Ələkbərova İradə



Yüklə 6,35 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə21/44
tarix17.11.2018
ölçüsü6,35 Mb.
#80933
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   44

 
78 
each use, as described on 
Wikipedia:Image description page
, as 
well as the source of the work and copyright information. 
 

 
Şablon: {{PD-old}} 
 
 
Bu 
şəkil azad istifadə üçündür. Belə ki, ABŞ və bəzi 
başqa ölkələrdə bu şəkilin müəlliflik hüququ azaddır. 
Azad lisenziya onunla izah olunur ki, 
şəklin müəllifi 
100 ild
ən çoxdur ki, vəfat etmişdir. 
 

 
Şablon: {{ PD-yararsız}} 
 
 
Bu 
şəkil müəlliflik hüququnun obyekti deyildir. 
 



 
79 
FƏSİL 6. VİKİPEDİYA CƏMİYYƏTİN AYNASIDIR 
Vikipediya bu gün dünyada güv
ənilən və  çox populyar 
informasiya m
ənbəyi  kimi  tanınır.  Tələbələr, jurnalistlər, 
aliml
ər və  müxtəlif  peşə  sahibləri  İnternetdə  məlumat 
axtarışında, məhz bu resursa üstünlük verirlər.  
Vikipediyada m
əqalələrin sayının digər ensiklopediyalarla 
müqayis
ədə həddən artıq çox və dolğun olmasına baxmayaraq, 
b
əzən məqalələrdə  düzgün  olmayan  informasiyalara da rast 
g
əlmək olur. Bu səbəbdən, Vikipediyada qaydalar çox sərtdir və 
bir çox ölk
ələrdə  onları  daha  da  sərtləşdirmək  lazım  gəlir.  
M
əsələn,  ingilis  Vikipediyasında  anonim  istifadəçilərə  yeni 
m
əqalələr  yaratmaq  qadağan  olunmuşdur.  Bir  çox  hallarda bir 
v
ə ya bir neçə sözdən ibarət məqalələrə də rast gəlinir. Bu cür 
m
əqalələrin  aşağı  hissəsində  “məqalə  tam  deyil,  işlənməyə 
ehtiyacı  var  və  s.” sözlər  yazılır.  Bu  səhifələri məqalə 
adlandırmaq  düzgün  olmasa  da,  onlar  məqalə  kimi statistik 
informasiyaya daxil edilirl
ər.  
Vikipediyanın  yaradıcılarından  biri  olan  Cimmi  Uels 
deyir: “M
ən  Vikipediyada  çoxlu  sayda  “ağ  ləkələrin”  olduğu 
vaxtı  xatırlayıram  və  o zamanlar istifadəçilər bir çox vacib 
mövzular  haqqında  hər-hansı  informasiyanı  tapa  bilmirdilər. 
İndi isə bizdə 2 mln.-dan artıq (ingilis dili bölməsində) müxtəlif 
mövzulara  aid  materiallar  vardır,  lakin  görüləsi  işlər hələ 
çoxdur: çoxlu sayda m
əqalələri redaktə  etmək  lazımdır  və 
m
əhdud  informasiyaya  malik  mövzuları  yaddan  çıxarmaq 
olmaz” [23]. 
 
6.1. Vikipediyada informasiya müharib
əsi  
Müasir dövrd
ə cəmiyyətin əsas iqtisadi, elmi və  mənəvi 
m
əhsulu kimi elmi bilik və  informasiya  resursları  nəzərdə 
tutulur. Bu baxımdan müasir dövrdə ictimai hakimiyyət və güc 
pul sahibl
ərinin yox, informasiya sahiblərinin  əlindədir. 
Vikipediya ictimai baxışın formalaşmasında, siyasi, iqtisadi və 


 
80 
m
ədəni sahələrdə  bilik  əldə  etmək  üçün  geniş  imkanlara 
malikdir. 
İnternet  istifadəçilərinin fikrinə  görə,  Vikipediyanın  ən 
böyük problemi m
əqalələr  uğrunda  baş  verən virtual 
müharib
ələr və  şəbəkə  vandallarıdırlar.  Ensiklopediyanın 
üz
ərində  düzəlişə  icazə  verilirsə, kimlərinsə  başqalarının 
əməyini korlamaq istəyində  olması  qaçılmazdır.  Bu  cür 
informasiya anarxiyası informasiyaların doğruluq dərəcələrinin 
aşağı  düşməsinə  səbəb olur. Skeptiklər Vikipediyada təqdim 
olunan informasiya
ların qeyri-düzgün  olmalarını  sübut  etməyə 
çalışarkən,  məhz  bu arqumentləri göstərirlər.  Britaniyanın 
“Nature”  elmi  jurnalının  əməkdaşları  Vikipediyada  və 
“Britannika” m
əşhur  ensiklopediyasında  yerləşdirilmiş  elmi 
m
əqalələrin düzgünlüyünü qiymətləndirmək üçün ekspertlər 
d
əvət etmək qərarına gəldilər. Alimlər hər iki ensiklopediyadakı 
m
əqalələri, bu və  ya digər məqalənin  hansı  ensiklopediyadan 
olduğunu  bilmədən təhlil edərək, hər  iki  ensiklopediyanın 
h
ərəsində, ümumi xarakterli dörd ciddi səhv olduğunu müəyyən 
et
mişdilər. Beləliklə, Vikipediya dəqiqlik və  doğruluq  üzrə 
kompetent yoxlamaya davam g
ətirdi. Lakin buna baxmayaraq, 
m
ənbə  kimi, Vikipediyadan hər  hansı  elmi  araşdırmalar  üçün 
istifad
ə etmək və ona istinad etmək  düzgün deyildir. Belə ki, 
m
əqalələrin istənilən  anda  müxtəlif  İnternet  istifadəçiləri 
t
ərəfindən dəyişdirilməsi ehtimalı çox böyükdür. Bu baxımdan, 
Vikipediya konkret sah
ə  barədə  ümumi informasiya ilə  tanış 
olmaq v
ə  mövzu ilə  əlaqədar mənbələr  əldə  etmək üçün daha 
əlverişlidir [24]. 
Dig
ər tərəfdən, Vikipediyada ensiklopedik məqalələrin 
m
əzmunları  minlərlə  könüllülər tərəfindən diqqətlə  yoxlanılır 
ki,  onlar  vaxtaşırı  məqalələrdəki səhvləri  aradan  qaldırırlar. 
Vikipediyanın düzgünlüyünü yoxlamaq qərarına gələn bir-neçə 
"New York Times” q
əzetinin əməkdaşı virtual ensiklopediyada 
yerl
əşdirilmiş  məqalələrin bəzilərində  hiss olunmayacaq 
d
əyişikliklər  etmiş,  bəzilərini isə  tamam  silmişdir.  Çox  qısa 
zamanda m
əqalələrin ilkin vəziyyəti bərpa olunmuşdur ki, bu da 


 
81 
Vikipediyanın  dinamik  olduğunu  və  hər zaman  nəzarətdə 
saxlandığını bir daha sübut etdi [25]. 
Vaxtaşırı  Vikipediyada bu və  ya digər məqalənin 
silinm
əsi  haqqında  tələblər təqdim  olunur.  Vikipediyanın 
administratorları  ensiklopediyada  dərc olunan bütün 
informasiyaları  izləyirlər və  bəzi hallarda mübahisəyə  səbəb 
olan m
əqalələrdə  müvəqqəti olaraq azad redaktəyə  qadağa 
qoyur, b
əzən isə  məqaləni tamamilə  bağlayırlar.  Məsələn, 
Vikipediyanın  rus  bölməsində  “Нагорный  Карабах” 
m
əqaləsində  olduğu  kimi.  Baş  adminstrator  (stüard)  Maksim 
Semyonnikin  dediyi kimi,  istifad
əçilərin uzun müddətli 
müzakir
ələrdə ortaq məxrəcə gələ bilmədiklərini nəzərə alaraq 
m
əqalənin dəyişdirilməsinə  bir  müddət  qadağa  qoyulmuşdur. 
“Нагорный  Карабах”,  “Азербайджанцы”,  “Культура 
Азербайджана”, “Кавказская Албания” və bir çox məqalələri 
n
əzərdən keçirdikdə, məlum olur ki, təsdiq  olunmamış 
informasiyalara Vikipediyada rast g
əlinməsi təəssüf ki, 
mümkündür [26]. 
Bunun üçün Az
ərbaycan dilindəki Vikipediyanı qurmaqla 
yanaşı, ingilis, fransız, rus, alman, ispan və digər dillərdə olan 
Vikipediyalara da 
əlavələr edilməli, Azərbaycan və  onun 
ayrılmaz  hissəsi  olan  Qarabağ  haqda  həqiqətlər dünyaya 
çatdırılmalıdır. 
 
6.2. Vikipediya üzr
ə statistik göstəricilər 
Vikipediya  artıq  praktiki  olaraq  bütün  vacib  sahələr 
haqqında  müəyyən dərəcədə  informasiyaya  malikdir.  2009-cu 
ilin  sentyabr 
ayının  məlumatına  əsasən  Vikipediya on-line 
ensiklopediyasında  məqalələrin  ümumi  sayı  artıq  13,9  milyon 
olmuşdur.  Nəzərə  alsaq ki, “Britannika” ensiklopediyasında 
m
əqalələrin  sayı  –  120000,  Böyük  Sovet  Ensiklopediyasında 
m
əqalələrin  sayı  –  95279, Brokqauz və  Efron ensiklopedik 
lüğətdə  məqalələrin  sayı  –  121240-dır,  o  halda  Vikipediyanın 
nec
ə  nəhəng  sistem  olduğunu  təsəvvür etmək olar. 
Vikipediyada m
əqalələrin artma tempi ildən ilə 
yüks
əlməkdədir. Buna səbəb ilk növbədə, dünyada  İnternet 


Yüklə 6,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə