Ekonomia jako nauka o naturalnych prawach gospodarowania



Yüklə 445 b.
tarix01.12.2017
ölçüsü445 b.
#13328



Ekonomia jako nauka o naturalnych prawach gospodarowania

  • Ekonomia jako nauka o naturalnych prawach gospodarowania

  • punkt odniesienia: naturalny porządek ekonomiczny

  • Analogia do oświeceniowej (J.J. Rousseau) idei porządku naturalnego (F. Quesnay, A. Smith)

  • Prawa ekonomii jako prawa rynku i konkurencji – ahistoryczny charakter praw/prawidłowości gospodarowania

  • Kapitalizm (gospodarka oparta na rynku, prywatnej własności i wolnej przedsiębiorczości jako naturalny porządek ekonomiczny; tzw.monizm metodologiczny

  • Kapitalizm a inne porządki społeczno-ekonomiczne



2. Ujęcie historyczne i instytucjonalne ekonomii jako nauki

  • 2. Ujęcie historyczne i instytucjonalne ekonomii jako nauki

  • Ekonomia jako socjologia życia gospodarczego i nauka o

  • zmieniających się w czasie porządkach społeczno-

  • ekonomicznych (Marx, szkoła historyczna)

  • Ekonomia jako teoria ewolucji systemu ekonomicznego

  • (instytucjonalizm)

  • czynnik wspólny: kluczowa rola nauki i technologii w

  • rozwoju gospodarczym ( determinizm technologiczny)



3. Definicja Robbinsa oparta na kategorii „ograniczoności” (scarcity)

  • 3. Definicja Robbinsa oparta na kategorii „ograniczoności” (scarcity)

  • Punkt wyjścia: ograniczoność zasobów i dóbr,

  • nieograniczoność potrzeb

  • Cechy zasobów (czynników produkcji):

    • fizyczna ograniczoność,
    • zróżnicowana produktywność,
    • możliwość alternatywnego zastosowania
    • Czynniki produkcji a różne rodzaje kapitału
    • Tradycyjne a „niekonwencjonalne” czynniki produkcji /rodzaje kapitału: społeczny, intelektualny/wiedzy, polityczny, instytucjonalny i inne


3. Definicja Robbinsa oparta na kategorii „ograniczoności” (scarcity) – c.d.

  • 3. Definicja Robbinsa oparta na kategorii „ograniczoności” (scarcity) – c.d.

  • Cechy potrzeb:

    • nieograniczoność
    • określoność (potrzeby jako „daty”)
    • uporządkowanie - zgodność preferencji, zgodność a racjonalność ,
    • zmienność znaczenia w czasie (learning by doing)
  • Ekonomia jako (abstrakcyjna) logika wyboru, nauka o alternatywnych sposobach wykorzystania ograniczonych zasobów w celu wytwarzania dóbr i usług zaspokajających nieograniczone potrzeby



Ekonomia jako logika wyboru: abstrahowanie od czynników społeczno-instytucjonalnych, modelowo-dedukcyjny charakter ekonomii jako nauki

  • Ekonomia jako logika wyboru: abstrahowanie od czynników społeczno-instytucjonalnych, modelowo-dedukcyjny charakter ekonomii jako nauki

  • Ekonomia zajmuje się wyłącznie relacjami między celami i środkami ich zaspakajania

  • Ekonomia jako nauka czysto pozytywna (wolna od aksjologii, sądów wartościujących)



4. Ekonomia jako dziedzina matematyki stosowanej

  • 4. Ekonomia jako dziedzina matematyki stosowanej

  • Ujęcie L.M.E. Walrasa

  • Ekonomia jako teoria ogólnej równowagi ekonomicznej

  • Definicja T. Koopmansa (activity analysis)

  • Ekonomia jako nauka o optymalnym rozdziale

  • ograniczonych zasobów, jakimi dysponują firmy

  • Definicja P.A. Samuelsona

  • Ekonomia jako nauka o warunkach równowagi i

  • stabilności systemów ekonomicznych



5. Próby rozszerzania pola badawczego ekonomii jako nauki (tzw. imperializm ekonomiczny)

  • 5. Próby rozszerzania pola badawczego ekonomii jako nauki (tzw. imperializm ekonomiczny)

  • Imperializm ekonomiczny (imperializm ekonomii) : zawłaszczanie przez ekonomię domen (obszary badań) właściwych dla innych nauk społecznych; np. nowa ekonomia instytucjonalna (U. Mäki)

  • Imperializm ekonomiczny vs. współpraca z innymi

  • naukami społecznymi i przyrodniczymi (ekonomia i finanse behawioralne, ekonomia ewolucyjna, ekonomia psychologiczna i inne)



Imperializm ekonomii jako nauki – c.d.

  • Imperializm ekonomii jako nauki – c.d.

  • Imperializm „stary”: traktowanie każdej sfery życia tak, jak gdyby funkcjonowała ona na zasadach rynkowych – np. rodzina, religia, filantropia (G. Becker) – i podlegała tym samym motywom co wybory ekonomiczne (egoizm, chciwość, maksymalizacja użyteczności)

  • Inaczej: imperializm „w głąb

  • Imperializm „nowy”: zawłaszczanie domen innych nauk społecznych i humanistycznych (np. w ramach Nowej Ekonomii Instytucjonalnej)

  • Inaczej: imperializm „na zewnątrz” (ekonomiczna teoria prawa, państwa i polityki itd.)



Metodologiczny indywidualizm

  • Metodologiczny indywidualizm

  • wymiar behawioralny (koncepcja homo

  • economicus, hipoteza maksymalizacji użyteczności - HMU)

  • „Korzenie historyczne” koncepcji HOe/HMU: nawiązania do filozofii hedonizmu i utylitaryzmu (Bentham)

  • A. Smith: egoizm (selfishness)i chciwość (greed) jako instynkty działania: (a) wrodzone ludziom i (b) społecznie uwarunkowane



A. Smith: interes własny a uczucia moralne (Bogactwo narodów/1776 kontra Teoria uczuć moralnych/1759); wąskie vs. szerokie rozumienie interesu własnego

  • A. Smith: interes własny a uczucia moralne (Bogactwo narodów/1776 kontra Teoria uczuć moralnych/1759); wąskie vs. szerokie rozumienie interesu własnego

  • A. Smith: Empatia, prawo moralne, prawo stanowione i konkurencja jako warunki pozytywnego związku miedzy interesem własnym a wzrostem bogactwa społecznego

  • A.Smith: dualność ludzkiej natury

  • J. St. Mill (Zasady ekonomii politycznej, 1848) jako właściwy twórca kategorii H.Oe



Wymiar poznawczy MI (konieczność identyfikacji „bazy mikroekonomicznej” wszystkich zjawisk i procesów gospodarczych; relacja mikroekonomia –

  • Wymiar poznawczy MI (konieczność identyfikacji „bazy mikroekonomicznej” wszystkich zjawisk i procesów gospodarczych; relacja mikroekonomia –

  • makroekonomia)

  • Indywidualizm poznawczy vs. holizm poznawczy

  • Indywidualizm poznawczy vs. realizm poznawczy (ekonomia złożoności, Dawson): realizm poznawczy a koncepcja H.Oe./HMU

  • Wymiar ideologiczny MI (wolność gospodarowania jako warunek racjonalności mikroekonomicznej i efektywności systemowej, sprawności rynku jako mechanizmu regulacji, wolność gospodarowania a struktura rynku, związki zawodowe i związki przedsiębiorców oraz państwo)



Metodologiczny indywidualizm – c.d.

  • Metodologiczny indywidualizm – c.d.

  • ogólny neoklasyczny model postępowania jednostki: optymalizacja działań jednostek

  • Warunkowa maksymalizacja funkcji celu (użyteczności)

  • Wybór alternatywy najlepszej spośród dostępnych

  • optymalizacja statyczna i dynamiczna – statyka i dynamika gospodarcza



Modyfikacje koncepcji homo oeconomicus we współczesnej ekonomii i koncepcje alternatywne w stosunku do niej

  • Modyfikacje koncepcji homo oeconomicus we współczesnej ekonomii i koncepcje alternatywne w stosunku do niej

  • Ogólne podstawy krytyki koncepcji H.Oe

  • A. Sen, J.K. Arrow, H.Simon i inni)

  • Krytyka metodologicznego indywidualizmu

  • H.M.U. nie ma dostatecznego umocowania empirycznego (charakter aksjomatyczny, „racjonalność intencjonalna” a rzeczywista)

  • HMU a powszechność działań nieegoistycznych

  • H.Oe. i HMU a ograniczenia informacyjne i kognitywne (mentalne)

  • H.Oe. A powszechność działań koperacyjnych (H.Oe. a Homo cooperativus – egoizm i konkurencja vs. współpraca)



Najważniejsze przykłady ujęć modyfikujących,

    • Najważniejsze przykłady ujęć modyfikujących,
    • krytycznych i alternatywnych
    • h.oe. jako koncepcja heurystyczna o charakterze
    • stochastycznym,
    • H. Simon- koncepcja racjonalności ograniczonej (satysfakcja zamiast maksymalizacji czy optymalizacji)
    • H. Leibenstein – człowiek selektywnie racjonalny koncepcja „x-niefektywności” ; luki efektywności


Przyczyny luki efektywności:

    • Przyczyny luki efektywności:
  • Niekompletna informacja o wykorzystywanych technologiach

  • Ukrywanie możliwości produkcyjnych przez pracowników (realizujących własne funkcje użyteczności) i ich słabe monitorowanie

  • Słaba presja konkurencyjna

  • Selektywna racjonalność menedżerów i pracowników

    • REMM (Jensen/Meckling) - uczący się i oceniający homo oeconomicus
    • Ekonomia ewolucyjna – wybór rutynowy a nie optymalny (pojęcie rutyny –genotypu - i zmiany – mutacji)


Homo sustinens (Siebenhüner): hipoteza zachowania gatunku i trwałości cywilizacji vs. hipoteza maksymalizacji użyteczności

    • Homo sustinens (Siebenhüner): hipoteza zachowania gatunku i trwałości cywilizacji vs. hipoteza maksymalizacji użyteczności
    • Homo sustinens jako mikroekonomiczna (antropologiczna) podstawa teorii Trwałego Rozwoju (Sustainable Development)
    • Empiryczne i normatywne podstawy hipotezy:
    • konstatacja szerokiego występowania zachowań altruistycznych podmiotów, w tym zdeterminowanych normami społecznymi i środowiskowymi
    • kształtowanie się w procesie rozwoju poczucia indywidualnej odpowiedzialności za środowisko


2. Empiryczne i normatywne podstawy hipotezy Homo sustinens (c.d.):

    • 2. Empiryczne i normatywne podstawy hipotezy Homo sustinens (c.d.):
  • kształtowanie się w procesie ewolucji nie tylko ekonomicznie racjonalnego, ale i emocjonalnego stosunku jednostek do przyrody

  • powszechność altruistycznie motywowanych zachowań kooperacyjnych

  • znaczenie procesów uczenia, w tym tzw. uczenia emocjonalnego, i kreatywności w kształtowaniu moralnej odpowiedzialności człowieka za środowisko przyrodnicze

  • odwołania do psychologii, biologii ewolucyjnej, neurobiologii i paleoarcheologii



Homo oeconomicus a homo sociologicus (ekonomiczne vs. socjologiczne spojrzenie na racjonalność mikroekonomiczną)

    • Homo oeconomicus a homo sociologicus (ekonomiczne vs. socjologiczne spojrzenie na racjonalność mikroekonomiczną)
    • Homo oeconomicus a człowiek „zakorzeniony” (racjonalność mikroekonomiczna w ujęciu nowej socjologii ekonomicznej
    • idea socjalnego zakorzenienia (social embeddedness - Karl Polanyi, Mark Granovetter) ekonomii i działań ekonomicznych jako reakcja na „imperializm ekonomiczny” G. Beckera
    •   Istota społecznego zakorzenienia (Granovetter): relacje ekonomiczne między jednostkami czy firmami są zakorzenione w rzeczywiście istniejących  sieciach społecznych , a nie w abstrakcyjnych (idealnych) rynkach


Homo oeconomicus a działania altruistyczne (charytatywne i filantropijne) - „imperializm ekonomiczny” G. Beckera vs. dualizm ludzkiej natury w ujęciu A. Smitha

    • Homo oeconomicus a działania altruistyczne (charytatywne i filantropijne) - „imperializm ekonomiczny” G. Beckera vs. dualizm ludzkiej natury w ujęciu A. Smitha
    • Homo oeconomicus a ekonomia behawioralna i eksperymentalna
  • Nowe koncepcje racjonalności mikroekonomicznej a alternatywne teorie przedsiębiorstwa



Standardowy, neoklasyczny model

  • Standardowy, neoklasyczny model

  • przedsiębiorstwa

  • Jedność funkcji właściciela i przedsiębiorcy (jednoosobowość decyzji i ryzyka)

  • Racjonalność mikroekonomiczna (homo oeconomicus) – dążenie do maksymalizacji funkcji celu, czyli zysku księgowego, w warunkach ograniczenia budżetowego

  • Jednorodny produkt

  • Czynniki produkcji doskonale podzielne i w pełni substytuowalne



Doskonała (pełna) informacja

  • Doskonała (pełna) informacja

  • Doskonała przewidywalność przyszłości i brak ryzyka (lub możliwość doskonałego nim zarządzania)

  • Hipoteza zysku zerowego (dotyczy przedsiębiorstw działających w warunkach doskonałej, a także tzw. potencjalnej konkurencji

  • Brak kosztów społecznych i kosztów transakcyjnych

  • Przedsiębiorstwo jako „czarna skrzynka”



Główne kierunki krytyki neoklasycznej teorii przedsiębiorstwa

  • Główne kierunki krytyki neoklasycznej teorii przedsiębiorstwa

  • Krytyka hipotezy maksymalizacji użyteczności

  • Przedsiębiorstwa działają w warunkach niepewności i ryzyka

  • W dużych a nawet średnich przedsiębiorstwach występuje rozproszenie własności – różnice w funkcjach celu, posiadanych informacji itd.

  • W dużych przedsiębiorstwach występuje oddzielenie funkcji zarządzania i funkcji właścicielskich (tzw. rewolucja menedżerska)



Alternatywne modele przedsiębiorstwa

  • Alternatywne modele przedsiębiorstwa

  • Generalnie: są to próby odkrycia i uogólnienia teoretycznego wnętrza „czarnej skrzynki”

  • Punkt wyjścia:

  • Nowe ujęcia racjonalności mikroekonomicznej, w tym krytyka hipotezy maksymalizacji użyteczności (np. behawiorystyczny model przedsiębiorstwa)

  • Nowe kierunki rozwoju teorii mikroekonomicznej (np. alokacyjna teoria przedsiębiorstwa oparta – głównie – na teorii kosztów transakcyjnych) czy agencyjna teoria przedsiębiorstwa

  • Teorie odwołujące się do dorobku nauk o zarządzaniu (np. zasobowa teoria przedsiębiorstwa



2. Koncepcja równowagi w ENC

  • 2. Koncepcja równowagi w ENC

  • Istota i geneza koncepcji równowagi w ekonomii

  • równowaga jako fikcja heurystyczna i jako rzeczywista cecha gospodarowania, równowaga a tendencja do równowagi

  • statyka i dynamika gospodarcza a równowaga statyczna i dynamiczna

  • równowaga mikroekonomiczna i makroekonomiczna (stabilizacja makroekonomiczna)



2. Koncepcja równowagi w ENC – c.d.

  • 2. Koncepcja równowagi w ENC – c.d.

  • równowaga rynkowa: cząstkowa i ogólna (na rynkach dóbr finalnych, dóbr pośrednich i czynników produkcji), równowaga ogólna statyczna i dynamiczna

  • Równowaga a nierównowaga (kontrowersje między ekonomią neoklasyczną a keynesowską i neokeynesowską)

  • równowaga jako kategoria stochastyczna



3. Krytyczny racjonalizm (Popper)

  • 3. Krytyczny racjonalizm (Popper)

  • rodowód” – filozofia pozytywizmu jako powszechnie akceptowana ogólna metodologia nauki, pozytywistyczna interpretacja prawdziwej wiedzy

  • istota tzw. falsyfikacjonizmu jako kryterium oceny „naukowości” uogólnień nauki ekonomii (hipotezy, modele, teorie itp.)

  • Postulat ekonomii jako nauki czysto pozytywnej, ekonomia pozytywna versus ekonomia normatywna

  • Krytyczny racjonalizm a teoria rewolucji naukowych T. Kuhna oraz koncepcja programów badawczych I. Lakatosa



1. Realizm metodologiczny (lub naukowy): zdolność do objaśniania zjawisk i procesów gospodarczych

  • 1. Realizm metodologiczny (lub naukowy): zdolność do objaśniania zjawisk i procesów gospodarczych

  • 2. Instrumentalizm metodologiczny

  • 2.1. kryterium utylitarności

  • 2.2. kryterium siły predykcji (Friedman)

  • 3.Realizm instrumentalny: kryterium efektywności Mongina/Laudana, czyli wyższej (rosnącej) w stosunku do teorii konkurencyjnych efektywności w rozwiązywaniu problemów naukowych



Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə