Əl-maiDƏ (SÜFRƏ)



Yüklə 2,81 Mb.
səhifə1/37
tarix26.03.2018
ölçüsü2,81 Mb.
#34299
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37

Əbdürrəhman ibn Nasir

əs-Səədi

əs-Səədi, Əbdürrəhman ibn Nasir

Müqəddəs Quranın Təfsiri, “Səxavətli və Mərhəmətli Allah­dan gələn asanlaşdırma”. VII ciliddə, II c. /Əbdürrəhman ibn Nasir əs-Səədi. Azərbaycan dilinə tərcümə edən. F. S. Qurbanov. – Bakı: 2008. – 637 s.


Annotasiya:
Şeyx Əbdürrəhman ibn Nasir əs-Səədinin (Allah ona rəhmət etsin) “Səxavətli və Mərhəmətli Allahdan gələn asanlaşdırma” adlı əsəri Müqəddəs Quranın geniş yayılmış və İslam milləti tərəfindən çox yaxşı qəbul edilmiş dərin elmi təfsirlərindən biridir. Bu əsər çox sadə dildə yazılmışdır və ona görə geniş oxucu kütləsi üçün asan başa düşüləndir.

Bu (rus dilində iki və türk dilində beş cilddən ibarət olan) təfsir, Müqəddəs Quran ayələrinin bəhs etdiyi bütün mövzular üzrə ensiklo­pedik şərh kimi qəbul edilə bilər. Müəllif ayələri açıqlayarkən, ilk növbədə, Müqəddəs Qurana, sonra Muhəmməd Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) səhih hədislərinə, daha sonra isə onun səhabələrinin (Allah onlardan razı olsun) hədislərdən çıxartdıqları rəyə istinad etmişdir.

Kitab Quran ayələrinin daşıdığı ecazkar hikmətlərdən agah olmaq istəyən oxucular üçün nəzərdə tutularaq Azərbaycan dilinə ilk dəfə tərcümə edilmişdir.

Bu ilin sonuna, inşallah, kitabın III cildi və 2009-cu il ərzində isə IV – VI cildləri Allahın köməyi ilə (tərcümə olunduqca) nəşr ediləcəkdir.



TƏRCÜMƏÇİNİN İKİNCİ CİLDƏ SÖZÖNÜ
Həmd olsun Allaha, aləmlərin Rəbbinə! Hikmət­lərinin bənzərsiz­liyi ağıl­lara qalib gələn, dəlillərinin ecaz­karlığı məfkurələri heyran qoyan, möhtəşəm sənə­ti­nin xarüqəladə özəllikləri inkarçı kafirlərə üzrxahlıq etməyə imkan yeri qoymayan, ayələri bəşəriyyətə “Allahdan başqa heç bir tanrı yoxdur” müjdəsi verən Müqəddəs Allaha həmd olsun! O Allah ki, Onun Özünə bərabər ola bilən nə bir tayı, nə Ona bənzəyə biləcək bir oxşarı və nə də Ona köməkçi ola biləcək şəriki var! Onun nə övladı, nə valideyni, nə zövcəsi, nə də misli var! O, hər şeyi qəhr edən ilahi gücü ilə müstəbidləri qəddini əyməyə Məcburedəndir! O, Əzəməti və Qüdrəti qar­şı­sında zalım və qəddar padşahların zəlil günə düş­düyü, heybəti qarşısında bütün fironların vahimə içində səcdəyə qapıldığı, xəlq etdik­lərinin hamı­sının, öz istək­lərindən asılı olmayaraq, Ona itaət etdikləri Tək Allahdır! Əziz və Cəlil Allah bu barədə belə buyurur: “Göylərdə və yerdə olan məxluqlar da, onların kölgələri də səhər-axşam istər-istəməz Allaha səcdə edir” (Rəd, 13/15).

Fövqəluca Allahın bəşəriyyətə bəxş etdiyi ən böyük nemət­lərindən biri Quran və onu Allahın Özünün mühafizə etməsidir. Allahın Peyğəmbəri Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) ümməti üçün hazırladığı və onu şərəf­ləndirdiyi ən əhə­miyyətli fəzilətlərindən biri də Peyğəmbərə (ona Allahın sala­vatı və salamı olsun!) nazil etdiyi Vəhyi – Quranı qoruması və himayəsi altına almasıdır. Qüdrətli Allah Quranı müsəlmanların Pey­­ğəmbə­rinin (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) həqiqi peyğəmbər olmasına bir dəlil etmiş, ona verdiyi üstünlüyü açıq şəkildə bildi­rərək, onu təkzib­olunmaz dəlilə çevirmişdir. Böyük Allah bu Quran ilə Öz Elçisini (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) yalançı və iftiraçılardan fərqləndirmiş və bunun sayəsində möminləri də inkarçı ka­fir­lərdən və müşriklərdən, Ona şərik qoşanlardan qabarıq şəkil­də ayır­mış­dır. Müdrik Allah elə bir Quran nazil etmişdir ki, yer üzündə yaşayan bütün cinlər və insanlar bir yerə toplaşıb bütün səylərini cəm etsələr də, onun bənzərini, əsla yaza bilməzlər. Sonsuz Lütf Sahibi Allah Quranı möminlər üçün qa­ran­lıqları nurlandıran bir günəş, şüb­hələri yoxa çıxardan bir aydınlıq, az­ğınlığa aparan yollarda həqiqəti göstərən bir rəhbər, qurtuluşa və hidayət yoluna yönəldən bir bələdçi etmişdir. Həmçi­nin, Mərhəmətli Allah Özü­nün bir ayəsində belə buyu­rur: “Allah, Onun rizasını arayan şəxsləri bu Kitabla əmin-amanlıq yollarına yönəldir, onları Öz izni ilə zülmətlər­dən nura çıxarır və düz yola yönəldir” (Maidə, 5/16). Bəsi­rətli Allah heç vaxt yat­ma­yan gözləri ilə Quranı qoruyub saxlayır, onu dağıdıl­maz qalası ilə əhatə edir. Zamanın, qərinələrin keçməsi ilə o əsra­rən­giz qalanın sütunları möhkəmliyini itirməz, qüdrət əlamətləri yoxa çıxmaz. Allahın və Onun Elçisi­nin (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) ehkamlarına riayət edənlər heç vaxt doğru yoldan sapmazlar.

Quran möminlərin mübahisəyə düş­dük­ləri anda ona sığın­dıqları, müsibətə uğradıqları zaman içinə çəkilib qorunduqları isteh­kam, şeytanın vəsvəsəsinə qarşı müdafiə olunduqları yenilməz qaladır. Şərəfli Quran möminlərin baş əydikləri yeganə hakim və müraciət etdikləri ən qəti hökmdür. Möminlər öz arzu­ları ilə Müqəddəs Qurana möhkəm sarılır və bu­nunla özlərini təhlükələrdən xilas etmiş olurlar.

Ey Allahım! Sən məni Quranın aydın və mütə­şa­beh, halal və haram, ümumi və xüsusi, yığcam və təfərrüatlı, nəsx və mənsux, asan və çətin ayələrinin bu – şeyx Səədi təfsirini gözəl tərzdə ana dilimizə çevirməyə müvəffəq et və bu təşəb­büsümü uğurla sona çatdırmağı mənə nəsib et! Allahın Son Elçisi və Peyğəmbəri Muhəmmədə, ailəsinə və səhabələrinə salat və salam olsun!

Ey Allahın qulları! Allah sizə rəhm etsin! Bilin ki, öyrənil­məsi üçün səy göstərilməyə layiq olan və mənimsənilməsi ilə məqsədə çatılan, əldə edilməsi ilə insana Allahın razılığını qazandıran şey Quran­dır. Onu oxuyan çoxlu xəzinələr əldə edər və böyük mükafatlara sahib olar. O, elə bir Kitabdır ki: “Nə önündən, nə də arxasından batil ona girişə bilməz. O, Müdrik və Tərifəlayiqolan tərəfindən nazil edilmiş­dir” (Fussi­lat, 41/42). Görkəmli alimin bu Təfsiri də Müqəddəs Qurana layiq hüsntə­vəccöh, vurğunluq və məhəbbətlə yazılmışdır.

Möhtərəm oxucu!

Kitabın birinci cildindən təkrarladığım1 giriş hissəsindən sonra, növbəti cildə yazdığım ön sözümdə sizə bir sıra yeni qeydləri­mi çat­dırmaq niyyətindəyəm. İlk öncə görkəmli İslam alimi və mütəfəkkiri, Quranın yüksək istedada malik təfsirçisi Şeyx Əbdürrəhman əs-Səədinin ilk dəfə olaraq Azərbaycan dilinə tərcümə etməyə cəsarət göstərdiyim bu əsərinin, bundan öncə çevrilmiş dildəki bir sıra xüsusiyyət­lərini nəzərinizə çatdırmaq yerinə düşərdi. Bunun səbəbi həmin əsəri ərəbcədən rus dilinə tərcümə etmiş mütərcim haqqında oxucu kütləsinə məlumat vermək və onun ərəb dilinə bələd olmayan müsəlmanlar üçün necə böyük və tərifəlayiq savab bir iş gördüyünü nəzərə çatdır­maqdır.

İlahiyyatçı Elmir Rəfail oğlu Quliyev Şeyx Əbdür­rəhman əs-Səədinin bu əsərini ərəbcədən rus dilinə tərcümə etməzdən əvvəl, özünün qeyd etdiyi kimi, həmin dilə əvvəlcə Müqəddəs Quranı tərcümə etməli olmuş­dur. Bu gün rus dilində mövcud olan Quranın bütün məna tərcümə­ləri arasında həmyerlimizin işini ən uğurlu və ən mükəmməl hesab etmək olar. Məhz belə bir Quran tərcüməsi hörmətli E. Quliyevə bu ecazkar təfsirin də tərcümə edilməsi üçün geniş imkanlar yaratmış­dır.

Elm aləmində çox təriflənən bu qiymətli təfsiri bir çox digər təfsirlərdən fərqləndirən cəhət, onun bir sıra özü­nəməxsus müsbət məziyyətlərinin olması­dır. Bu xüsu­siyyətlərin bə­zi­ləri haqqında əsərin müxtəlif nəşrlərinə tanınmış görkəmli şəxsiyyətlər tərəfin­dən yazılmış müqəddimə­lərində qeydlər edil­mişdir. Bunlardan bəzilə­rini mən Azərbaycan dilinə tərcümə etdiyim bu əsərə əlavə etmişəm. Xülasə halında demək olar ki, bu təfsirin aşağı­dakı özəl xüsusiyyətləri onu digər təfsirlərdən qəti fərqləndirir:

Şeyx əs-Səədi təfsirində Quranın nazil edilməsi məqsədilə əlaqəsi olmayan lazımsız söz təhlillərinə, şəriət hüququ (fiqh) üzrə mübahisəli məsə­lələrə və fəlsəfəçi­liyə yol verilməmişdir;

əlinizdəki Təfsir bir sıra müfəssirlərin xilas ola bilmə­diyi İsrail əfsanə­lərindən2 nümunələr əxz etməmiş­dir;

o, nə oxucunu bezikdirici dərəcədə uzun, nə də məqsədi tam çatdıra bilməyəcək dərəcədə qısa deyildir;

təfsir bir çox elmi, əxlaqi və tərbiyə səciyyəsi daşıyan faydalara malikdir;

bu Təfsirdə Şeyx əs-Səədi xüsusilə peyğəm­bərlərin Quran hekayət­lərindən çox əhəmiyyətli, hik­mətli və həyatda rəhbər tutulması vacib olan nəticələr çıxarmışdır;

hər şeydən daha əhəmiyyətli olan odur ki, bu Təfsir, bidətə və fəl­səfəçiliyə aludə olmuş kəlamçıların hər cür pozğun təhriflərindən uzaqdır.

Şeyx əs-Səədi (Allah ona rəhmət etsin) uluhiyyət tövhidi, rubu­biy­yət və sifət tövhidi üzrə və bütün digər əqidə məsələlərində Peyğəmbəri­mizin (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) kəramətli Sünnəsinə sadiq olan yaxın zaman alimlərindən biridir. Bir sözlə desək, bu Təfsir, İslam əqidəsi haqqında istinad edilmə­sinə layiq və zəruri olan bir əsərdir.

Onu da deyim ki, bu məşhur təfsirin Azərbaycan dilinə tərcüməsi təbii ehtiyacdan doğ­muşdur. İyirminci əsrin 90-cı illərinin əvvəlində Azərbaycan xalqı ilk dəfə olaraq müasir ana dilimizdə Fövqəluca Allahın Müqəddəs Quranı ilə böyük alim­ləri­miz Ziya Bünyadov və Vasim Məmmədəliyevin sanballı tərcümə­si sayəsində tanış olublar. Sonrakı illər­də bu tərcümə bir sıra təshihlərlə dəfələrlə nəşr olunaraq oxuculara təqdim edilmişdir. Müqəddəs Quranın daha bir sıra digər şəxslər tərəfin­dən edilmiş tərcümələri də nəşr olun­muşdur. Sevindirici haldır ki, son illərdə yüksək dini təhsil almış gənc islamşünaslar da bu çox mühüm bir sahədə Allahın dininə və xalqımıza öz töhfələrini verməyə təşəbbüs göstə­rirlər.

Məhz bu özəl şərtlər dinimizin əsas Kitabının geniş və asanlaş­dırılmış şərhini də müsəlman oxucularımıza və İslam dəyərləri ilə maraqlanan digər insanlarımıza Azərbaycan dilində çatdırmağa imkan yaratmışdır.

Buna görə Şeyx Əbdürrəhman əs-Səədi­nin “Səxavətli və Mərhəmətli Allahdan gələn asanlaşdırma” adlı Quran təfsiri olan sanballı çox­cildlik əsərinin dilimizə tərcümə edilməsi – mənə görə mənəvi tələbat, Allahın rizasını qazanmaq üçün Onun dini naminə bir töhfə və azərbaycandilli insanlar üçün isə onların İslamı dərin­dən mənimsəmələrinə yeni bir vəsilə olması niyyətindən irəli gəlmişdir. Təbii ki, çətinlikləri asanlaşdıran yalnız Allahdır. Həmd olsun Allaha, aləmlərin Rəbbinə!

Əziz və möhtərəm oxucu!

Müqəddəs Quranın təfsirini sizə Azərbaycan dilində tam aydın və asan başa düşülən şəkildə çatdır­masını, bizi uğur yoluna yönəltməsini və bu kitabı həm bu dünya­mız və həm də Axirətimiz üçün faydalı və savab vasitəsi etməsini Müdrik və Qüdrətli Allahdan rica edirəm.

Fövqəluca Allahın qullarına bəxş etdiyi ən böyük ne­mət­lərindən biri də fikri ifadə və izah etmə qabiliyyə­ti­dir. Allahdan arzum budur ki, bu tər­cümənin gözəl və aydın oxu­naqlı şəkildə insanlarımızla qovuşması üçün mənə Öz yardımını əsirgəməsin.

Mərhəmətli Allah qul­larını, öz fikirlərini düzgün ifadə etmək qabiliy­yəti baxı­mın­dan, bir-birindən fərqli yaratmışdır. Mərhəmət Sahibi, bu barədə belə buyu­rur: “...biri­nizi digərinizin fövqünə dərəcə - dərəcə qaldı­ran Odur­...” (Ənam, 6/165). Fövqəluca Allahın möhtərəm şeyx Əbdürrəh­man əs-Səədiyə gözəl istedad və qabiliy­yət bəxş etməsi sayəsində gör­kəm­li təfsir alimi Quranın bu şərhini son dərəcə aydın və tezqavranılan formada yazmışdır. Onu orijinaldan deyil, ikinci dildən tərcümə etmək böyük məsuliyyət və mən deyərdim ki, cəsarət tələb edirdi. Bu keyfiy­yətlərin az da olsa bir qismini mənə əta etməsi üçün Alim və Mərhəmətli Allaha dönə-dönə dua etmiş və Onun lütfkarlığına bel bağlayaraq tərcü­mə­yə böyük həvəslə başlamışam və qısa müddət ərzində əsərin ilk cildi hazırlanıb nəşr edilmiş, indi isə artıq ikinci cild Onun sayəsində sevgili oxucularımıza təqdim olunur.

İnsanı ucaldan Allah Müqəddəs Quranda güclü ifadə bəxş etdiyi şəxslərin dilsiz və acizlərdən üstün olduğunu bildirərək: “Onlar zinət iç­ində böyü­dü­­lən və çəkişmə zamanı aydın danışa bilməyənlərdir...” (Zuxruf, 43/18) deyə, sonuncuları səciyyələn­dirir. Əbdürrəhman əs-Səədi məhz Allahın üstün tutduğu və yüksək qabiliyyət bəxş etdiyi insan­lar­dan­dır. Onun təfsirini ərəb­cədən məharətlə çevirmiş Elmir Quliyevin tərcü­mə­sini Azərbaycan dilində ifadə edərkən kifayət qədər çətin­lik­lərlə və hələ dilçiliyi­mizdə sabitləşməmiş, dini ədə­biyyat istilah­ları­nın tam alışıl­mamış tərəfləri ilə rast­laşmalı oldum. Bunlar, əsasən, ilk növbədə Hərşeyiəhatəedən Allahın ad və sifətlərinin dilimizdə hamının başa düşə biləcəyi formada verilməsi ilə bağlı idi. Oxucuların diqqətindən, ehtimal ki, belə yeni söz və ifadələr yayınmayacaq, ola da bilsin ki, hamıya eyni təsiri bağışlama­yacaq və bəzən isə, lap qeyri-adi görünəcək. Lakin tərcü­məçinin ana dilinə ilk dəfə çevrilən bu cür monu­mental əsər­lərdə yeni sözlər işlətməyə məcbur ol­ması, məncə, təbii bir haldır, elmi-təcrübi baxımdan özünü müəy­yən dərə­cədə doğruldur. Yeni termin və istilahlar süni sözyaratma üsulu ilə deyil, Allahın ərəb dilində Onun Özü tərəfindən bəyan edilən kəlam­ların­dan irəli gələn və Azərbaycan dilinə gətirilməsi vacib olan tələbat­dan doğmuşdur. Bu ön sözümdə də həmin nadir ifadə­lər­dən işlədil­mişdir. Bun­dan başqa, öncədən qeyd etdiyim kimi, şeyx Əbdürrəhman əs-Səədi­nin bu təfsirinin tərcüməsinin gerçəkləşdi­rilməsi bir sıra obyek­tiv səbəb­lərlə əlaqədar­ idi. Belə ki, bu əsərin Azərbaycan dilinə tərcüməsi, onun əsasını təşkil edən Quranın özünün ana dilimizə edilən tərcüməsi ilə bilavasitə bağlıydı və Təfsiri tərcümə et­mək üçün, ilk növbədə, qarşımızda Quranın dilimizdə möv­cud olan tərcümələ­rinin onun fundamental prinsip­ləri ilə üst-üstə düşməsi problemi daya­nırdı. Fərqlərin dərinliyinə varma­dan, demək yerinə düşür ki, ərəbcədən Azərbaycan dilinə həya­ta keçir­ilən həm əvvəlki Quran tərcümələrində bir sıra təshihlərin edilməsi və həm də yeni nəşrlərin və tərcümələrin işıq üzü görməsi və bəzi cüzi hallarda isə mənim, Allahın rizası ilə, E. Quliyevin rus dilinə tərcümə etdiyi “Müqəddəs Qurandan” («Священный Коран», Mədinə nəşri, Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı, 1423-cü hicri ili) bəzi fraqmentləri sərbəst tərcümə et­məyim bir sıra çətin­liklərin aradan qalxma­sını şərtləndirdi və Təfsirin tərcüməsinə yol açdı. Allah Hərşeyibiləndir, Onun icazəsi olmadan heç nə baş vermir. Gerçəkləşən hər şey Onun hökmünə əsaslanır.

Təfsirin rus dilindəki mətnindən (А.Саади, «Толкование священ­ного Корана», М. «Умма», 2 cilddə3, 2006) etdiyim tərcümə, onun quru­lu­şu­nun və məz­mununun tamlığı baxımından, heç bir dəyişikliyə uğradıl­mamış, ixtisara yol verilmə­miş və əsas mətn olduğu kimi tərcümə edilmişdir. İşin gedişində paralel olaraq Türkiyədə türk dilində nəşr olunmuş “Səədi Təfsiri” əsərindən (Abdurrahman b. Nasir es-Sadi, “Tefsirus-Sadi”, Quraba, 2006, 5 cilddə) də istifadə edilmişdir. Bu xüsusiy­yətlər orijinalın tərcümə edilmiş dildə asan anlaşılmasını təmin edən özəllik­lər­dəndir. Digər bir səciyyəvi hal kimi, (bunu çox əhəmiyyətli hesab edirəm) Təfsirin rus dilinə tərcüməsi zamanı İslam dininə xas olan və bütün İslam və qərb ölkələrində, demək olar ki, eynilə (tərcümə edilmə­dən) istifadə edilən bir sıra ərəb İslam istilahlarının, rus dilindəki tərcümədə sərbəst qarşılığı verildiyi halda, mən onları, Allahın rizası ilə, dilimizdəki ənənəvi formalarında işlətmə­yi məqsədəuy­ğun saymı­şam.

Bundan əlavə, yuxarıda qeyd etdiyim kimi, Təfsirin rus dilindəki mətni tərcümə edilərkən türk mət­nindən də lazımınca yararlanmışam ki, bu da əsərin orijinalına yaxınlığı daha da artırmışdır. Tərcümə etdiyim rus dilindəki mətndə termino­logiya ilə bağlı bir sıra digər özəlliklər mövcud idi ki, mən, Allahın yardımı ilə, onları, qeyd etdiyim kimi, öz fərdi üslu­bu­ma müvafiq olaraq, artıq gerçəkləşdirmi­şəm və sevgili oxucularımıza təqdim edirəm.

Sonuncu qeydim Təfsirdə Müqəddəs Allahın adlarının yazılışı ilə əlaqədardır. Əzəmətli və Müdrik Allahın adı bu tərcümədə şəxs əvəzlikləri ilə ifadə olunduqda böyük hərflərlə yazılır. İslam Peyğəmbərinin (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) “Allahın Elçisi” adı və yazılışda ancaq Allahın son elçisinin nəzərdə tutulduğu şərəfli “Peyğəmbər”, “Elçi”, “Allahın Elçisi” adları da böyük hərflə yazılır. Lakin Muhəmməd Peyğəmbə­rin (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) adının şəxs əvəzlikləri ilə ifadə olunması böyük hərflərlə işarə edilməmişdir və bunun səbəbi – böyük hərflərlə yazılan şəxs əvəzliklərinin bu çeviridə yalnız Allaha məxsus edilməsindədir.

Tanınmış alimlərimiz (mərhum) Ziya Bünyadovun və V. Məmmədəliyevin Quranın tərcü­məsindəki ad və sifətlərin yazılışı ilə onların Təfsirin Azərbaycan dilində verdiyim mətnindəki yazılışları arasında müəyyən forma fərqləri mövcuddur ki, bunlar, mənim Müdrik Allahın ad və sifətlərinin Ana dilimizdə xüsusi olaraq sabitləşdirilməsi təşəbbüsümlə bağlıdır. Bu mülahizənin oxucu­ların nəzərinə çatdırılmasının səbəbi, bu sahədə müxtəlif yanaşmaların və adlandırıl­maların geniş istifadə edilməsidir ki, onlara bu ön sözümdə aydınlıq gətirməyi vacib sayıram.

İkinci cilddə verilməsi zəruri olan bir sıra digər vacib izahlar sətiraltı qeydlərdə öz əksini tapmışdır və onların bəzilərinin bu ön sözdə göstərilməsini məqsədəuyğun sayıram.

Beləliklə, həmin qeydlərin bir qismi ümumiləşdirilmiş, digərlərinin isə hər birini ayrıca göstərməyi üstün tuturam, çünki onların hər biri konkret mahiyyət kəsb edir.



  • Təfsirin quruluşu haqqında. Əvvəlcə Quran ayəsi­nin ərəbcəsi, onun altında isə ayənin Azərbaycan dilinə tərcüməsi verilir. Bundan sonra isə Təfsirin tərcüməsi gəlir.

  • Ayələrin tərcüməsi üçün Z. Bünyadov və V. Məmmədəliyevin tərcüməsi əsas götürülmüşdür. Lakin Təfsirin ərəbcə yazıldığını və bu zaman ayələrin orijinal əslə əsaslandığını nəzərə alaraq, əsas müəllif mətninə dəyişikliklər və əlavələr etməmək və bilərəkdən təhrifə yol verməmək xatirinə Quran ayələrinin Azərbaycan dilinə çevirisi qismən və nadir hallarda isə rus mətninə əsasən (türk mətnləri ilə tutuşdurulmaq şərtilə), tam redaktə edilmiş və zəruriyyət yarandığı hallarda isə ayənin tərcü­məsi­nin mətni bütövlüklə tərəfimizdən yenidən tərcümə edilmişdir.

  • Ayələrin tərcüməsində verilmiş tərcüməçilərə məx­sus əlavə izah­lar mətnlərdən, ehtiyac olmadığına görə, əksər hallarda çıxarıl­mışdır və bəzi hallarda isə səhifəaltı (dib) yazıları kimi verilmişdir.

  • Bəzən tərcümə mətninə edilmiş tərcüməçi əlavələri orijinal ayə və ona müvafiq yazılmış şərhlə heç vəchlə uyuşmur, əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Belə hallarda ayəni tərcümə etdiyim dildə verilmiş mətndən yenidən çevirməyə məcbur olmuşam. Təbii ki, ayələrin çevirisi böyük səbr və səylə mövcud mənbələr üzrə yoxlanmış, müqayisə və təhlil edildikdən sonra, Azərbaycan dilindəki variant üzərində dayanılmışdır. Bu faktlar nadir deyil. Bütün bunları səhifəaltı qeydlərdə “Tərc. F.S.” ya da, sadəcə, “F.S.” (Fərahim Sələfi) kimi vermişəm.

  • Nümunə üçün qeyd edim ki, bir ayənin tərcüməsi belə verilmişdi: (5.55) Ayənin Azərbaycan dilində olan tərcüməsində rast gəldi­yim variant: “Sizin haminiz ancaq Allah, Onun Peyğəmbəri və iman gətirənlərdir. O kəslər ki, (Allaha) namaz qılır və rükuda olduqları halda zəkat verirlər”. Ayənin ərəb mətni isə belədir:

ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ

  • Təbii ki, bu mətndə “rükuda olduqları zaman zəkat verirlər” ifadəsini axtarmağın mənası yoxdur!

Mən isə ayənin tərcüməsini rus dilində verilmiş mətnə və, təbii ki, ərəb mətninə daha uyğun şəkildə çevirdim və aşağıdakı izahı sətiraltında belə vermişəm: “(5.55) “Sizin Himayədarınız Allah, Onun Elçisi, namaz qılıb zəkat verən və rükuya gedən möminlərdir”. Ayənin fərqli tərcüməsi mənimdir. Z.B. və V. M. tərcüməsi belədir: “Sizin haminiz ancaq Allah, Onun Peyğəmbəri və iman gətirənlərdir. O kəslər ki, (Allaha) namaz qılır və rükuda olduqları halda zəkat verirlər”(?). Ayənin son, kursivlə verilən fraqmenti namazın huşu ilə qılınması tələbinə uyğun olmadığı üçün, anlaşıl­maz­­dır, yəni, şəriət tələblərinə müvafiq olaraq, namaz qılan zaman gözün səcdə yerindən çəkilməməsi tələb olunduğu halda, rükuda zəkat vermək” (həm də nəzərə alaq ki, bu, tərcüməçilərin ayəyə əlavəsidir) qeyri-təbiidir. Ayənin orijina­lında, gördüyünüz kimi, belə bir söz və ya söz birləşməsi də yoxdur. Təfsirin mətnindən də aydın olur ki, ayədə “rüku halında zəkat vermək” ifadəsi ilə bağlı şərhə yer verilməmişdir. F.S.”.

Başqa müəlliflərdən, əsərlərdən gətirdiyim sitatlar, mənbələri göstərilməklə, səhifəaltı qeydlərdə veril­mişdir.

Bu və buna bənzər uyğunsuzluqlarla bağlı müvafiq izahlar səhifənin sonunda, xəttin altında F.S. hərfləri ilə işarə olunmuş­dur.
Möhtərəm oxucu!

Hər bir əsərdə nəzərdən qaçan müəyyən nöqsanların olması mümkündür. Təkcə Müdrik Allahın Kitabı nöqsansızdır. Odur ki, bu tərcümədə hər hansı bir gözəçarpan və əhəmiyyət kəsb edən xəta ilə rastlaşsanız, acizanə xahiş edirəm ki, nöqsanlar barədə, zəhmət də olsa, növbəti nəşrlərdə nəzərə alınması üçün qeyd və təkliflərinizi yazıb aşağıda göstərilən elektron poçtuma yolla­yasınız.

Lütfkar Allahdan bu tərcüməmi Öz xatiri üçün və qullarına, ­onların xeyri üçün, sevdir­məsini arzu edirəm!
FƏRAHİM SÜLEYMAN OĞLU QURBANOV (FƏRAHİM SƏLƏFİ)

Mob. 634.38.78

e-mail: odersalafi@gmail.com
Şeyx Muhəmməd b. Saleh əl-Useyminin

TƏQDİMATI
Həmd yalnız Allaha məxsusdur.

Peyğəmbəri­miz Muhəmmədə, ailə­sinə, səhabələrinə və Qiyamət gününədək yaxşılıqda onların ardınca ge­dən­lərə salavat və salam olsun!

Daha sonra, dəyərli şeyximiz Əbdürrəhman b. Nasir əs-Səədinin (Allah ona rəhmət etsin) “Teysirul-Kərimur-Rəhman fi Təfsiri Kəlamul-Mənnan” adlı əsəri özünə xas bir çox xüsusiyyət­lərinə görə Quran təfsir­lə­rinin ən yaxşıların­dan biri hesab edilir.

Bu Təfsir aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir:

onun yazılmasında müəllif hər kəsin başa düşə biləcəyi asan və aydın ifa­də­­lərdən istifadə etmişdir;

oxucunun fikrini yayındıran və vaxtını aparan, düşüncə üçün heç bir faydası olmayan lüzumsuz uzadıl­ma­lardan və əlavələrdən çəkinil­mişdir;

xatırlanmasına ehtiyac duyulan əsaslı zid­diyyətlər­dən başqa, digər ixtilaflı məsələlərə toxunul­ma­mışdır. Kitabın bu xüsusiyyəti oxucu­nun fikrini müəyyən bir məsələ üzərində cəmləşdirməyə imkan verir;

sifətlərlə bağlı ayələrdə Allahın hökmləri ilə zid­diyyət təşkil edən təhrif və yozmalardan çəkinərək, sələfin yoluna istinad edilmişdir;

ayələrin nişan verdiyi fayda və hökmlərdən çıxarılan nəticələrə dair incəliklər barədə; xüsusilə, bu özəllik “Sad” surəsin­dəki Davud (ə) və Süleyman (ə.) heka­yətlərində və “Maidə” surəsində dəstəmaz alınması ilə bağlı ayədə daha qabarıq şəkil­də özünü göstərir. Müəllif bu ayədən əlli hökm çıxarmışdır;

bu əsər təfsir və gözəl əxlaqa dair təlim-tərbiyə vasitəsidir. Bu, “Əraf” surəsinin “Sən bağışlama yolu­nu tut, yaxşı iş görməyi əmr et və cahillərdən üz dön­dər”4 ayəsinin təfsirində aydın görü­nür.

Məhz bu özəlliklərinə görə, Quranın şərhinə dair bir kitab almaq istəyən hər kəsə öz kitabxanasında bu qiymətli təfsir üçün yer ayırmasını tövsiyə edirəm.

Fövqəluca Allahdan bu kitabın müəllifinə və onu oxuyanlara yararlı olmasını arzu edirəm. Həqiqətən, O, Fövqəlsəxavətli və Bərəkət Sahibidir. Muhəmməd Peyğəmbərə, ailəsinə, səhabələrinə və Qiyamətə qədər onla­rın ardınca gedənlərə salavat və salam olsun!


Muhəmməd əs-Saleh əl-Useymin

15 ramazan 1416-cı hicri ili



Abdullah b. Əbdüləziz b. Aqil əl-Aqilin

MÜQƏDDİMƏSİ
Bismilləhirrəhmanirrəhim!

Həmd Allaha məxsusdur!

Sonra, Şeyx Səd b. Fəvvaz əs-Sumeyl yanıma gələ­rək, böyük alim, şeyximiz Əbdürrəhman b. Nasir əs-Səədi­nin (Allah ona rəhmət etsin) Təfsi­rindən bəzi nümunələr gətirdi. Bu əsərin təshih edilmiş əlyazmasını əldə etdik­dən sonra, onu yeni­dən nəşr etdirmək istəyini bildirdi.

Əsərin orijinalını tədqiq edib ən düzgün, müəl­lifin yazdığı xüsu­siyyətləri aşkar etməyi, hədislərin nömrəsi və ilk rəvayət­çilərinin üzə çıxarılmasını da nəzərə alaraq, nöq­sanlı ola biləcək halları və həm də daha əvvəl­ki nəşrlərdə gözdən qaçmış çatış­mazlıqları aradan qaldıraca­ğı­na söz verdi.

Mən də bu mübarək təşəbbüsünə görə ona təşək­kü­rümü bildirib uğur qazanması üçün dua etdim. Şübhəsiz ki, Fövqəluca Allah bu təfsirin müsəlman­lar tərə­findən qəbu­lunu təmin etmişdir.

Bu təfsir Ərəbistanın Müqəddəs Quran radiosu ilə hər gün iki dəfə yayımlanır, məscidlərdə camaata oxunur və alimlərin elmi silsilələrində tədris edilir. Bu təfsir dəfələrlə nəşr edilməsinə baxma­yaraq, təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, xətalardan və tədqiqatçıların artırmalarından xilas olma­mışdı.

Bu kitab təfsirlərin ən faydalısı və ifadələrinin asan­lığı ilə, ən yaxşı başa düşülənidir.

Bu təfsir aydın mənalarla ifadə edilmiş, anlaşıl­ması çətin­likdən və İsrail əfsanələrindən uzaq, düzgün danışmaq və həqiqəti söyləmək baxı­mından müşkül olana toxunmayan və ixtilaflardan bəhs etməyən bir kitabdır. Bu kitabın göstə­rilənlərdən daha əhəmiyyətli olan bir xüsusiyyəti də, onun sifət ayələrini sələfin metodu əsasında, yozumdan uzaq formada şərh etmə­sidir. Bütün bunlara, bəhs edilən çıxarıl­mış nəticə­lərə və digər mənbələrə müraciət edilmə­dən, ayədə olan faydaların yerindəcə xatırlan­ması, növbəti bir özəllik kimi ayrıca olaraq əlavə edilir.

Bu əsərin gözəl əxlaqdan, Peyğəmbərin (s.ə.s.) şəriət qayda­larından xəbər verməsi özü-özlüyündə qənaətbəxş bir məsələdir. Bütün bunlar asan və aydın sözlərlə ifadə edilmişdir. Bu kitab hər kəsin anlaya biləcəyi bir səviyyədə olduğuna görə elm öyrənmək istəyənlərin istifadə edəcəyi bir mənbədir. Şübhəsiz ki, bu, yaradılması çətin, başa düşülməsi isə asan olan bir kitabdır. Uzun zaman idi ki, bu kitabın tərcümə edilməsini, xüsusilə də ingilis dilinə çevrilməsini arzu edirdim və buna görə Allaha dua etdim. Ümid etmək olar ki, Allah bu kitabı oralarda faydalı edər.

Bu əsər İslam dini ilə tanışlığın çox təsirli bir vasitəsidir.

Müvəffəqiyyət Allahdandır!


Yüklə 2,81 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə