ƏKBƏr qocayev, ġƏhla qulġyeva, sevda əLĠyeva

34 

 

çıxmıĢ müharibə əleyhinə beynəlxalq ictimai hərəkat. 

Peloponnes 

— Cənubi Yunanıstan. 

Pentaqon 

—  ABġ  Müdafiə  nazirliyinin  geniĢ  yayılmıĢ  adı  (bu  sözün  mənĢəyi 

həmin nazirlik binasının beĢbucaqlı Ģəklində olması ilə əlaqədardır). 

Peon

 — Latın Amerikası ölkələrində irsən borcluya çevrilmiĢ hindu. 

Perqament

  —  Kiçik  Asiyada  Perqam  Ģəhərində  yazı  üçün  hazırlanan  dəri. 

Perqament yaxĢı aĢılanmıĢ buzov və quzu dərisindən hazırlanırdı. 

Perper

 — XIII əsrdə Gürcüstanda pul vahidi. 

Petisiya

 — kollektiv müraciət forması 

PeĢvə 

— Hindistanda Maratx dövlətinin baĢ naziri. 

Peyzaj 

— təbiət mənzərəsi. 

Piktoqrafiya 

(latınca) — Ģəkillər vasitəsilə ifadə edilən qədim yazı üslubu. 

Pioner 

(ingiliscə) — 1. ABġ torpaqlarına birinci gələnlərə verilən ad; 2. (fransızca) 

— Ġlk yol açan, əsasını qoyan, bani. 

Pirr  qələbəsi

  —  məğlubiyyətə  bərabər  olan  qələbə  deməkdir.  Epir  padĢahı  Pirrin 

romalılarla  müharibəsi  zamanı  yaranmıĢ  ifadədir.  Pirr  qalib  gəlsə  də  bütün 

qoĢununu itirmiĢdi. 

Plagiat 

(latınca)  —  "oğurlayıram"  deməkdir.  Müəllifin,  yaxud  ixtiraçının 

hüquqlarının pozulması. Özgəsinin elmi, ədəbi,  musiqi və  ya bədii əsərini,  yaxud 

ixtirasını  və  ya  səmərələĢdirici  təklifin  öz  adı  ilə  nəĢr  etdirmə  və  ya  özgəsinin 

müəllifliyini qəsdən gizlətməklə mənimsəmədən ibarətdir. 

Plantasiya

  (latınca)  —  1.  Bitki  əkini,  tarla;  2.  Xüsusi  kənd  təsərrüfatı  bitkiləri 

əkilmiĢ iri torpaq sahəsi. Məsələn, çay plantasiyası, pambıq plantasiyası və s. 

Plantator

 — Latın Amerikası ölkələrində plantasiya sahibi. 

Plebeylər

  —  Qədim  Romada  azad  əhalinin  yoxsul  təbəqəsi  belə  adlanırdı. 

Plebeylər  varlıların  torpağını  icarəyə  götürür,  becərir,  əldə  etdiyi  məhsulun  yarı 

hissəsini torpaq sahibinə verirdilər. Əvvəllər siyasi cəhətdən hüquqsuz olmuĢdular. 

Plebissit

  (latınca)  —  Qədim  Romada  plebeylərin  yığıncağında  qəbul  edilmiĢ 

qərara  deyilir.  Sonralar  ümumxalq  səsverməsinin  formalarından  biri  kimi  tətbiq 

edilmiĢdir (bax: referendum). 

Polis 

(yunanca) — Qədim Yunanıstanda Ģəhər-dövlətlərə verilmiĢ ad. 

Portal

 — xüsusi memarlıq tərtibatı olan giriĢ qapısı. 

Portiklər

 — Qədim Yunanıstanda dirəklər üzərində dayanan kölgəliklər. Söhbət və 

istirahət üçün yunanlar portiklərin altına toplaĢırdılar. 

Posad adamları

 — Rusiya Ģəhərlərinin ticarət və sənətkarlıqla məĢğul olan əhalisi. 

Posession 

(latınca)  —  "posessio"  -  "mülk"  sözündən  götürülmüĢdür,   

manufakturalarda iĢləyən təhkimli kəndlilərə deyilirdi. 

Posessiya

 — müəyyən Ģəxslərə Ģərti mülkiyyət hüququnun verilməsi. 

Pravoslav  kilsəsi

  —  1054-cü  ildə  xristian  kilsəsinin  iki  hissəyə  parçalanması 

nəticəsində yaranmıĢ kilsə. "Həqiqi" din kilsəsi deməkdir. 

Prefekt 

(latınca)  —  rəis.  Fransada  mərkəzi  hökumətin  nümayəndəsi  kimi 

---

35 

 

departamentə baĢçılıq edən Ģəxs. 

Presveterianlar

 — xristian dinində protestant məzhəblərindən birinin tərəfdarları. 

Prolonaqsiya 

— beynəlxalq müqavilənin qüvvədə olma müddətinin uzadılması. 

Proteksionizm

 (latınca) — müdafiə, hamilik. Vətən sənayesini və ticarətini inkiĢaf 

etdirmək  üçün xaricdən  mümkün qədər az  mal gətirilməsinə  və  yerli  məhsulların 

xaricə aparılmasına yönəldilmiĢ siyasət. 

Protektor 

(latınca) — müdafiəçi, hami deməkdir. 

Protektorat

  —  1.  Ġngiltərədə  idarəetmə  forması;  2.  Müstəmləkə  asılılığı  forması. 

Bu  zaman  bir  dövlət  xüsusi  beynəlxalq  müqavilə  ilə  digər  dövlətə  onu  xarici 

əlaqələrdə təmsil etmək hüququ verir. 

Prosperiti

 (ingiliscə) — "çiçəklənmə" deməkdir. 20-ci illərdə ABġ iqtisadiyyatının 

xüsusi, müstəsna vəziyyətinə dair iqtisadçıların hazırladıqları konsepsiya. 

Puritan

  (latınca)  "purus"  —  yəni  "təmiz"  deməkdir.  Ġngiltərədə  dəbdəbəli  kilsə 

ayinləri və mərasimlərinə qarĢı çıxan dini məzhəb. 

Purpur

  —  tünd-qırmızı  boyaq.  Finikiyalılar  bu  boyağı  dəniz  ilbizi  Ģirəsindən  və 

balıq molyusklarından hazırlayırdılar. 

Purpur  ölkəsi

  —  qədim  yunanların  Finikiya  ölkəsinə  verdikləri  adı  bu  cür 

adlandırırdılar. 

 

R 

Ra

 (xekri) — qədim misirlilərin GünəĢ allahı. 

Rabadlar

  —  Qaraxanlı  dövlətində  Ģəhərin  bütün  təsərrüfat  həyatının  cəmləĢdiyi 

ticarət-sənətkarlıq qəsəbələri 

Racə

  —  Hindistanda  ari  tayfalarının  baĢçısı.  Sonralar  bu  ad  hind  knyazlarına  aid 

edildi. 

Racəput 

— "racələrin uĢaqları" demək idi. 

Racputlar

  —  erkən  orta  əsrlərdə  Hindistanda  kastaların  ali  dərəcəsindən  olan 

döyüĢçülər. 

Rada

 — ġura deməkdir. Ukraynada, Belarusiyada, Litva və PolĢada nümayəndələr 

məclisinin və Ģuralarının tarixi adı. 

Rahib

 — bu dünyanın nemətlərindən əl çəkmiĢ dindar. 

RatuĢa

 — orta əsrlərdə Qərbi Avropada Ģəhər Ģurasının yerləĢdiyi bina. 

Ratifikasiya 

(paraflama)  —  dövlətin  baĢçısının  digər  dövlətlə,  yaxud  beynəlxalq 

təĢkilatla bağladığı müqavilənin ölkənin ali məclisi tərəfindən təsdiq edilməsi. 

Reaya 

— Osmanlı imperatorluğunun vergi verən bütün əhalisi. 

Rekonkista

  (ispanca)  —  Əndəlusun  müsəlman  əhalisinin  (ərəblərin)  Pireney 

yarımadasından zorla çıxarılması hərəkatı. 

Rekrut toplanması

  — (əsgər toplanması) Rusiyada müəyyən miqdar kəndlidən və 

posad həyətlərinin  hər  birindən  orduya bir nəfər çağırılması. 

Renessans

  (fransızca)  —  dirçəliĢ,  intibah  deməkdir.  Qərbi  və  Mərkəzi  Avropa 

ölkələrinin  mədəniyyət  tarixində  orta  əsr  mədəniyyətindən  yeni  dövr 

---