Elçin Ədəbiyyat və cəsarət tərcümanı Abbas Zamanov
Yüklə 6,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elçin
Elçin 74 Əlbəttə, bu adlar, vəzifələr hörmətli idi, Abbas müəllim onları istedadı və zəhməti ilə qazanmışdı və elə buna görə də mənim üçün Abbas müəllimin şəx- siyyəti ilə «zəhmətkeş» sözü arasında çox üzvi bir bağlılıq var. Abbas müəllim zəhmətkeş idi, ədəbiy- yatımızın, mədəniyyətimizin təşəbbüskar, yorulmaq bilməyən fəhləsi (və fədaisi!) idi. *** Mən aspirant olarkən, «Azərbaycan bədii nəsri ədəbi tənqiddə» mövzusunda namizədlik dissertasi- yasının müdafiəsinə hazırlaşarkən tez-tez Abbas müəllimlə görüşürdüm, 30-40-50-ci illər ədəbi prose- sinin fəal iştirakçısı kimi onunla məsləhətləşirdim. Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda əvvəlcə kiçik, sonra baş elmi işçi işlədiyim vaxtlar isə 70-ci illərin əvvəllərindən etibarən, Abbas müəllimlə ünsiyyəti- mizdə xüsusi bir hərarət yarandı. Mən 1969-cu ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etdim və o müdafiəyə hazırlıqda, müdafiə mərasiminin özündə elmi rəhbərim Mir Cəlal müəl- lim, rəsmi opponentlərim Mirzəağa Quluzadə və Meh- di Məmmədovla birlikdə Abbas müəllim də çox aktiv iştirak etdi, çıxış etdi, xüsusi rəy yazdı və təklif etdi ki, bu dissertasiyaya görə namizədlik yox, birdən-birə doktorluq dərəcəsi verilsin. Müdafiədən sonra mən Abbas müəllimə təşəkkü- rümü bildirəndə, o mənim qoltuğumdakı 500 səhifəlik dissertasiyanı göstərərək: Ə d ə biyyat v ə c ə sar ə t t ərcümanı - Abbas Zamanov 75 -Mən sənə görə yox, bax, bu işə görə o təklifi verdim, -dedi. Bəlkə də, bir başqasının dilində bu sözlər təmtə- raqlı, ya süni səslənə bilərdi, bəli, başqasının, amma Abbas müəllimin yox, çünki Abbas müəllim sözü şax üzə deyən az adamlardan, az ziyalılardan biri idi. Abbas müəllim ilə mənim aramda, yuxarıda yazdı- ğım kimi, otuz ildən artıq bir yaş fərqi var idi, amma bu gün mən daxili bir qürur hissi keçirirəm ki, biz dost idik. Hal-əhval tutmaq üçün ona zəng edirdim: -Necəsiniz, Abbas müəllim? Bu sualın cavabı həmişə eyni olurdu: -Şikayətim yoxdur. Onun o cavabı mənim üçün mənalı, hətta rəmzi səslənirdi uzun (və şərəfli!) bir həyat yolunda keşmə- keşlər, çətinliklər, təqiblər çox olsa da, şəxsi həyatın- da kədərli problemlər yaransa da, səhhəti bəzən sözü- nə baxmasa da, Abbas müəllimin heç kimdən və heç nədən şikayəti yox idi, çünki Abbas müəllim həyatı sevirdi, həyat isə onun üçün ilk növbədə, ədəbiyyat demək idi, xalqın mənəvi sərvətinin keşiyində dayan- maq və xalqa xidmət etmək, bu xidmətlə də xalqı müdafiə etmək demək idi. Abbas müəllimin həyat eşqi ədəbiyyat eşqi, xalq məhəbbəti idi. Bir də ki, yaratmaq şövqü, fəaliyyət ehtirası... Elçin 76 Abbas Zamanovun yüksək qiymətləndirdiyi və tez-tez haqqında danışdığı böyük şairlərimizdən biri Məhəmməd Hadi yazırdı: Nəzər qıl, diqqət et, öyrən həyatın əsl mənasın, Həyatından sənin bir mətləbü mənzur lazımsa... Abbas müəllim bizim o qələm sahiblərimizdən idi ki, onların həmin «mətləbü mənzur»u xalqın marağı ilə yaşamaq idi. *** Abbas müəllim nə qədər nikbin, dözümlü, əyilməz bir adam idisə, bir o qədər də kövrək, ürəyinazik adam idi. Abbas müəllim: «Şikayətim yoxdur!» deyirdi, heç bir sıxıntısını büruzə vermirdi, amma, xüsusən, 80-ci illərdə mən onun içində bir kədər, bir nostalgiya hiss edirdim. Hərdən, axşam telefonla zəng edirdi: -Yaxşı konyakım var. Dur gəl bizə. Və kiçik qədəhlərdə o «yaxşı konyak»dan içə-içə, Asya xalanın xüsusi bir səliqə sahmanla mizin üstünə düzdüyü gözəl nemətlərdən dada-dada Abbas müəl- limlə söhbət edirdik. Abbas müəllim Mirzə Cəlildən, Sabirdən, Hadi- dən, Əli bəy Hüseynzadədən, Əhməd bəy Ağayevdən, İsmayıl bəy Qaspirinskidən, Üzeyir bəydən, Ceyhun bəydən, Həmidə xanımdan, Məmməd Tağı Sidqidən, Nəriman Nərimanovdan, Sultan Məcid Qənizadədən, Əzim Əzimzadədən, Səməd Mənsurdan, Müznibdən, Caviddən, Nəzmidən, Seyid Hüseyndən, başqa əhli- Ə d ə biyyat v ə c ə sar ə t t ərcümanı - Abbas Zamanov 77 qələmdən, eləcə də Məhəmməd Əmindən, Atatürk- dən, Yusif bəydən, Xan Xoyskidən, Əlimərdan bəydən, Fətəli bəy Düdənginskidən, başqalarından da- nışırdı və o anlarda mənə elə gəlirdi ki, Abbas müəllimin ürəyini, çoxunu ömründə heç görmədiyi, bilavasitə ünsiyyətdə olmadığı o insanların xiffəti bürüyüb. Mənə elə gəlirdi ki, Abbas müəllim onlar üçün darıxır... *** Hərdən zarafatla Asya xalaya deyirdim: - Abbas müəllim deyir ki, daha kitab almayaca- ğam. Bundan sonra pulları büllur qablara verəcəyəm. - Asya xala: - Keçdi daha! deyirdi. Bizim büllur yığmağımızın vaxtı keçdi... Əvvəlcə Asya xala vəfat etdi, bir müddət sonra Abbas müəllim. Axırıncı dəfə Abbas müəllimi yoluxanda yataqda əzab əziyyət içindəydi və mən yavaşdan onu çağıran- da bir neçə an, elə bil ki, o əzab-əziyyətdən yaxa qur- tarıb zəndlə mənə baxdı və mən bütün içimlə, fikrimlə hiss etdim ki, Abbas müəllim məni tanıdı, gözləri ilə mənə: «Elçin...» dedi və onun gözləri ilə dediyi o bir kəlmədə də o qədər söz dedi ki, dünyanın faniliyi cismani bir şey kimi özünü mənim varlığıma təpdi. Sonra o olmazın əzab əziyyət yenə Abbas müəl- limi yaxaladı. Yüklə 6,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|