Ələkbərova İradə
Yüklə 6,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
99 Şəkil 31. Vikipediyanın rus dilindəki bölməsində “Ходжалы” m əqaləsi Vikipediyada Az ərbaycanın milli-mədəni sahələrini əhatə ed ən – ədəbiyyatı, tarixi, coğrafi yerləri, tanınmış şəxsiyyətləri v ə s. mövzulardakı bütün məqalələr də ermənipərəst qüvvələrin n əzarətindədir. Ermənilər Vikipediyaya iş yeri kimi baxırlar və bu ensiklopediya erm əni tarixçiləri, siyasətçiləri, ədəbiyyatçıları v ə s. ermənilər tərəfindən Azərbaycana qarşı yeni-yeni informasiyalarla doldurulur. Son zamanların müşahidələri göstərir ki, Vikipediya dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan azərbaycanlıların toplandığı yerə çevrilmişdir. Əgər coğrafi baxımdan fiziki dünyada Az ərbaycan iki yerə bölünmüşdürsə, Vikipediyada virtual Az ərbaycan tamdır. Yəni, həm şimalı, həm də cənubi Az ərbaycan Vikipediya ensiklopediyasında vahid Azərbaycan olaraq tanınır və burada fəaliyyət göstərən azərbaycanlılar yazılarında istədikləri əlifbadan, həm latın, həm də ərəb əlifbasından istifadə edə bilərlər (şəkil 33). 100 Şəkil 32. Vikipediyanın rus dilindəki bölməsində “ Азербайджанизация Низами” məqaləsi Vikipediya virtual ensiklopediyası Azərbaycan diasporunun v ətənə bağlılığını təmin etməklə, h əmvətənlərimizin milli informasiya məkanına daxil olmalarına şərait yaratmaqla yanaşı, biliklərini digərləri ilə paylaşmalarına imkan yaratmışdır. Vikipediyanın Azərbaycan bölməsi dünyadakı hər bir azərbaycanlının öz ana dilində Azərbaycanın tarixi, ədəbiyyatı, coğrafiyası, adət-ənənələri, bayramları, tanınmış şəxsiyyətləri haqqında geniş məlumat əldə etmək imkanı verir. Bunu nəzərə alaraq Azərbaycanlı İnternet istifad əçiləri Vikipediya ensiklopediyasında Azərbaycanın milli-m ədəni dəyərlərini təmsil edən məqalələrin düzgün və keyfiyy ətli olmalarını istəyirlərsə, bu layihədə iştiraklarının mümkünlüyü haqq ında ciddi fikirləşməlidirlər. Vikipediyadan istifad ə baxımından bizim qarşımızda duran əsas məqsəd – İnternetin ən nəhəng ensiklopediyası olan Vikipediyada 101 Az ərbaycan həqiqətlərini işıqlandıran məqalələrin sayının və keyfiyy ətinin yüksəlməsidir. Şəkil 33. Vikipediyanın Azərbaycan bölməsinin Ana səhifəsi N əzərə almaq lazımdır ki, dünyanın ən tanınmış kütləvi informasiya vasit ələri (KİV) nümayəndələri, media işçiləri, siyas ətçilər, hüquqçular, tələbələr hər hansı informasiyanı İnternetdən tez əldə etmək üçün birinci növbədə Vikipediyaya müraci ət edirlər və oradakı informasiyalardan çox zaman m ənbə kimi istifadə edirlər. Demək, istər adi İnternet, istərsə də adi KİV istifadəçisində istənilən hadisə haqqında fikir formalaşdırmaqda Vikipediyanın rolu əvəzolunmazdır [39]. Vikipediya layih əsində fəaliyyət göstərən azərbaycanlı istifad əçilərin sayının az olması məqalələrin sayına və keyfiyy ətinə öz təsirini göstərir. Müşahidələr göstərir ki, m əqalələrin ensiklopediyaya daxil edilməsi tempi o dildə danışan ölkələrdə İKT-nin inkişafından və İnternet istifad əçilərinin sayından asılıdır. Qərbi Avropa və Şimali Amerika ölk ələrinin İC-nə sürətli inteqrasiyası Vikipediya 102 ensiklopediyasında da öz əksini tapmışdır. Bu ölkələrin serverl ərindən Vikipediyaya daha çox istifadəçi daxil olur. Son 1 il ərzində milli azad ensiklopediyamızda radikal d əyişikliklər baş verməkdədir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda Vikipediya il ə bağlı tədqiqatların aparılması, institutun “Tədris- innovasiya m ərkəzi”ndə tədris zamanı aspirant və dissertantlara virtual ensiklopediyalar haqqında, ilk növbədə isə Vikipediya haqqında məlumatların verilməsi və azad ensiklopediyalarda m əqalələrin yaradılma qaydalarının öyrədilməsi, institutun əməkdaşları tərəfindən cəmiyyətimizə yeni reallıqlar gətirən İnternet, o cümlədən Vikipediya ilə bağlı problemlərin müxtəlif kütl əvi informasiya vasitələrində işıqlandırılması, Vikipediya virtual ensiklopediyası haqqında cəmiyyətdə müəyyən t əsəvvürün yaradılmasına təkan verdi (şəkil 34). Şəkil 34. Vikipediyanın Azərbaycan bölməsində (http://az.wikipedia.org) m əqalələrin illər üzrə artım diaqramı 2004 2004 25 400 11 000 20 000 28 500 980 2005 2006 2007 2008 2009 103 6.7 .2. İnternetə dövlət dəstəyi XXI əsrdə dövlətin informasiya təhlükəsizliyi mühüm m əsələdir. Hər bir dövlət öz informasiya ehtiyatlarını qorumaqla qüdr ətini hiss etdirə bilər. Azərbaycan informasiya ehtiyatlarının mühafizəsini təşkil etməkdə ciddi problemlərlə üzl əşir. Ölkənin dövlət, qeyri-dövlət qurumlarının İnternet s əhifələrinin erməni hakerləri tərəfindən dağıdılması ilə bağlı faktlar yet ərincədir. “İnformasiya əldə etmək haqqında” Az ərbaycan Respublikası Qanunun tətbiq edilməsi barədə Respublika Prezidentinin 2005-ci il tarixd ə fərmanı v ətəndaşların informasiya azadlığını tənzimləyən normativ akt ıdır. İnformasiya resurslarından və texnologiyalarından cinay ət və terror məqsədləri üçün istifadə etməyin qarşısının alınması, insan hüquqlarının qorunması, fərdi məlumatların toxunulmazlığı və söz azadlığı haqqında müddəalara əməl olunması İnternet məkanında qarşıya çıxan əsas probleml ərdəndir. İnsan haqlarının qorunması ilə yanaşı, İnternetdə terrorizmin bütün formaları və təzahürlərinə qarşı mübariz ənin aparılması, rəqəmsal bərabərsizliyin aradan qaldırılması üçün tədbirlərin görülməsi və uşaqların, gənclərin inkişafında, əlil insanların, gender probleminin həllində İKT-nin rolunun artırılması vacibdir. Az ərbaycan dilində fəaliyyət göstərən Vikipediya azad ensiklopediyasının zənginləşdirilməsində, Azərbaycan dilində informasiya resurslarının virtual məkanda geniş yayılmasına xidm ət edərək Azərbaycanın maraqlarının dünyada təbliğinə xidm ət edən alimlər, tələbələr, media işçiləri ilə yanaşı yeni İnternet texnologiyalarından istifadə etməyi bacaran müt əxəssislərə böyük ehtiyac vardır. Azərbaycan xalqının nümay əndələri bu gün dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayır. Onların sayı hazırda 50 milyonu aşmaq üzrədir. Bu elə də az r əqəm deyildir. Əgər bu 50 milyonun yarısı Vikipediya ensiklopediyasına doğma dilində bir məqalə daxil etsə, Az ərbaycan milli-mədəni dəyərlərinin qorunub saxlanılmasında mü əyyən bir iş görmüş olar, nəticədə dilimiz nəinki inkişaf Yüklə 6,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|