ƏKBƏr qocayev, ġƏhla qulġyeva, sevda əLĠyeva

6 

 

nəticəsində  okean  suları  altında  qalmıĢdır.  Atlantidanın  həqiqətən  mövcud  olub-

olmaması məsələsi indiyədək həll edilməmiĢdir. 

Atlas

 (coğrafi) — müəyyən sistemdə yığılıb, ümumi proqram əsasında albom və ya 

kitab Ģəklində tərtib edilən coğrafiya xəritələri məcmusu. Müasir atlasların banisi II 

əsrdə yaĢamıĢ qədim yunan alimi Klavdi Ptolomey hesab edilir. 

Atlaz

 (ərəbcə) — hamar deməkdir. Hamar, parlaq səthli, sıx toxunmuĢ ipək və ya 

yarımipək parça. 

Aul 

— Qazax köçərilərinin birliyi. 

Autodafe

 — Ġspaniyada bidətçilikdə təqsirləndirilənlərin tonqalda yandırılması. 

Avanqard 

(fransızca) — qabaqda, mühafizə, öndə gedən, qabaqcıl. 

Avans

  —  iĢ  görülməzdən,  əmlak  verilməzdən,  xidmət  göstərilməzdən  qabaq 

verilən ödəmə. Behdən fərqli olaraq müqavilə  yerinə  yetirilmədikdə  alınan avans 

qaytarılmalıdır. 

Avarlar

 — Dağıstanda və Azərbaycanın Zaqatala və Balakən rayonlarında yaĢayan 

türk soylu xalq. 

Aventin

  —  Qədim  Roma  Ģəhərinin  salındığı  7  təpədən  biri.  Patrisilərlə  mübarizə 

zamanı plebeylərin sığınacaq yeri. 

Aventin  bloku

  —  Ġtaliyada  Mussolininin  faĢist  diktaturasına  qarĢı  müxalifətdə 

olmuĢ parlament bloku. 

"Avesta"

 — ZərdüĢtlüyün müqəddəs kitablar külliyyatı. 

Avgi tövlələri

 — qədim yunan mifologiyasına görə Herakl Elida padĢahı Avginin 

çox  çirkli  və  nəhəng  tövlələrini  çayların  suyunu  tövlədən  axıtmaqla  bir  gündə 

təmizləmiĢdir.  Sonralar  bu  ifadə  həddən  artıq  bərbadlıq,  səliqəsizlik  rəmzinə 

çevrilmiĢdir. 

Aviasiya

  (latınca)  —  "quĢ"  deməkdir.  Havadan  ağır  aparatlarla  yerətrafı  hava 

fəzasında uçuĢ. 

Avisenna

 (Avetisina) — görkəmli türk alimi Ġbn Sinanın latınlaĢdırılmıĢ adı. 

Avrora

 — Qədim Roma mifologiyasına görə dan Ģəfəqi ilahəsi. 

Avtorgiya

  —  (özünə  firavanlıq  yaratmaq)  təcavüzkar  və  iĢğalçı  müharibələrə 

hazırlaĢan  dövlətlərin  öz  ölkələrini  dünya  bazarından  asılı  olmayacaq  bir  hala 

gətirmək üçün yeritdikləri iqtisadi siyasət. 

Avtoqraf

 — 1) imza, xatirə qeydi; 2) əsərin müəllif əlyazması. 

Avtoritarizm 

(latınca)  —  hakimiyyət,  nüfuz,  siyasi  hökmdarlığın  antidemokratik 

sistemi. 

Avtoritar

 (latınca) — kor-koranə Ģəkildə tabeçiliyə əsaslanan tam hakimiyyət. 

Avtoritet 

— nüfuz. 

Azadlar

 — Sasanilər imperiyasında və Qafqaz Albaniyası dövlətində xırda və orta 

mülkədarlar təbəqəsi. 

Aznaur 

— Gürcüstanda iri feodallar.  

Azıxantrop 

— "Azıx adamı" mənasını verir. Azıx mağarasının ən qədim  sakinini 

elmdə belə adlandırmıĢlar. 

---

7 

 

 

B 

Babil

 — Bab-ili "Allahın qapısı". Ġkiçayarasında salınmıĢ Babil Ģəhəri.  

Bac 

— sənətkar və tacirlərin ödədiyi vergi.  

BağbaĢı

  —  məhsulun  onda  birinə  bərabər  olan  vergi  növü.  Bağ  məhsullarından 

alınırdı. 

Balaxan küçəsi

 — Bakı Ģəhərində indiki Füzuli küçəsi. 

Ballada

 (fransızca) — "rəqs edirəm" sözündəndir. Ədəbiyyatda lirik əhvali-ruhiyyə 

ifadə edən epik Ģer forması. 

Bank

 (italyanca) — "banka" sözündəndir, bu da "skamya", "idarə stolu" deməkdir. 

Orta  əsrlərdə  Qərbi  Avropa  Ģəhərlərində  sərrafların  oturduğu  skamya  belə 

adlanırdı. 

Barbarlar

  (yunanca)  —  "barbaros"  sözündən  olub  "əcnəbi",  anlaĢılmaz  dildə 

danıĢan  deməkdir.  Romalılar  və  yunanlar  Avropanın  alman  tayfalarını  belə 

adlandırmıĢdılar. Sonralar kobud, vəhĢi mənasında iĢlədilmiĢdir. 

Barbarossa

 — bu ad Müqəddəs Roma imperatoru I Fridrix Barbarossanın adından 

götürülmüĢdür. Ġkinci  Dünya  müharibəsi dövründə  nasist  Almaniyasının SSRĠ-yə 

qarĢı qısamüddətli hərbi əməliyyat planı idi. 

Barıtma

  —  qazaxlarda  batırın  Ģücaət  göstəricisi,  düĢmən  tayfanın  malını  sürüb 

aparmaq hüququ. 

Barokko

  —  "təmtəraqlı"  deməkdir.  XVII-XVIII  əsrlərdə  Avropada  memarlıq 

üslubu. 

Baron

 —  Avropada feodal titulu, hersoq və qrafların vassalı. 

Baskak

  —  Monqol  və  Qızıl  Ordu  dövlətlərində  xanın  iĢğal  edilmiĢ  ərazilərdəki 

nümayəndəsi.  Yerli  hakimlərin  fəaliyyətinə  nəzarət  edir,  vergilər  toplayır, 

mükəlləfiyyətləri icra etdirirdilər. 

BaĢ Ģtatlar

 — XVI-XVIII əsrlərdə Fransada silki nümayəndəliyin ali orqanı. 

BaĢlıq

 — bir sıra türk xalqlarında gəlin üçün evlənən ailədən alınan məbləğ. 

Batır

 — qazaxlarda igid və Ģücaətli adamlara verilən ad. 

Bayat  qapısı

  —  oğuzlar  Dərbənd  səddindəki  qapılardan  birini  bayat  tayfasının 

Ģərəfinə "Bayat qapısı" adlandırmıĢdılar. 

Bayrat torpaqlar

 —  Hülakülərin dövründə istifadəsiz qalmıĢ boĢ torpaqlar. 

Bazarın   bağlanması

   — Ġranda, o cümlədən, Cənubi Azərbaycanda tətilə, yaxud 

inqilaba çağırıĢ.  

Bədəvi 

(ərəbcə)  —  səhra  adamı  deməkdir.  Ərəbistandakı  səhralarda  köçəri  həyat 

keçirən adam. 

Bəhrə 

—  Yaxın  ġərq  ölkələrində,  o  cümlədən,  Azərbaycanda  torpaq  və  sudan 

istifadəyə görə kəndlilərdən məhsulla alınan vergi. 

BəngüdaĢlar

  —  göytürklərin  öz  xaqanlarının  Ģərəfinə  qoyduqları  üzərində  yazılar 

olan daĢ sütunlar. 

Bəril 

(ərəbcə)  —  ərəb  xilafətinin  müxtəlif  əraziləri  ilə  paytaxt  arasında  əlaqə 

---