Ələkbərova İradə

 
144 
İnformasiyanın  xarakterinə  görə  ensiklopediyalar digər 
m
əlumatlarla müqayisədə  İnternetdə  nəşr  olunmağa  daha 
uyğundurlar. Belə ki, virtual ensiklopediyalara müraciət edənlər 
yalnız ensiklopedik məqalələr əldə etmirlər, onlar eyni zamanda 
bu m
əqalələrə daxil edilmiş media-fayllar, animasiyalı sxemlər, 
üçölçülü obyektl
ər, interaktiv  panoramlar, cədvəllərlə  tanış 
olurlar. Bu da ensiklopediyanın İnternet variantının daha zəngin 
olmasına  şərait  yaradır.  Virtual ensiklopediyaya müraciət hər-
hansı predmetin  öyrənilməsində ilkin addımdır. Bu baxımdan  
ensiklopedik  resursların  yaradıcıları  fakültətiv servislərin 
yaradılmasında maraqlıdırlar, yəni virtual ensiklopediyalardakı 
bir çox m
əqalələrdə  digər  İnternet  resurslarına  və  uyğun 
mövzulu elmi, 
ədəbi-bədii əsərlərə istinadlar mövcuddur. 
Virtual  ensiklopediyaların  tam  variantlarını  yalnız 
kommersiya 
əsasında əldə etmək mümkündür ki, bu da həmin 
resursların  nə  qədər qiymətli  olduğunu  bir  daha  sübut  etmiş 
olur. Öd
əniş  o  qədər də  böyük deyil, məsələn,  “Rubrikon”  
ensiklopediyasına  bir  aylıq  abunə  haqqı  1  dollardır.  Ən  baha 
əbunə  haqqı  “Britannica”  resurslarınadır  ki,  illik  ödəniş  60 
dollardır.  "Kirill  və  Mefodiy"  şirkəti  isə  öz ensiklopedik 
resurslarına  müraciət üçün istifadəçi  qarşısında  xüsusi  tələblər 
qoymuşdur. Belə ki, ensikopediyanın ən yeni və tam variantını                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    
y
alnız  “Kirill və  Mefodiy  mediatekaları"    (mediateka.km.ru) 
saytının  kliyentləri  əldə  edə  bilərlər.  Hibrid  İnternet 
texnologiyasından  istifadə  edən bu proqram məhsulu 
ensiklopediyadakı  multimediya  dəstəyi problemini tam həll 
etm
əyə imkan yaratmışdır.  30  Gb həcmində  olan multimediya 
m
əhsulları  lokal  şəbəkənin serverində  yerləşdirilir.  İnternet-
serverd
ə  ensiklopediyadakı  məqalələrə  müraciət  zamanı 
mediyaobyektl
ər avtomatik olaraq  lokal şəbəkənin serverindən 
kliyent
ə ötürülürlər [42].  
G
ələcəkdə şəbəkə ensiklopedik nəşrlərinin daha da inkişafı 
gözl
ənilir.  Gələcək  evalyusiyanın  istiqamətləri  isə  göz 
qabağındadır. Bu əsasən yeni çoxölçülü obyektlərin növlləri ilə 
z
ənginləşən və  artan,  əsasən də  flash-texnolojiyasında  yerinə 
yetiril
ən  ensiklopedik  resursların  multimediya  hissəsidir  [43]. 

---

 
145 
M
əqalələrdəki mətnlərin operativ olaraq (gündəlik və  ya 
h
əftəlik)  aktuallaşdırılması  isə  real vəziyyətdən geriləmənin 
qarşısını  alır  və  virtual  ensiklopediyaların  kağız 
üz
ərindəkilərdən üstünlüyünü təmin edir. Virtual 
ensiklopediyaların  digər elmi mənbələrlə  əlaqələri də  İnternet 
şəbəkəsi sayəsində  artmaqdadır.  Ensiklopediyaların  xüsusi 
t
əşkil  olunmuş  elektron  kitabxanalarla  əlaqələri isə  İnternet 
resurslarında  axtarışın  məhdudiyyətsiz  aparılmasına  şərait 
yaradır [45]. 
Artıq  bu  gün  digər növ təhsil  resurslarını  ətrafında 
c
əmləməklə, virtual ensiklopediyalar rəqəmsal dövrün elm və 
t
əhsil fəaliyyəti ilə  sıx  inteqrasiya  olunaraq  fundamental 
akademik portallara çevrilm
əkdədirlər.  
 

---

 
146 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.
 
 
Əliquliyev  R.M.,  Ələkbərova  İ.Y.,  Qasımova  R.T., 
İnternetdə  kollektiv bilik və  viki texnologiyasi //  İT 
Maqazin 
jurnalı 
(İnformasiya-Kommunikasiya 
Texnologiyaları Jurnalı), 02(53), 2008, səh. 5-7 
2.
 
Алгулиев  Р.М.,  Алекперова  И.Я.,    Касумова  Р.Т., 
Коллективное  знание  в  Интернете  //  Шестая 
международная конференция "Интернет - Образование - 
Наука -2008". Том1. Винница. 2008. cтр. 5-7 
3.
 
Əliquliyev  R.M.,  Ələkbərova  İ.Y.,  Qasımova  R.T., 
Vikipediya v
ə  onun imkanlari  //  Azərbaycan Məktəbi 
jurnalı. 6(622), 2007, səh. 9-22 
4.
 
Буров  Д.,  Меньше  текста   –  больше  ссылок  //  CMS 
MediaWiki, 2007, http://masterhost.ru  
5.
 
Bobbie Johnson,  “Companies and party aides cast 
censorious eye over Wikipedia”, BBC News,  2007 
6.
 
Bobbie Johnson,  Wikipedia approaches its limits // Article 
history, The Guardian , 2009, http://www.guardian.co.uk 
7.
 
Белков  А.,  Смирнов  Д.,  Инструмент  созидания  // 
Домашний компьютер, №5, 2006
 
8.
 
Рыбаков  А.,  Википедии  подарили  $3  миллиона  //  M.: 
“Вебпланета”, 2007, cтр. 11
 
9.
 
Albert  R., Barabási A.  Statistical mechanics of complex 
networks. // 
Reviews of Modern Physics,
 pp. 47–97 (2002) 
10.
 
Silviu Cucerzan. Large-Scale Named Entity Disambiguation 
Based on Wikipedia Data //  Proc. 2007 Joint Conference on 
EMNLP and CNLL, pp. 708–716, Prague, 2007 
11.
 
Strube  M.,  Ponzeto  S. P.  WikiRelate! Computing semantic 
relatedness using Wikipedia.//  Proc. of AAAI, 2006 
12.
 
Christopher Thomas, Amit Sheth. Semantic Convergence of 
Wikipedia Articles  //    Proc.  of the 2007 IEEE/WIC 
International Conference on Web Intelligence, 2007
 
13.
 
Ланде  Д.В.  Поиск  знаний  в  Интернет  //  Издательский 
дом "Диалектика-Вильямс", 2005, cтр. 272 

---