ƏKBƏr qocayev, ġƏhla qulġyeva, sevda əLĠyeva



Yüklə 489,48 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/20
tarix26.08.2018
ölçüsü489,48 Kb.
#64833
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20

18 

 

Homstedlər



 (ingiliscə)   —   boĢ  ev, yer deməkdir.  

Homstedlər haqqında qanun

 — ABġ-da vətəndaĢ müharibəsi zamanı (1861-1865) 

1862-ci  ilin  mayında  verilmiĢ  qanun.  Bu  qanuna  əsasən  21  yaĢına  çatmıĢ  hər  bir 

ABġ vətəndaĢı pulsuz olaraq 160 akr (65 ha) torpaq sahəsi ala bilərdi. 

Hoplitlər

 (yunanca) — Afina ordusunun ağır silahla silahlandırılmıĢ döyüĢçüləri. 

Humanist


 (latınca) — insani, insana xas olan deməkdir. 

Humanizm


  —  tarixən  dəyiĢən  baxıĢlar  sistemi.  Humanizm  bərabərlik  və  ədalət 

prinsiplərini insan münasibətlərinin norması sayır. 

Hücrə 

—  məbəd,  məscid  və  s.  dini  binalarda  otaq.  Mədrəsədə  tədrislə  məĢğul 



olmaq üçün hücrələr tikilirdi. 

Hüquqi dövlət



 — vətəndaĢların hüquq və azadlıqlarının təmin edildiyi və müdafiə 

olunduğu dövlət. 

 

Xalça 


—  müxtəlif  rəng  çalarlı  naxıĢ  elementləri  və  təsvirlərlə  bəzədilən  bədii 

toxuculuq  məmulatı.  Dəyə,  çadır,  alaçıq  və  yaĢayıĢ  evlərinin  divar  bəzəklərində, 

döĢəməsində  istifadə  edilir.  Xalça  estetik  əhəmiyyət  kəsb  etməklə  yanaĢı,  otağın 

daxilində istiliyi saxlayır, ətraf mühitin səs-küyünün qarĢısını alır. 

Xalq

  —  1)  bir  ölkənin  bütün  əhalisi;  2)  insan  birliyinin  tarixi  formalarından  biri. 



Etnik  inkiĢaf  vaxtından  qəbilə  və  tayfa  birliyinin  davamı.  Xalqı  vahid  ərazi,  dil, 

din, adət-ənənə və mədəniyyət birləĢdirir. 

Xalq təsərrüfatı

 — müəyyən ölkənin tarixən yaranmıĢ istehsal sahələri məcmusu. 

Xalq  tribunu

  —  Qədim  Romada  plebeylərdən  seçilən  vəzifəli  Ģəxs.  Xalq  tribunu 

plebeylərin hüquqlarını müdafiə edir və onların xeyrinə qanunları həyata keçirirdi. 

Xalq tribununun öldürülməsi Qədim Romada ən ağır cinayət hesab edilirdi. 

"Xalqların  böyük  köçü"

  —  Böyük  Hun  imperatorluğunun  dağıdılmasından  sonra 

hun tayfalarının, alanların, qotların və s. xalqların Mərkəzi və Qərbi Avropaya köç 

etməsi. "Xalqların böyük köçü" eramızın VI əsrinə qədər davam etmiĢdir. VI əsrdə 

slavyanların  Bizans  imperiyası  ərazisində  məskunlaĢması  ilə  baĢa  çatmıĢdır. 

"Xalqların böyük köçü"ndə türklər böyük rol oynamıĢlar. 

Xaraq 

— Sasanilər dövründə məhsulun 1/3-dən yarısına qədərini təĢkil edən torpaq 



vergisi. 

Xarəzm 


— "GünəĢ ölkəsi" deməkdir. Özbəkistanda tarixi vilayət 

XarəzmĢahlar  dövləti



  —  Eftalitlər  dövlətinin  süqutundan  sonra  Mərkəzi  Asiyada 

yaranmıĢ dövlət (VI əsr). Bu dövlətin ərazisi Aral qolunun cənubundan baĢlayaraq 

Amudəryanın  Ģimal  sahillərinədək  geniĢ  bir  sahəni  əhatə  edirdi.  Varlığına 

monqollar son qoymuĢlar. 

Xartiya 

(ingiliscə)  —  bəzən  çox  mühüm  məsələləri  özündə  əks  etdirən  sənədləri, 

eləcə də konstitusiyanı belə adlandırırdılar. 

Xartal

  —  Hindistanda  Britaniya  müstəmləkə  əsarətinə  qarĢı  itaətsizlik 



kampaniyası. 


19 

 

Xədiv



 — Misirdə caniĢindən yüksəkdə duran vəzifə. 

Xəlfə 


—  mollaxanada  nizam-intizamı  qorumaq  üçün  mollanın  təyin  etdiyi  sinif 

baĢçısı. 

Xəlifə

 (ərəbcə) — müavin, varis, xələf. Məhəmməd peyğəmbərin ölümündən sonra 



(632) dövləti idarə edən Ģəxs belə adlanırdı. 

Xəmsə


  (ərəbcə)  —  beĢlik.  ġərq,  o  cümlədən,  Azərbaycan  ədəbiyyatında  bir 

müəllifin  beĢ  böyük  poemasının  məcmusu.  Ġlk  "Xəmsə"ni  Nizami  Gəncəvi 

yaratmıĢdır.  ("Sirlər  xəzinəsi",  "Xosrov  və  ġirin",  "Leyli  və  Məcnun",  "Yeddi 

gözəl", "Ġsgəndərnamə"). 

Xərac

  (ərəbcə)  —  orta  əsrlərdə  Ġslam  ölkələrində  müsəlman  əhalidən  alınan  əsas 



torpaq vergisi. "Mal", "malcəhət", "bəhrə" terminlərinin sinonimidir. 

Xəttatlıq

 — aydın və yaraĢıqlı yazmaq sənəti. 

Xırman


 — taxılın döyülüb təmizləndiyi yer. 

Xilafət


  —  əsasını  VII  əsrin  əvvəlində  Məhəmməd  peyğəmbərin  yaratdığı  dövlət 

təĢkil edən feodal ərəb-müsəlman dövlətinin tarix ədəbiyyatında adı. 

Xostak

 — Albaniyada xidmət müqabilində müvəqqəti istifadə üçün verilən torpaq 



sahibliyi. 

Xolokost


  —  Nasist  Almaniyasında  yəhudilərin  tamamilə  məhv  edilməsinə 

yönəldilmiĢ dövlət siyasəti. 

Xronologiya

  (yunanca)  —  qədim  təqvimlərdən  istifadə  etmək,  onları  müasir 

təqvimə  çevirib,  tarixi  hadisələrin  ardıcıllığını  müəyyənləĢdirməklə  məĢğul  olan 

elm sahəsi. 

Xüms

 — Xilafətdə daĢına bilən əmlakdan alınan vergi. 



Xürrəmi 

(qədim pəhləvi dilində) — əbədi od və günəĢ deməkdir. 

Xürrəmilər  hərəkatı 

—  Azərbaycanda    və    bəzi    qonĢu      ölkələrdə  Xilafətə  qarĢı 

geniĢ xalq azadlıq hərəkatı (VIII-IX əsrlər). Xürrəmilər cəmiyyətdəki ədalətsizliyin 

kökünü sosial və mülki bərabərsizlikdə görürdülər, onlar maddi nemətləri insanlar 

arasında bərabər bölüĢdürmək istəyirdilər. Xürrəmilərə 816-cı ildən Babək baĢçılıq 

etməyə  baĢladı.  Babəkə  qədər  xürrəmilər  778  və  808-ci  illərdə  üsyan 

qaldırmıĢdılar.  808-ci  ildə  baĢ  vermiĢ  üsyana  Cavidan  baĢçılıq  edirdi.  Xürrəmilər 

hərəkatı  837-ci  ildə  yatırıldı  və  838-ci  ildə  Babək  edam  edildi.  Hərəkat  məğlub 

olsa da, onun təsiri nəticəsində Xilafət əsaslı Ģəkildə sarsıldı, əvvəlki mövqeyini bir 

daha bərpa edə bilmədi. 

 

İ 

Ġcarə 

—  əmlak  kirayəsi.  Bir  tərəf  hər  hansı  əmlakı  müəyyən  haqq  ödənilməklə 



digər tərəfə (kirayəçiyə) müvəqqəti istifadə üçün verməyi öhdəsinə götürür. 

Ġctimai əmək bölgüsü

 — yalnız müəyyən bir peĢə ilə məĢğul olmaq. Qədim və orta 

əsrlər  dövründə  əkinçiliyin  maldarlıqdan,  sənətkarlığın  kənd  təsərrüfatından 

ayrılaraq müstəqil təsərrüfat sahəsinə çevrilməsi mənasında iĢlədilir. 

Ġdxalat 


— daxili bazarda satmaq üçün baĢqa ölkələrdən əmtəə gətirilməsi. Ġxracatın 


Yüklə 489,48 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə