Ek-2 ÖZÜr oranlari cetveli

3.7. AMPUTASYONLAR

Tablo 3.30 - Ampütasyona bağlı bozuklukların değerlendirilmesi. (bkz tablo 3.1)

Ampütasyon düzeyi	Kişinin (alt ekstremite) [ayak] özürlülük oranı (%)
-Hemipelvektomi -Kalça dezartikulasyonu -Diz üstü Proksimal Orta ve distal -Diz dezartikülasyonu -Diz altı Proksimal Orta ve distal -Syme (ayak) -Chopart (orta ayak) -Transmetatarsal -Birinci metatarsal -Diğer metatarsallar -Metatarsofalangiyal (MTF) eklemden itibaren tüm parmaklar -MTF eklemden başparmak -İnterfalangial eklemden başparmak -MTF eklemden diğer küçük parmaklar	65 50 (100) 50 (100) 48 (95) 45 (90) 43 (85) 40 (80) 38 (75) 31 (62) [100] 25 (50) [71] 10 (20) [28] 3 (5) [7] 11 (22) [31] 6 (12) [17] 3 (5) [7] 1 (2) [3]

3.8. TANIYA DAYALI DEĞERLENDİRMELER

Bazı durumlarda fizik muayene bulgularından ziyade sadece tanıya dayanılarak özürlülük yüzdesi hesaplanması gerekli olabilir. Örneğin başarılı bir kalça replasmanından sonra kişinin fonksiyonları yeterli olsa bile, mutlaka bir takım kısıtlılıklar yaşayacaktır. Bu durumlarda hastanın genel durumunu fizik muayene bulgularının mı yoksa tanısal kriterlerin mi daha iyi tanımlayacağı konusunda hastanın lehine düşünerek karar verilmelidir.

Tablo 3.31- Kalça replasmanı sonrasında özürlülükle ilişkili puanlama.*

	Puan
a. Ağrı Yok Hafif Orta, nadiren Orta Şiddetli	44 40 30 20 10
b. Fonksiyon Topallama (limb) Yok Hafif Orta Şiddetli Yardımcı cihaz Yok Uzun yürüyüşlerde kanedyen Bir kanedyen Bir koltuk değneği İki kanedyen İki koltuk değneği Yürüyüş mesafesi Limitsiz Altı blok Üç blok Ev içinde Yatağa / sandalyeye bağımlı	11 8 5 0 11 7 5 3 2 0 11 8 5 2 0
c. Aktiviteler Merdiven Çıkma Normal Trabzanlara dayanarak Kolayca çıkamıyor Çıkamıyor Ayakkabı ve çorap giyme Kolayca Zorlanarak Yapamıyor Oturma Herhangi bir sandalyede 1saat Yüksek sandalyede Rahatça oturamıyor Toplu taşıma araçları Kullanabiliyor Kullanamıyor	4 2 1 0 4 2 0 4 2 0 1 0
d. Deformite Adduksiyonda fikse < 10 ^010 ^0 İnternal rotasyonda fikse < 10 ^010 ^0 Eksternal rotasyonda fikse < 10 ^010 ^0 Fleksiyon kontraktürü < 15 ^015 ^0 Ekstremite uzunluk farkı < 1,5 cm 1,5 cm	1 0 1 0 1 0 1 0 1 0
e. Hareket Açıklığı Fleksiyon >90^0  90^0 Abdüksiyon >15^0 15^0 Addüksiyon >15^0 15^0 Eksternal rotasyon >30^0 30^0 İnternal rotasyon >15^0 15^0	1 0 1 0 1 0 1 0 1 0

NOT: *a,b,c,d ve e kategorilerinden alınan puanlar toplanıp toplam puan hesaplanır. Puanların özür oranına çevrilmesinde Tablo 3.33 a kullanılır

Tablo 3.32- Diz artroplastisi sonrası özürlülükle ilişkili puanlama. *

	Puan
a. Ağrı Yok Hafif veya nadiren Sadece merdiven çıkarken Yürürken ve merdiven çıkarken Orta Nadiren Sürekli Şiddetli	50 45 40 30 20 10 0
b. Hareket Açıklığı	Her 5º için 1 puan verilir. (Maksimum 25 puan)
c. Stabilite (herhangi bir pozisyonda maksimum hareket) Anteroposterior <5 mm 5-9 mm >9 mm Mediolateral 5º 6º -9º 10º -14º 15º Subtotal	10 5 0 15 10 5 0
d, e, f puanları toplamdan çıkarılacak
d. Kısıtlamalar Fleksiyon kontraktürü 5^0-9^0 10^0-15^0 16^0-29^0 >20	2 5 10 20
Ekstansiyon kaybı <10^0 10^0-20^0 >20^0	5 10 15
f. Dizilim 0^0-4^0 5^0-10^0 11^0-15^0 >15^0	0 Her derece için 3 puan Her derece için 3 puan 20

NOT: *Toplam puan a, b, c kategorilerinden elde edilen puanların toplanması ve d, e, f kategorilerinden elde edilen puanların çıkarılması ile bulunur. Puanların özür oranına çevrilmesinde Tablo 3.33 b kullanılır.

Tablo 3.33.a- Pelvis ve femur kırığı ile kalça artroplastisine bağlı özürlülük.

Bölge Ve Durum	Kişinin (Alt Ekstremite) [Ayak] Özürlülük Oranı (%)
Pelvis Pelvis Kırıkları Nondeplase, nonartiküler, nörolojik defisit veya herhangi bir bulgu olmaksızın iyileşenler Deplase nonartiküler kırıklar Asetebular kırık Sakroiliak eklem kırığı (yer değiştirme göz önünde bulundurulur) İskial bursit (basıncın sık sık azaltılmasını gerektiren ve oturma süresini kısıtlayan)	0 Kısalık veya kuvvetsizlik ile belirlenir. Bu tablo ile değerlendirilmez. Hareket açıklığı ve eklem değişikliklerine göre değerlendirilir. Bu tablo ile değerlendirilmez. 1-4 (2-7) 4 (7)
Kalça Total kalça replasmanı; unipolar veya bipolar endoprotez içerir. İyi sonuç, 85-100 puan Orta sonuç, 50-84 puan Kötü sonuç, 50 puandan az Femoral boyun kırığı: İyi pozisyonda iyileşen Kötü birleşen (kaynayan) Hiç birleşmeyen (kaynamayan) Girdlestone artroplasti (veya muayene bulgularına göre değerlendirilir) Trokanterik bursit: (kronik) yürüme bozukluğuna yol açan	19 (37) 25 (50) 38 (75) Muayene bulgularına göre değerlendirilir. 15 (30) + hareket açıklığı kriteri 19 (37) + hareket açıklığı kriteri 25 (50) 4 (7)
Femoral şaft kırığı 10^0-14^0angulasyon veya malrotasyon ile iyileşen 15^0-19^0 20^0+	13 (25) 23 (45) derece başına +1(2) eklenir (maksimum 31 (62) )

Tablo 3.33.b- Diz ve tibia kırıkları ile diz artroplastisine bağlı özürlülük.

Bölge ve Durum

Kişinin (Alt Ekstremite) [Ayak] Özürlülük Oranı (%)

Diz Rezidüel instabilite ile birlikte patellar subluksasyon veya dislokasyon Patellar kırık Nondeplase, iyileşmiş Artiküler yüzeyi 3mm den daha fazla deplase Deplasman ile birlikte kaynamama Patellektomi Parsiyel Total Menisektomi, medial veya lateral Parsiyel Total Krusiat veya kollateral ligament laksitesi Hafif Orta Ağır Krusiat ve kollateral ligament laksitesi Orta Ağır Plato kırığı Nondeplase Deplase 5^0-9^0 açılanma, 10^0-19^0 açılanma 20^0+ açılanma Suprakondüler veya interkondüler kırık Nondeplase kırık Deplase kırık 5^0-9^0açılanma, 10^0-19^0 açılanma 20^0+ açılanma Unikondüler replasmanı içeren total diz replasmanı İyi sonuç, 85-100 puan* Orta sonuç, 50-84 puan* Kötü sonuç, 50 puandan* az Proksimal Osteotomi İyi Sonuç Kötü Sonuç Tibia şaft kırığı (dizilim bozukluğu) 10^0-14^0 15^0-19^0 20^0+

4 (7) 4 (7) 8 (15) 9 (17) 4 (7) 11 (22) 5 (10) 11 (22) 4 (7) 9 (17) 13 (25) 13 (25) 19 (37) 3 (5) 6 (12) 13 (25) derece başına +1(2) ,% 25 (%50)’ye kadar 3 (5) 6 (12) 13 (25) derece başına +1 (2), % 25 (% 50)’ye kadar 19 (37) 25 (50) 38 (75) 13 (25) Bozukluk tespiti muayene ve artritik dejenerasyona göre yapılmaktadır. 10 (20) 15 (30) derece başına +1 (2), % 25 (% 50)’ye kadar

Tablo 3.33.c- Ayak bileği ve topuk kırıklarına bağlı özürlülük.

Bölge Ve Durum	Bireyin (Alt Ekstremite) [Ayak] Özürlülük Oranı (%)
Ayak Bileği Ligamentöz instabilite (stres röntgenleri ile) Hafif (2-3 mm’yi geçen açıklık) Orta (4-6 mm) Ağır (>6mm) Kırık Angülasyonla birlikte ekstra artiküler 10^0-14^0 15^0-19^0 20^0+ Deplase ve intra artiküler	3 (5) [7] 5 (10) [14] 8 (15) [21] 8 (15) [21] 13 (25) [35] derece başına +1(2)[3], 19(37)[53]’e kadar 10 (20) [28]
Ayağın Arka Bölgesi Kırık Ekstra-artiküler (kalkaneal) 10^0-19^0 varus angulasyonu ile 20^0 + varus angulasyonu ile 10^0-19^0 valgus angulasyonu ile 20^0 + valgus angulasyonu ile Tibia-os calcis açısının kaybı 120^0-110^0 açı 100^0-90^0 açı 90^0 ‘nin altında açı İntraartiküler kırık ve deplase Subtalar kemik Talonaviküler kemik Kalkaneoküboid kemik	6 (12) [17] her derece için 0,5 (1) [1], 13 (25)’e kadar 4 (7) [11] her derece için 0,5 (1) [1], 13 (25) [35]’e kadar 6 (12) [17] 10 (20) [28] her derece için 1 (2) [3], 19 (37) [54]’e kadar 8 (15) [21] 4 (7) [10] 4 (7) [10]

Tablo 3.33.d- Ön ve orta ayak deformitelerine bağlı özürlülük.

Orta Ayak Deformitesi Cavus Hafif Orta Rocker Bottom Hafif Orta Ağır Talusun avasküler nekrozu Kollaps olmadan Kollapsla birlikte	1 (2) [3] 4 (7) [10] 3 (5) [7] 5 (10 [14] 10 (20) [28] 4 (7) [10] 8 (15) [21]
Ayağın ön bölgesi deformitesi Ağırlık transferinin kaybı ile birlikte metatarsal kırık 1.metatarsal 5.metatarsal Diğer metatarslarda Metatarsalji ve plantar angulasyon ile birlikte metatarsal kırık 1.metatarsal 5.metatarsal Diğer metatarslarda	5 (10) [14] 3 (5) [7] 1 (2) (3) 5 (10) [14] 3 (5) [7] 1 (2) [3]

3.9. DOKU KAYBI

Alt ekstremitenin belirli bölgelerinde tam kalınlıkta bir deri kaybı önemli bozukluklara yol açar. Bu bölgeler uygun formlarda deri greftleriyle kapatılsa bile sorunlar meydana gelir. Kronik osteomiyelit de bu yöntem kullanılarak değerlendirilir.

Tablo 3.34- Doku kaybına bağlı özürlülük (bkz tablo 3.1)

Tanım

Kişinin (Alt Ekstremite) [Ayak] Özürlülük Oranı (%)

-İskiyal bölgede oturma süresini kısıtlayan ve basıncın sık sık azaltılmasını gerektiren -Tibial tuberositazı içeren diz çökmeyi engelleyen -Topuğu içine alan, ayakta durma ve yürümeyi kısıtlayan -Plantar yüz metatars başını içine alan, ayakta durma ve yürümeyi kısıtlayan Birinci metatarsal İkinci metatarsal -Aktif drenajı olan kronik osteomiyelit Femur Tibia Ayak (periyodik giysi değiştirmeyi gerektiren ve ayakkabı kullanım süresini kısıtlayan)

6 (12) 3 (5) 13 (25) [35] 6 (12) [17] 6 (12) [17] 4 (7) [10] 4 (7) [10] 13 (25) [35]

3.10. PERİFERİK SİNİR ZEDELENMESİ

Multipl periferik sinir zedelenmesine bağlı özürlülük alt ekstremitenin tam kaybı ile ortaya çıkan özür oranını (%50) aşmamalıdır. Parsiyel motor kayıplar kuvvet testleri ile değerlendirilmelidir. Periferal sinir bozuklukları diğer alt ekstremite bozukluklarına (kas kuvvet kaybı ve atrofi hariç) eşlik ediyorsa Balthazard yöntemi kullanılarak kişinin özür oranı belirlenir.

Tablo 3.35- Alt ekstremitede periferik sinir yaralanmasına bağlı özürlülük. (bkz tablo 3.1)

	Kişinin (Alt Ekstremite) [Ayak] Özürlülük Oranı (%)
Sinir	Motor	Duyusal	Disestezi
Femoral Obturator Superior gluteal İnferior gluteal Lateral femoral kutanöz Siyatik Peroneal Yüzeyel peroneal Sural Medial plantar Lateral plantar	19 (37) 4 (7) 31 (62) 19 (37) 0 38 (75) 21 (42) 0 0 3 (5) [7] 3 (5) [7]	1 (2) 0 0 0 1 (2) 9 (17) 3 (5) 3 (5) 1 (2) 3 (5) [7] 3 (5) [7]	4 (7) 0 0 0 4 (7) 6 (12) 3 (5) 3 (5) 3 (5) 3 (5) [7] 3 (5) [7]

3.11. VASKÜLER HASTALIKLAR

Periferal vasküler hastalık nedeniyle amputasyon olduğu zaman, özürlülük yüzdesi önce amputasyona göre hesaplanır, sonra Tablo 3.36’ya bakılır ve her iki puan Balthazard yöntemi ile toplanır.

Tablo 3.36- Alt ekstremitenin periferik vasküler hastalığına bağlı özürlülük. (bkz tablo 3.1)

Sınıf 1 % 5	Klaudikasyon veya istirahatte ağrı olmaması Ve sadece geçici ödem Ve fiziksel muayenede aşağıdaki bulgulardan fazlası görülmez: nabız kaybı, subkutan dokunun minimal kaybı, röntgenle saptanmış arterlerde kalsifikasyon, cerrahi müdahale gerektirmeyen ve etkinliğin kısa kesilmesine neden olmayan arterlerin veya venlerin asemptomatik dilatasyonu
Sınıf 2 % 25	Normal adımla en az 100 metre yapılan bir yürüyüşte intermitent klaudikasyon Veya elastik desteklerle tamamen kontrol edilemeyen orta derece persistant ödem Veya persistan vasküler hastalık veya iyileşmiş ülserin bulgularını gösteren iyileşmiş, ağrısız bir ampute parmak gibi bir bulgu ile saptanan vasküler hasar
Sınıf 3 % 50	Normal adımla 25-100 metre arasında yapılan bir yürüyüş esnasında intermitent klaudikasyon Veya kısmen elastik desteklerle kontrol edilen belirgin ödem Veya persistan vasküler hastalık veya yüzeyel ülser bulgularını gösteren bir ekstremitede iki ya da daha fazla iyileşmiş ampute parmak ile saptanan vasküler hasar
Sınıf 4 % 75	25 metreden daha kısa bir yürüyüş esnasında intermittent klaudikasyon veya istirahatte intermittent ağrı Veya elastik desteklerle kontrol edilemeyen belirgin ödem Veya persistan vasküler hastalık veya bir ekstremiteyi içeren geniş veya derin ülser bulgularını gösteren ayak bileği veya üzerinde amputasyon veya iki ekstremitede iki ya da daha fazla ampute parmak ile saptanan vasküler hasar
Sınıf 5 % 90	İstirahatte şiddetli ve sabit ağrı Veya persistan vasküler hastalık veya iki ya da daha fazla ekstremiteyi içeren geniş veya derin ülser bulgularını gösteren iki ekstremitedeayak bileği veya üzerinde amputasyon veya iki ya da daha fazla ekstremitede bütün parmakların amputasyonu sonucu saptanan vasküler hasar

4. SANTRAL VE PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARINA BAĞLI BOZUKLUKLAR

Aşağıdaki bozukluklar, tek başına veya bir arada bulunma durumlarına göre bir bütün olarak ele alınır.

4.1. SINIFLAMA:

SEREBRAL BOZUKLUKLAR

-Bilinç Durumu ve Farkındalık

-Epizodik Nörolojik Bozukluklar

-Uyku ve Uyanma Bozuklukları

-Mental Durum, Kognisyon ve Yüksek Kortikal Fonksiyonlar

-İletişim Bozuklukları: Disfazi, Afazi

-Emosyonel/Duygulanım ve Davranışsal Bozukluklar

-Kranial Sinir Bozuklukları

-Ayakta Durabilme, Yürüme ve Hareket Bozuklukları

-Üst Ekstremite Bozuklukları

-Tek Üst Ekstremite

-Her iki Üst Ekstremite

-SPİNAL KORD ve İLGİLİ BOZUKLUKLAR

-Ayakta Durabilme, Yürüme ve Hareket Bozuklukları

-Üst Ekstremite Bozuklukları

-Tek Üst Ekstremite

-Her iki Üst Ekstremite

-Solunumda Nörolojik Bozukluklar

-Üriner Sistem Nörolojik Bozuklukları

-Anorektal Sistem Nörolojik Bozuklukları

-Seksüel Sistem Nörolojik Bozuklukları

-PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ, NÖROMUSKÜLER BİLEŞKE ve KAS SİSTEMİ HASTALIKLARI

Tablo 4.1- Ayakta durabilme, yürüme ve hareket bozuklukları (santral sinir sistemi veya spinal kord lezyonlarına eşlik eden)

Ayakta Durabilme, Yürüme Ve Hareket Bozuklukları		Özür Oranı
1-Hafif	-Ayağa kalkabiliyor -Kısa mesafe yürüyor fakat eğim, yükselti, basamaklar, derin sandalyeler ve uzun mesafelerde zorluk çekiyor	20
2-Hafif Orta	-Ayağa kalkabiliyor -Kısa mesafeyi zorlukla ve yardımsız yürüyor, fakat yürüyüşü düz zeminlerle sınırlı	40
3-Ağır Orta	-Zorlukla ayağa kalkıyor ve ayakta durma pozisyonu elde ediyor -Yardım olmaksızın yürüyemiyor	60
4-Ağır	-Yardım, mekanik destek ve veya bir yardımcı cihaz olmaksızın ayağa kalkamıyor	80

Erken çocukluk döneminde (0-3 yaş), Ayakta durabilme, Yürüme ve Hareket Bozuklukları standart gelişimsel testlerin kaba hareket bölümleri kullanılarak belirlebilir. Bu alandaki işlev, etkinlik ve katılım zorlukları ve kısıtlılıklarının düzeyleri ilgili uzmanlar tarafından, öncelikle aile ve çocuğun katılımı ile klinik değerlendirme yapılarak değerlendirilir. Uzmanın çocuğu, ailesi ve yaşadığı ortam ile birlikte ele alarak yapacağı “aile merkezli işlevsel değerlendirme” ayrıntılı teşhis ve sınıflandırma için esastır. Teşhis bölümüne işlev kaybının düzeyini açıklayan klinik değerlendirme bulgularının yazılması gerekir. Klinik değerlendirmenin güvenilirliği ve geçerliliğinin sağlanması için ek olarak standart gelişimsel değerlendirme araçları kullanılır. Kullanılabilecek araçlar bilimsel yazında yer alan, güvenirlik, geçerlilik ve norm çalışması yeterli olan ve işlevsel yetileri değerlendiren araçlar olmalıdır⁴.