ƏKBƏr qocayev, ġƏhla qulġyeva, sevda əLĠyeva
Yüklə 484,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
20
əksi. Ġxracat — 1) əmtəələrin xarici bazarda satılması üçün ölkədən xaricə aparılması. Ġdxalatın əksi; 2) ümumi və müxtəlif vergi, mükəlləfiyyətlərin məcmusu mənasında iĢlənən söz (XVII əsrdə Azərbaycanda). Ġkona (yunanca) — təsvir, obraz, dini sitayiĢ obyekti. Pravoslav və katolik dinlərində yayılmıĢdır. GeniĢ mənada xristianlıqda müqəddəslərin təsviri. Erkən xristianlıqda ikona ayini yox idi. O, II əsrdə yaranmıĢdır. Ġkonlara sitayiĢ qədim bütpərəstliyin qalığıdır. Ġqta
(ərəbcə) — "kəsik" deməkdir. Xidmət əvəzində verilən torpaqlar. Yaxın və Orta ġərq ölkələrində hərbi xidmət müqabilində feoadallara verilmiĢ Ģərti torpaq mülkiyyəti olan iqta VII əsrin sonlarından XIX əsrin I yarısınadək mövcud olmuĢdur. Ġlati — elat (bax: elat). Cənubi Azərbaycanda torpaq mülkiyyəti forması. ġah tərəfindən dövlət qarĢısında hərbi xidmətə görə oturaq və yarımköçəri həyat sürən ayrı-ayrı tayfalara verilirdi. Ġliada — qədim yunan Ģairi Homer (bax: Homer) tərəfindən yaradılmıĢ dastan. "Ġliada" Ġlion Ģəhərinin (Kiçik Asiyada) adından əmələ gəlmiĢdir. Yunanlar Troyanı belə adlandırırdılar. Əsərdə yunanların Troya üzərinə yürüĢlərindən bəhs olunur. Ġlot
(yunanca) — Qədim Spartada qullara verilmiĢ ad. Ġltizam
(müqatiə) — icarəyə verilmə. Dövlətə müəyyən miqdarda pul ödəmək müqabilində ayrı-ayrı Ģəxslərə verilən vergi toplama hüququ. Ġltizam sistemi Azərbaycanda XIX əsrin II yarısınadək mövcud olmuĢdur. Ġmperator (latınca) — hakimiyyətə malik olan deməkdir. Dövlətin baĢında duran qeyri-məhdud hökmdar. Ġmperiya
Bir qayda olaraq, müstəmləkə torpaqlarına malik olur. Məsələn: Osmanlı imperatorluğu, Britaniya imperiyası, Rusiya imperiyası və s. Ġmpressionizm (fransızca) — "təəssürat" deməkdir. XIX əsrin II yarısında Avropa rəssamlığında yaranmıĢ cərəyan. Ġmpressionistlər dəbdəbəli akademik rəngkarlığa qarĢı qətiyyətlə çıxıĢ edirdilər. Onların baĢlıca novatorluğu yaratdıqları obyektə yanaĢmaları idi. Çox vaxt impressionistləri məzmunu formaya qurban verməkdə günahlandırırdılar. Ġmtiyaz
— hüquqi üstünlük. Ġndulgensiya (latınca) — "Cənnət qəbzləri" deməkdir. Orta əsrlərdə Qərbi Avropada günahların bağıĢlanması haqqında kilsə fərmanı belə adlanırdı. Ġnflyasiya — pulun qiymətdən düĢməsi. Özünü malların qiymətinin və xidmət haqqının ümumi və qeyri-bərabər artmasında göstərir. Ġnhisar
(ərəbcə) — məhdudlaĢdırma. Fəaliyyətin hər hansı bir sahəsində müstəsna vəziyyət, dövlətin, təĢkilatların, firmaların və sairənin müstəsna hüququ. Ġnqumasiya — insanın olduğu kimi dəfn olunması. Azərbaycanda Eneolit 21
dövründə geniĢ yayılmıĢ kremasiya (ölüyandırma) ilə yanaĢı inqumasiya da mövcud olmuĢ və indiyədək davam edir. Ġnkvizisiya (latınca) — təhqiqat deməkdir. Kilsə təliminə qarĢı çıxanları mühakimə etmək üçün Roma papasının yaratmıĢ olduğu kilsə məhkəməsi. Bu məhkəmə XII- XIX əsrlərdə fəaliyyət göstərmiĢdir. Ġnkvizisiyanın bir idarə kimi fəaliyyəti papa III Ġnnokentinin adı ilə bağlıdır. "Ġnsanayaqlılar" — Yunanıstanda qullara verilən ad. Ġnzibati amirlik — hakimiyyətin vahid bir partiyanın əlində cəmlənməsi və idarə olunması. Ġonik sütunlar — qədim yunan memarlarının ucaltdıqları ictimai binaların tikintisində istifadə olunan sütunlar. Bu sütunların yuxarısı qıvrım qoyun buynuzlarına bənzəyirdi. Ġrsi hakimiyyət — hakimiyyətin atadan oğula, yaxud yaxın qohuma keçməsi. Ġrqlər
— müəyyən ərazidə tarixən əmələ gəlmiĢ, ümumi mənĢəyə malik bioloji insan qrupları. Ġrqlər, əsasən, xarici görünüĢə aid irsi əlamətlərin kompleksi ilə fərqlənir. Ən mühüm irqi əlamətlərə - bədəndə tük örtüyünün inkiĢaf dərəcəsi, dəri, saç və bəbəyin rəngi, baĢın, üzün və onun hissələrinin (burun, dodaq, göz qapağı və s.) forması aiddir. Antopoloqlar dünya əhalisini xarici görünüĢünə görə 3 böyük irqə ayırırlar: 1. avropoid; 2. monqoloid; 3. ekvatorial. Böyük coğrafi kəĢflərə qədər avropoid irqinə mənsub olan xalqlar Avropada, ġimali Afrikada, Yaxın və Orta ġərqdə və Hindistanda yaĢayırdılar. Ġndi isə onlar bütün Yer kürəsinə yayılmıĢlar. Monqoloid irqinə mənsub olanlar isə əsasən, ġərqi və Cənub- ġərqi Asiyada yaĢayır. Amerikanın yerli əhalisi olan hindular da monqoloid irqinə aiddir. Ekvatorial irqə aid olan insanların böyük hissəsi Afrikada yaĢayır. Bəzi alimlər dördüncü — avstraloid irqi də ayırırlar. Avstraliya və Okeaniyanın yerli əhalisi, Cənub-ġərqi Asiyada məskunlaĢanların bir qismi bu irqə aid edilirlər. Ġrqçilik — irqlərin və xalqların bərabərsizliyi haqqında müddəalara əsaslanan elmə zidd konsepsiyaların məcmusu. Ġrriqasiya (latınca) — suvarma. Ġrriqasiya dedikdə, əsasən, süni suvarma baĢa düĢülür. Ġstehsal təsərrüfatı — insanların təbiətin yaratdığını təkrar istehsal etməsi. ĠĢləyib ödəmə — mülkədarların kəndlilərin aztorpaqlı olmasından istifadə edərək torpağın bir hissəsini onlara icarəyə verməsi və əvəzində kəndlinin öz avadanlığı ilə ağa torpaqlarında iĢləməsi.
"Jakeriya" ("Jaklar" üsyanı) — 1358-ci ildə Fransanın Ģimal-Ģərqində baĢ vermiĢ kəndli üsyanı. Fransada zadəganlar kəndliləri həqarətlə "Jak" adlandırırdılar. Ona görə də bu üsyan "Jaklar" üsyanı adlanırdı. Üsyana Gilyom Kal baĢçılıq edirdi. Üsyan məğlub olsa da, qorxuya düĢən feodallar mükəlləfiyyətləri artırmağa cürət etmədilər və kəndlilərin Ģəxsi asılılıqdan azad edilməsi sürətləndirildi. Yüklə 484,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|