OZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA ORTA
MAXSUS TALIM VAZIRLIGI
ORTA MAXSUS, KASB-HUNAR TALIMI MARKAZI
Sh.M. AVAZOV
EKOLOGIYA VA ATROF-
MUHIT MUHOFAZASI
Kasb-hunar
kollejlari uchun darslik
3-nashr
Òoshkent «ILM ZIYO» 2014
4
Kirish. EKOLOGIYA VA ATROF-MUHIT
MUHOFAZASINING MUXTASAR TAVSIFI
Ekologiya (yunon. oikos yashash mu-
hiti,
turar joyi; logos talimot) tirik mav-
judotlarning yashash shart-sharoitlari va orga-
nizmlar bilan muhit ortasidagi ozaro muno-
sabatlarni organadigan fan. Azaldan ekologiya biologiya fanining
tarkibiy qismi sifatida kimyo, fizika, geologiya, geografiya, tup-
roqshunoslik kabi boshqa tabiiy fanlar bilan chambarchas bogliq-
likda rivojlanib kelgan.
Ekologiyaning mavzu bahsi (predmeti) organizmlar bilan
muhit ortasidagi ozaro boglanishlar majmuyi yoki tuzilishi
hisoblanadi. Ekologiyaning asosiy organish obyekti ekologik
tizimlar (ekotizimlar), yani tirik organizmlar bilan ularning yashash
muhitidan tashkil topgan tabiiy majmualardir. Bundan tashqari,
uning sohasiga organizmlarning ayrim turlari (organizm darajasi),
ularning populatsiyasi, yani bir turga mansub zot yoki navlar maj-
muyi (populatsiya-tur darajasi) va biosferani bir butun (biosfera
darajasi) organish ham kiradi.
Ekologiya biologiya fanining asosiy, ananaviy qismi sifatida
istalgan tirik organizm (odam) bilan muhit ortasidagi ozaro mu-
nosabatlarning umumiy qonuniyatlarini organadigan umumiy
ekologiya hisoblanadi. Umumiy ekologiya tarkibida quyidagi asosiy
bolimlar ajratib korsatiladi:
• autekologiya ayrim organizm (tur)ning atrofdagi muhit
bilan oziga xos aloqalarini organadi;
• populatsiya ekologiyasi ayrim turlar populatsiyasining
tuzilishi va ozgarish suratini organadi;
Ekologiyaning
mavzu bahsi
va vazifalari