizlini Nigardı, aşkarı Pəri, Mətləb budu: Pərim üçün gəlmişəm. Bu sözlərə Abdulla xan razı olsa da, Qara Vəzir razı olmadı. Qara Vəzir dedi: - Qurbanini mən özüm imtahana çəkəcəyəm. Məclisdəki adamlar dağılıb evlərinə gedərkən Abdulla xan düşündü ki, Qurbanini kimə qonaq versə Qara Vəzir onu öldürəcək, ona görə də belə fikrə gəldi ki, onu Qara Vəzirin özünə qonaq versin. Qara Vəzir Qurbanini qonaq saxlamaq əvəzinə onu saldı zindana, qapısına da gözətçi qoydu. Pəri xanım Qurbanin vəziyyətini öyrənmək üçün Şah-Xubanı ora göndərdi. Şah-Xuban gəlib gördü ki, Qurbanini salıblar zindana və qapısında da gözətçi qoyublar. Qurbani Şah-Xubandan Pəri xanıma belə bir namə yazdı, göndərdi: Ay Şah-Xuban, mənim ərzi-halımı, Gedər olsan, nazlı yara deyərsən. Xəstə qaldım, yandım onun küyündə, Üzü dönmüş beiqrarə deyərsən. Axıb-axıb dəryalara dolmuşam, Saralıban gül rəngi tək solmuşam. OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 114 Qurbaniyəm, indi dustaq olmuşam, Üzü dönmüş xoş Nigara deyərsən. Məktubu Şah-Xuban gətirib Pəri xanıma verəndə o, məktubu tez açıb oxudu. Pəri xanım Qurbanini qurtarmaq üçün bir neçə havla hazırladı, bu havlaların yarısına behuşedici qatdı və Şah-Xubana verib dedi: - Apar bu behuşdarı olmayan havlaları ver Qurbaniyə, behuşdarı olanları da keşikçilərə. keşikçilər yeyib bihuş olan kimi Qurbanini oradan çıxart, gətir mənim yanıma. Şah-Xuban elə də etdi. Sabah tezdən qara Vəzir baxıb gördü ki, Qurbani zindanda yoxdu. Qara Vəzir tez axtarmağa başladı, axır gəlib onu Pəri xanımın yanında tapdı. Qurbani Qara Vəzirə orada belə dedi: Səni görüm, Qara Vəzir, Haq işini bitirməsin. Göydən min bir bəla gəlsə, Birin səndən ötürməsin. Beş barmağın bıçaq olsun! Gözlərinə sancaq olsun! Balaların qaçaq olsun! Qapında itin hürməsin! Qara Vəzir dedi: - Bunun özünə bax, Pəri xanımla bir yerdə oturmasına bax! Aldı Qurbani: Qurbani də çıxdı taxta, Qan qusasan laxta-laxta. Əzrayıl gələn vaxtda, Üstündə Quran olmasın. Qara Vəzirin acığı tutub şəhər əhalisini ora topladı və başladı Qurbanini imtahan etməyə. Qara Vəzir Qurbaniyə dedi: - Sənin gözlərini bağlayacağam, Pəri xanımı da üç qızla sənin gözünün qabağından keçirdəcəyəm. Əgər onların içində Pəri xanımı tanısan, bil ki, Pəri xanım sənindi. OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 115 Qurbani razı oldu. Onun gözlərini bağladılar. Qara Vəzir öz qızını, axsaq Şah-Xubanı və Pəri xanımı eyni paltarda Qurbaninin yanına gətirdi. Birinci dəfə öz qızını Qurbaninin gözünün qabağından keçirtdi. Aldı Qurbani: Əyninə geyib qırmızı, O gündən yandırır bizi. Bu gələn Vəzirin qızı, Bundan sonra Pərim gəlsin! Vəzirin qızından sonra axsaq Şah-Xuban gəlib Qurbaniyə yaxınlaşanda belə dedi: Dağlar başı oldu duman, Münkürdən heç getməz güman. Bu gələn şah-Xuban, Qoyun gəlsin, Pərim gəlsin! Axırda Pəri xanım üzünü tutub Qurbaninin yanına gələndə Qurbani dedi: Bir quş gəlir zarı, zarı, Çıxın yollarından barı. Bu gələn Qurbaninin yarı, Qoyun gəlsin, Pərim gəlsin! Belə bir işdən sonra camaat tələb elədi ki, Pəri xanımı versinlər Qurbaniyə. Qurbani Pəri xanımı da götürüb yola düşdü. Bir az vaxtdan sonra Məhəmməd xan gəlib çıxdı Gəncə şəhərinə. Qara Vəzir tez Məhəmməd xanın yanına qaçıb Abdulla xandan şikayət etdi və dedi: - Abdulla xan mənim oğlumun toyunu yarımçıq qoyub nişanlısını verdi başqa yerdən gəlmiş bir oğlana. Məhəmməd xan bir neçə atlı düzəldib Qara Vəzir də içlərində Pəri xanımı qaytarmağa getdilər. Onlar gəlib Qurbangilə çatdılar. Pəri xanımı zorla geri qaytardılar. Qurbani buna dözməyib dedi: Başına döndüyüm, alagöz Pəri, Əlim ətəyindən üzmə sən barı. Görüm ki, olasan imama zavvar, OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 116 Əlim ətəyindən üzmə sən barı. Dirili Qurbani sən də sal yada, Əməyini vermə, amandır bada. Hər ikimiz gəl şərt qoyaq arada, Əlim ətəyindən üzmə sən barı. Bu sözlərə baxmadılar, Pəri xanımı qaytardılar geri. Qurbani Pəri xanım gözdən itdikdən sonra Allaha belə yalvardı: Qadir Allah, səndən budur diləyim, Aman, Allah, imdad eylə bu işə! Səndən başqa yoxdur mənim köməyim, Aman, Allah, imdad eylə bu işə! Bismillah elədim, girdim meydana, Ümidim bağladım Şahi-Mərdana. Məcnun kimi məni qoyma divana, Aman, Allah, imdad eylə bu işə! Qurbani der: əslim Qaradağlıdı, Yar üzündən ürək düyün-dağlıdı. Zülm eyləyən vəzir namərd oğludu, Aman, Allah, imdad eylə bu işə! Rəvayətə görə, Qurbani burada yatır, bir vədə oyanır, görür ki, Mazannənə pirindədi. Bu işə Qurbani çox təəccüb eləyir, az qalır ki, bağrı çatlasın. Bu zaman onu bir də yuxu aparır. Ona yuxuda deyirlər: “Qurbani, sən gəl Şıx oğlu Şah Abbasın yanına get, vəziyyətini ona söylə. O sənə köməklik edər”. Qurbani yuxudan ayılan kimi Xudafərin körpüsündən adlayıb gedir Şıx oğlu Şah Abbasın yanına. Vəziyyətini ona belə deyir: Mürşüdi kamilim, Şıx oğlu Şahım! Bir ərzim var, qulluğuna, şah, mənim. Oxu ərizəmi, bil sən dərdimi, Dərdimdən olgunan bir agah mənim. Şah Abbas deyir: OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 117 - Ay oğul, sənə hələ cavansan, axı sənin dərdin nə ola bilər? De görüm, sən haralısan? Aldı Qurbani: Bir ah çəkdim, gəldi ahim dərindən, Ağlım, huşum oynar keçər sərimdən. Körpü düşdü, keçdim Xudafərindən, Mürşüdümsən, yetir dərmana məni. Şah Abbas dedi: - Ay bala, sənə kim zülm eyləyib onu mənə de! Aldı Qurbani: Qış gedibsən, yaz ayları gələndə, Dağlar damanından qar istər könül. Hüri, Pəri, mələkləri görəndə, Xəstəyəm, onlardan nar istər könül. Yay olanda gün əritməz qarımı, Mən sənə bağladım ümidvarımı. Əlimdən aldılar Pəri yarımı, Mürşüdümsən, yetir yarıma məni! Qurbani sonra ətraflı başına gələn vəziyyətlərin hamısını Şah Abbasa söylədi. Şah Abbas Məhəmməd xanın və Abdulla xanın üstünə bir məktub yazdı ki, Pəri xanımı tez bir zamanda gətirib Mazannənə pirində versinlər Qurbaniyə. Şah Abbas Qurbaniyə dedi: - Get, Mazannənə pirində öz yarını gözlə. Gətirib onu orada verəcəklər sənə. Qurbani tez yığışıb gəldi Mazannənə pirinə. Bir müddətdən sonra baxıb gördü ki, Soltanlı kəndindən Diri dağına bir dəstə atlı gəlir, Pəri xanım da bunların içindədi. Qurbani bir qənşər yerə çıxıb onları qarşılamaq istədi. Bu zaman Qurbanini ilan vurdu. Qurbani ağır xəstələndi və su içmək istədi. O belə fikirləşdi ki, əgər suya getsə gəlib onu tapmayacaqlar. Qurbani sazını Mazannənə pirində qoydu və sazdan başlayıb daş düzə-düzə suya getdi ki, daşın izi ilə gəlib onu tapsınlar. Pəri xanımı atlılar gətirib Mazannənə pirində qoydular, Qurbaninin sazını orda gördülər, dedilər ki, indi bu saat onun özü də gələcək. Atlılar qayıdıb getdilər Gəncə şəhərinə. Pəri xanım tək Mazannənə pirində Qurbanini gözlədi, gözlədi, gəlmədi. Sonra baxıb gördü ki, sazdan OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 118 başlayıb daş düzə-düzə gediblər. Pəri xanım bu iz ilə gəlib gördü ki, Qurbani suyun kənarında ölüb. Pəri xanım tez Qurbaninin başını aldı qucağına və başladı ağlamağa. Pəri ağlaya-ağlaya belə dedi: Mən aşiqəm, sal yana, Dara zülfün sal yana! Necəsən bir ah çəkim, Kür quruya, sal yana. Mən aşiq, Gəncəm haray! Tiflisdən gencəm haray! Qurbani öldü, getdi, Mənə bir əncam, haray! Pəri xanım ağladı, ağladı, axırda bağrı çatlayıb öldü. Xalq Mazannənə pirində iki qəbir qazıb, bu sevgililərin hərəsini birində dəfn elədi. OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 119 Mündəricat Z.Yaqub. Göyçədən Gələn səslər (poema) .......................... 3 A.Vəfadağlı. Aşıq Nəcəf və Aşıq Əsədin Şəmşəddin elinə səfəri ......................................................... 31 Z.Yaqub. Ustadıma məhəbbətlə .......................................... 37 H.Arif. Şeirlər ...................................................................... 41 Rafiq Yusifoğlu. Aşıq Ələsgər poeziyasında peyzaj və portret sənətkarlığı ............................................... 45 Qənirə PaĢayeva. İlahi səsin möcüzəsi ............................... 49 AĢıq Əkbər Cəfərov. Şeirlər. .............................................. 55 ġurəddin Məmmədli. Borçalının türk dünyasına bəxş etdiyi ünlü Aşıq Şenlik .............................................. 59 M.Məmmədoğlu. Nağıl kimi bir söhbət ............................ 72 Seyfəddin Qəniyev . Sazın-sözün şərbəti ............................ 81 Müsahibə - Aşıq İsfəndiyar Rüstəmovla .............................. 85 Araz Yaquboğlu. El şairi qəmgin Fəzi ............................... 89 Qəmgin Fəzi. Şeirlər ............................................................ 93 Musa Nəbioğlu. Sazbənd Bafəli .......................................... 96 Bəfali Adıgözəlov. Şeirlər .................................................. 98 Ozan dünyasından soraqlar .............................................. 101 Qurbani dastanı ................................................................... 102 OZAN DÜNYASI № 3(6), 2011 120 Няшриййатын директору: профессор Н.Б.Мяммядли Texniki redaktor: ElĢad ÇOBANLI Йыьылмаьа верилмиш 10.09.2011 Чапа имзаланмыш 24.09.2011 Шярти чап вяряги 7,5. Сифариш № 382. Каьыз форматы 70х100 1/16. Тираj 1200 Jurnal «Нурлан» няшриййат-полиграфийа мцяссисясиндя щазыр диапозитивлярдян чап олунмушдур. Цнван: Бакы, İчяришящяр, 3-ъц Магомайев дюнэяси 8/4. Qiyməti müqavilə ilə. Yüklə 5,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|