ƏlaqəLƏRİNDƏ M. Ə. RƏSulzadəNİn rolu
Yüklə 3,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (Azərbaycan demokratik dövlətinin banisi ) (1884-1955)
- Mehmed Emin Rasulzade (tworco pierwszego Azerbejdzahskiego Panstwa Demokratycznego) (1884-1955)
- (Polşanın görkəmli dövlət xadimi, Polşanm Marşalı) (1867-1935)
- Jozef Klemens Pitsudski (wybitny dzialacz polski Pahstwowy) (1867-1935)
- NƏSİMAN YAQUBLU AZƏRBAYCAN-POLŞA ƏLAQƏLƏRİNDƏ M. Ə. RƏSULZADƏNİN ROLU Dizayn məsləhətçisi
- Mətin yığıcısı
| 138 139 Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (Azərbaycan demokratik dövlətinin banisi) (1884-1955) M. Ə. Rəsulzadə 1884-cü ildə, yanvar ayının 31-də Bakı Ģəhərində anadan olmuĢdur. Bakı Texniki Məktəbində oxumuĢdur. 1902-ci ildə "Müsəlman Gənclik" TəĢkilatını yaratmıĢdır. 1903-cü ildə ilk məqaləsi "ġərqi-Rus" qəzetində çap edilmiĢdir. Sonradan "Həyat", "ĠrĢad", "Tərəqqi" və baĢqa qəzetlərdə məqalələrlə çıxıĢ etmiĢ, "Təkamül" (Bakı), "Ġrani-Nov" (Tehran), “ Açıq söz” (Bakı, 1915- 1917), Ġstanbulda yayımlanan "Yeni Qafqaziya" (1923-1928), "Azəri-Türk" (1928- 1929), "Odlu Yurd (1929-1931) və 1932-1939-cu illərdə Berlində çap olunan "(QurtuluĢ" jurnalları və"Ġstiqlal" qəzetinin yaradıcısı olmuĢdur. 1952-ci ildə isə "Azərbaycan"jurnalını nəĢr etmiĢdir. Siyasi fəaliyyətinə görə təqib olunan M. Ə. Rəsulzadə 1908-1911-ci illərdə Ġranda olur, Səttarxan hərəkatında yaxından iĢtirak edir. 1911-ci ildə isə Rus səfirliyinin tələbi ilə Ġrandan çıxarılır. 1911-1913-cü illərdə ĠstanbuldaTürk ocağında çalıĢır, "Türk Yurdu" və "Səbilür-RəĢad" dərgilərində yazılar nəĢr etdirir. 1911-ci ildə Müsavat Partiyasının yaradılması ilə bağlı Bakıdakı dostlarına təkliflərini göndərir və sonradan bu təĢkilatın əsas ideoloquna çevrilir. 1913-cü ildən Bakıda fəaliyyətə baĢlayır. 1918-ci ilin Mayın 28-də Azərbaycanın istiqlalı elan olunanda Azərbaycan Milli ġurasının sədri seçilmiĢ, müstəqil dövlət quruculuğu prosesində yaxından iĢtirak etmiĢdir. 1920-ci ildə Azərbaycan bolĢeviklər tərəfindən iĢğal olunduqdan sonra həbs olunur. KeçmiĢ dostu Stalin оnu ölümdən qurtarır və özü ilə birgə Moskvaya aparır. Bir müddət sonra o Rusiyanı tərk edir. 1922-ci ildən mühacirət həyatı yaĢayır. Müxtəlif illərdə Türkiyədə, PolĢada, Almaniyada yaĢayır, mübarizəsi davam etdirir. 1955-ci ilin mart ayında Ankara Ģəhərində həyata göz yumur Əsri məzarstanlığında dəfn edilmiĢdir. 140 Mehmed Emin Rasulzade (tworco pierwszego Azerbejdzahskiego Panstwa Demokratycznego) (1884-1955) Pierwszy przewodniczacy partii „Müsavat" (Wolnosc) Mehmed Ernin Rasutzade urodzil sie 31 stycznia 1884 roku w Baku w rodzinie duchownego. Rasutzade wyksztatcenie podstawowe otrzymat w rodzinie, nastĢpnie uczyt sie w Szkole Technicznej. W 1902 roku zatozyt organizacje. „Müsəlman gənclik" (Mtodziez muzulmanska). Pierwszy artykut M.E. Rasulzade opublikowat w gazecie „ġərgi Rus" (Wschod Rosja). Pozniej jego artykuty drukowano w gazetach „Həyat", „ĠrĢad", „Tərəggi" w Azerbejdzanie, a takze w ĠraniNor" (Teheran), „Odlu Yurd" (1929-1931) (Berlin). M.E. Rasulzade byt zatozycielem czasopism „QurtuluĢ" i „Ġstiqlal". Od roku 1952 pod kierownictwem M.E. Rasulzadego wydawano czasopismo „Azərbaycan". Jest on rowniez autorem licznych ksiazek. Przesladowany za dziatalnosc polityczna M.E. Rasulzade w 1907 roku wyjechat do Iranu, gdzie kontynuowat dziatalnosc politycznaj aktywnie uczestniczyt w ruchu narodowowyzwolehczym Sattarchana. W 1911 roku pod naciskiem Ambasady Rosyjskiej M.E. Rasulzade zostat zmuszony do opuszczenia Iranu; dziatalnosc Polityczna.kontynuowatwTurcji.W roku 1911 objaj przewodnictwo w Partii „Müsavat". W roku 1913 powrocit do Baku, gdzie nadal prowadzit ozywiona. dziatalnosc polityczna.. 28 maja 1918 roku zostat wybrany na przewodniczc|cego Rady Narodowej Azerbejdzanu i wta^czyt siĢ aktywnie w budowanie pierwszego w historii niezaleznego Pahstwa Aerbejdzahskiego. W 1920 roku po wkroczeniu do Azerbejdzanu bolszewikow M.E. Rasulzade zostat aresztowany. Uwolnit go byty przyjaciel Stalin, ktory uratowat go od smierci i razem z nim wyjechat do Moskwy. Od roky 1922 M.E. Rasulzade wiodt zycie emigranta. Mieszkat w Turcji, w Polsce, w Niemczech, gdzie kontynuowat walks о niepodlegtosc swojej ojczyzny. M. E. Rasulzade zmart w 1955 roku w Turcji, pochowany jest na cmentarzu Asriw Ankarze. 141 142 Yozef Pilsudski (Polşanın görkəmli dövlət xadimi, Polşanm Marşalı) (1867-1935) PolĢanın görkəmli dövlət xadimi, MarĢal Yozef Pilsudski 1867-ci ildə dekabr ayının 5-də Vilnüsdə anadan olub. Ailəsi mənĢəcə aristokrat olub. Y. Pilsudski hələ gənc yaĢlarından PolĢanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə apardığına görə həbs edilib və Sibirə göndərilib. Sonradan sosialistlərlə yaxınlıq edib və 1893-cü ildə PolĢa Sosialist Partiyasının aparıcı Ģəxslərindən biri olub. 1918-ci ilin 11 noyabrından sonra hərbi hakimiyyət bir gün əvvəl Maqdeburq həbsxanasından çıxan Yozef Pilsudskiyə verilir. Və tezliklə PolĢanın dövlət quruluĢunun demokratik dövlət olacağı elan edilir. Qanunvericilik Seymi yaradılana qədər dövlətin idarəçiliyi Müvəqqəti Dövlət Rəisi vəzifəsini yerinə yetirən Yozef Pilsudskiyə tapĢırılır. 1919-cu ilin fevralında azad PolĢada Seymin ilk açılıĢı olur. Elə həmin ili PolĢa Seymindən Y Pilsudski prezidentliyə namizəd irəli sürülür. 1920-ci ildə isəY Pilsudski PolĢanın MarĢalı elan edilir. Həmin il Y. Pilsudski baĢçılıq etdiyi hərbi hissələrlə ruslara qarĢı döyüĢür və qalib gəlir. 1921-ci ilin martında Qanunvericilik Seymində Y. Pilsudskinin ciddi müdafiə etdiyi Konstitusiya qəbul edilir. 1922-ci ildə Y. Pilsudski fəal siyasi həyatdan uzaqlaĢır. 1923-cü ilin mayında o, VarĢavanı tərk edib Suleyuvekdə yaĢayır. 1926-cı ildə növbəti hökumət böhranından sonra Y Pilsudski tərəfdarları ilə birgə mayın 12-də dövlət çevriliĢi edir və hakimiyyəti ələ keçirir. Və tezliklə baĢda K. Bertel olmaqla yeni hökumət kabineti formalaĢdırır. Elə həmin il ölkədə yeni prezident seçkiləri keçirilir. Faktik hakimiyyət isə Y Pilsudskinin nəzarətində saxlanılır. Yozef Pilsudski 1935-ci ilin mayın 12-də VarĢavada vəfat edib. 143 Jozef Klemens Pitsudski (wybitny dzialacz polski Pahstwowy) (1867-1935) Jozef Klemens Pilsudski, pseud. Wiktor, Mieczyslaw (1867-1935), dzialacz niepodleglosciowy, polityk, marszatek Polski; od 1893 w PPS, czl. wladz nacz.; red. nacz. „Robotnika"; 1905-07 kierowal OB PPS; od 1906 przywodca PPS-Frakcji Rewol.; od 1908 organizator ruchu strzeleckiego; 1914 wspolzalozyciel POW oraz inicjator utworzenia Legionow Pol., komendantl Brygady; 1917-18 wieziony przez Niemcöw w Magdeburgu; od X11918 Tymczasowy Naczelnik Pahstwa, 1919-22 Naczelnik Pahstwa; od III 1920 marszatek Polski; zwolennik federacji obejmujacej Polske, Ukrainç i Bialorus; zainicjowal tzw. wyprawe kijowskq (wojna pol.- bolszewicka 1919-21); 1923 wycofal sie z zycia polit; 1926 dokonat zamachu stanu (przewrot majowy 1926), ktory zapoczatkowal okres rzadow tzw. sanacji; 1926-28 i 1930 premier, od 1926 Min. Spraw Wojsk. i generalny inspektorsil zbrojnych, faktycznie sprawowal wtadze w Polsce; ograniczyl uprawnienia sejmu na rzecz wladzy wykonawczej; wystepowal przeciw opozycji (m.in. proces brzeski); w polityce zagr. realizowal koncepcje rownowagi miedzy ZSRR a Niemcami; Pisma, mowy, rozkazy (1937-38). 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 NƏSİMAN YAQUBLU AZƏRBAYCAN-POLŞA ƏLAQƏLƏRİNDƏ M. Ə. RƏSULZADƏNİN ROLU Dizayn məsləhətçisi: Rəis Rəsulzadə Dizayner: Sənan Gülalıyev Bilgisayar tərtibatçı: S. Gülalıyev Korrektor: Ġradə Quliyeva Mətin yığıcısı: Nəzakət Muradova Çapa imzalanmıĢdır: 17.02.2007 Kağız. formatı: 60x84 1/16 Həcmi: 16.3 ç.v.; SifariĢ: 30; Sayı: 400 189 Kitab "ADĠLOĞLU" nəĢriyyatında nəĢrə hazırlanmıĢdır. Ünvan: Bakı şəh., Nizami küç., 96/12 Tel: 498-68-25;faks: 498-08-14; Web: www.adiloglu.az; E-mail: info @ .adiloglu.az "Teymur Poliqraf” MMC-nin mətbəəsində hazır diapozitivlərdən istifadə olunmaqla ofset üsulu ilə çap edilmiĢdir. Ünvan: Bakı şəhəri, Salamzadə küçəsi, 31 190 191 192 Yüklə 3,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|