169
Stab (ing. Stab, rus
. Стаб) – Vikipediyada yarımçıq
m
əqaləlırı verilən addır. Bu cür məqalələrə yalnız minimal
z
əruri informasiyalar daxil edilmiş olur. Çox zaman bu
m
əqalələrə {{qaralama}}, {{yarımçiq}}, {{qısa məqalə}} kimi
xüsusi şablonlar əlavə edilir.
Stüard (ing. Steward, rus.
Стюард) – xüsusi texniki
imkanlara malik istifad
əçidir. Stüard Vikipediyadakı istənilən
istifad
əçini İP ünvana görə yoxlamaq və istənilən
administratordan s
əsvermə aparıldıqdan sonra administrator
hüququnu almaq
imkanına malikdir. İP ünvana görə yoxlamaya
eht
iyac yalnız istifadəçi tərəfindən vandalizm halları artdıqda
yaranır.
Sür
ətli silmə (ing. Fast removal, rus. Быстрое
удаление) – ümumi müzakirəyə çıxartmadan administratorun
h
ər-hansı məqaləni silməsidir. Sürətli silməyə yalnız “sürətli
silm
ə” kriteriyalarına cavab verən məqalələr aiddir. Bu
m
əqalələrə mənasız məzmuna malik, qərəzli, qeyri-etik, spam
v
ə reklam xarakterli məqalələr aiddirlər.
Ş
Şablon (ing. Template, rus. Шабло́н) – tez-tez və
müxt
əlif məqalələrdə istifadə oluna biləcək mətni hər dəfə
yazmamaq üçün, ist
ənilən istifadəçi tərəfindən yaradılan
standartdır. Bu standartlar şablonlar kateqoriyasına daxil
edil
ərək, hamı tərəfindən istifadəyə verilir.
Şərh (ing. Comment out, rus. Комментарий) –
m
əqalələrə daxil edilən, lakin ümumi baxış səhifəsində
görünm
əyən mətndir. Bu mətnlər xüsusi HTML teqləri ilə daxil
edilirl
ər:
Şəxsi məkan (ing. Personal of spase, rus. Личное
пространство) – Vikipediyada qeydiyyatdan keçmiş
istifad
əçinin şəxsi səhifəsi və bu səhifədə yaradılan alt
s
əhifələrdir. Bax:
Şəxsi səhifə.
Şəxsi səhifə (ing. Personal of page, rus. Личная
страница) – Vikipediyada qeydiyyatdan keçən istifadəçiyə
veril
ən səhifədir ki, burada o, özü və maraqları haqqında
170
m
əlumatlar, müxtəlif şablonlar, şəkillər və digər informasiya
daxil ed
ə bilər. Bu səhifəni istifadəçi səhifəsi də adlandırırlar.
Şotkat (ing. Shortcut, rus. Шоткат) – Vikipediyada
xidm
əti səhifələrə verilən addır.
T
T
əhqir (ing. Insult, rus. Оскорбле́ние) – istifadəçinin
redakt
ə etdiyi məqalələrə və ya şəxsən özünə qarşı digər
Vikipediya istifad
əçisi tərəfindən göstərilmiş kobud
münasib
ətdir. Təhqir olunan istifadəçi administratorlara
müraci
ət edərək kobudluq edən istifadəçinin müəyyən müddətə
bloklanmasına nail ola bilər.
Troll (ing. Troll, rus.
Тролл) – Vikipediya cəmiyyətində
provokasiya m
əqsədilə məqalələr daxil edən və istifadəçilər
arasında informasiya müharibəsi yaratmağa cəhd göstərən
istifad
əçilərə verilən addır.
T
ənha məqalə (ing. Orphan, rus. Cирота) – digər
m
əqalələrlə və kateqoriyalarla əlaqəsi olmayan məqalələrdirlər.
Bu m
əqalə ilə digər məqalələri əlaqələndirmək üçün, onlara
xarici v
ə daxili keçidlərin qoyulması vacibdir.
Tarixç
ə (ing. History, rus. История) – Səhifəyə edilmiş
olan d
əyişikliklərin kim tərəfindən və nə zaman edildiyini
göst
ərən texniki səhifədir.
T
əkmilləşdirici (ing. Developer, rus. Разработчик) –
MediaWiki proqram t
əminatında və Vikipediyanın verilənlər
bazasında bir başa dəyişikliklər edə bilən mütəxəssislərdir.
Ad
ətən Vikimedia Fondunun texnikləri olan bu istifadəçilər ən
yüks
ək səviyyəli statusa malikdirlər. Bax: baş layihəçi
V
Vandal (ing. Vandal, rus
. Вандал) – Vikipediyada
m
əqalələri və səhifələri bilərəkdən korlayan istifadəçidir.
Vandalbot (ing. Vandalbot, rus
. Вандалбот) – hər-hansı
istifad
əçi tərəfindən yaradılaraq Vikipediyaya daxil edilən,
vandalizm v
ə spamlar yaratmaq üçün nəzərdə tutulan xüsusi
proqramdır. Vandalbot yaradan proqramçı, adətən, müəyyən İP
171
ünvanlar t
ərəfindən redaktə edilmiş məqalələr üçün nəzərdə
tutulursa da, b
əzən elə vadalbotlara rast gəlmək olur ki, onlar
yüzl
ərlə məqaləni qısa zamanda korlamaq güçünə malik olurlar.
Vandalizm
(ing. Vandalizm, rus
. Вандализм) –
istifad
əçinin Vikipediyadakı məqalələri və səhifələri bilərəkdən
korlanmasına
yönəldilmiş
f
əaliyyətdir.
Vikipediya
istifad
əçisinin digər istifadəçi tərəfindən vandalizmdə
t
əqsirləndirilməsi təhqir hesab edilir.
Vasit
əçilik (ing. Mediation, rus. Посре́дничество) –
m
əqalələrin redaktəsi zamanı yaranan mübahisələrin həllində
Vikipediyadakı hər-hansı nüfuzlu istifadəçiyə edilən
müraci
ətdir. Adətən müraciət mübahisə edən tərəflərdən biri
t
ərəfindən edilir.
Veril
ənlər tullantısı (ing. Data dump, rus. Свалка
данных) – bəzən ensiklopedik məqalə yaratmaq üçün müxtəlif
saytlardan informasiyalar olduqları kimi, yəni dəyişdirilmədən,
formatlaşdırılma aparılmadan, ensiklopedik mətnə salınmadan
Vikipediyaya köçürülür. Bu cür m
əqalələr verilənlər tullantısı
adlanır və idarəçilər tərəfindən silinirlər.
Viki texnologiyası (ing. Wiki-technology, rus. Вики-
технология) – “sürətli informasiya texnologiyası” kimi başa
düşülür. Bəzən Viki texnologiyasını “canlı sənədlər
texnologiyası” və ya “kollektiv bilik texnologiyası” da
adlandırırlar. Hər hansı biliyə malik olan istifadəçi Viki
texnologiyasından istifadə edərkən, informasiyanı veb-saytda
çap etm
əklə bu biliyi başqaları ilə bölüşdürmüş olur.
Vikifikator (ing. Wikification, rus.
Викифика́тор) –
JavaScript proqramında yaradılmış senaridir. Mətnin Vikifaktor
vasit
əsi ilə seçilmiş hissəsi Viki proqramının qaydalarına uyğun
olaraq emal edilir.
Vikil
əşdirmə (ing. Wikifixer, rus. Викифика́ция) –
m
əqalənin Vikipediya standartlarına uyğun vəziyyətə
g
ətirilməsidir. Belə ki, Vikipediyada məqalələr xüsusi qəbul
olunmuş qaydalar üzrə yaradılmalıdır.
Vikigörüş (ing. Wikivisit, rus. Викивстре́ча) –
Vikipediya istifad
əçilərinin real həyatda görüşməsidir.
172
Vikip
əri (ing. WikiFairy, rus. Викифея) – yalnız
m
əqalələrin xarici görünüşünü gözəlləşdirməklə məşğul olan
istifad
əçilərdirlər. Onlar məqalələrə stil, rəng, şəkil əlavə edərək
Vikipediyada xoş niyyətdə olduqlarını göstərməyə çalışırlar,
m
əqalələrin yaradılmasında və redaktəsində iştirak etmirlər.
Vikim
əktub (ing. Wiki-mail, rus. Викиме́йл) –
Vikipediya istifad
əçilərinin şəxsi məktublarının birbaşa
Vikipediya saytından göndərilməsi üçün istifadə edilən xüsusi
texnologiyadır. Məktub göndərmək üçün hər bir qeydiyyatdan
keçmiş istifadəçinin səhifəsində xüsusi funksiya mövcuddur.
Vikimedia Fondu
(ing. Wikimedia Foundation, rus. Фонд
Викимедиа) – Vikipedia layihələrini idarə edən qeyri-rəsmi
t
əşkilatdır. Vikimediya Fondu qeyri-kommersiya təşkilatı 2003-
cü ilin 20 iyun tarixind
ə Cimmi Uels tərəfindən yaradılmışdır.
Viki-m
əzuniyyət (ing. Wiki-holiday, rus. Ви́ки-о́тпуск) –
Vikipediya istifad
əçisinin könüllü olaraq müvəqqəti Vikipediya
saytına daxil olmadığı müddətdir. Viki-məzuniyyətlər bir-neçə
günd
ən başlayaraq, bir neçə aya qədər davam edə bilər.
Vikipediya x
əstəliyi (ing. Illness by Wikipedia, rus.
Боле́знь википеди́стов) – bəzi Vikipediya istifadəçilərinə xas
olan psixoloji durumdur. Vikipediya x
əstəliyi zamanı istifadəçi
real h
əyatdan uzaqlaşaraq gündə 10-12 saat və hətta daha artıq
vaxtını məqalələrin redaktəsinə və digər istifadəçilərlə
müzakir
ələrə sərf edir. Bax: Vikipedist.
Vikipedist (ing. Wiki-man, rus.
Википедист) –
Vikipediyada, m
əqalələrin redaktəsində fəal iştirak edən
qeydiyyatdan
keçmiş istifadəçidir.
Vikistalkinq (ing. Wikistalling, rus
. Викиста́лкинг) – bir
v
ə ya bir-neçə istifadəçinin Vikipediyada fəaliyyətlərinin digər
istifad
əçi tərəfindən nəzarətdə saxlanması və təqib edilməsidir.
Bu f
əaliyyət çox zaman qərəzli xarakter daşıyır. Təqib olunan
istifad
əçinin yaratdığı və redaktə etdiyi məqalələr tez-tez
yenid
ən redaktə olunur və ya bu məqalələrə {{Sil}} şablonu
daxil edilir.
Virtual (ing. Virtual, rus
. Виртуа́л) – Vikipediyada
qeydiyyatdan keçmiş istifadəçinin yaratdığı əlavə qeydiyyat
173
yazılarıdır. Virtuallar çox zaman sokpapperlər də adlanırlar.
Bax: Sokpapper.
VP (ing. WP, rus
. ВП) – Vikipediyanın qısaldılmış adıdır.
VP: – abbreviatur keçidl
ər üçün perefiksdir. Xidməti səhifələrin
qısaldılmış şəkildə adlandırılmasıdır. Vikipediyada məqalənin
adının qarşısında VP işarəsi, bu məqalənin məzmununun
Vikipediya ensiklopediyasına aid olduğuna işarədir.
VikiLüğət (ing. Wiktionary, rus. Викисловарь) –
Vikipediyanın 9 layihəsindən biri olub, izahedici məqalələr,
tezauruslar v
ə
t
ərcümələrin
saxlandığı
saytdır
(http://az.wiktionary.org/wiki/).
VikiSitat (ing. Wikiquote, rus
. Викицитаты) –
Vikipediyanın 9 layihəsindən biri olub, aforizmlər, məşhur
şəxslərin söylədikləri ifadələrdən ibarət kataloqdur
(http://wikiquote.org/wiki/).
VikiKitablar (ing. Wikibooks, rus
. Викикниги) –
Vikipediyanın 9 layihəsindən biri olub, elektron kitabların
(«e-books») birg
ə
hazırlanması
layihəsidir
(http://az.wikibooks.org/wiki/).
VikiM
ənbə (ing. Wikisource, rus. Викитека) –
Vikipediyanın 9 layihəsindən biri olub, müəllif hüquqlarının
qorunması haqqında qanunların aid edilmədiyi mətnlərin şəbəkə
kitabxanasıdır (http://wikisource.org/wiki/).
VikiX
əbərlər (ing. Wikinews, rus. Викиновости) –
Vikipediyanın 9 layihəsindən biri olub, ensiklopediya
kontekstind
ə cari hadisələr haqqında məlumat verən İnternet-
ensiklopediyadır (http://ing.wikinews.org/wiki/).
VikiNövl
ər (ing. Wikispecies, rus. Викивиды) –
Vikipediyanın 9 layihəsindən biridir. Virtual ensiklopediyanın
bu layih
əsi əsasən təbiət (botanika və zoologiya) elmlərinə
aiddir (http://wikispecies.wikimedia.org/wiki/).
VikiAnbar (ing.
Wikimedia Commons,
rus.
Викисклад) – Vikipediyanın 9 layihəsindən biri olub, şəkil,
s
əs, video-fayl və s. bu kimi informasiyanın saxlandığı qlobal
x
əzinədir (http://commons.wikimedia.org/wiki/).
174
VikiVersitet (ing. Wikiversity, rus
. Викиверситет) –
Vikipediyanın 9 layihəsindən biridir. Virtual məkanda Viki-
universitetdir (http://az.wikiversity.org/wiki/).
Y
Yalançı məqalə (ing. False articly, rus. Пусты́шка) –
h
əddən artıq qısa məqalələrə verilən addır. Bir və ya bir-neçə
sözd
ən, yalnız şəkillərdən ibarət olan məqalələr yalançı
m
əqalələr adlanır. Onların ləğv olunması ehtimalı çoxdur.
Yaxşı məqalə (ing. Good articly, rus. Хорошая статья)
–
seçilmiş məqalə səviyyəsində olmasa da, kifayət qədər yüksək
keyfiyy
ətə malik məqalədir. Bax: GA.
Yuzerboks (ing. Userbox, rus.
Юзербо́кс) – Vikipediya
istifad
əçilərinin öz şəxsi səhifələri üçün nəzərdə tutulmuş
şablonlardır. Adətən, istifadəçilərin təhsili, maraqları və s.
haqqında informasiya çatdırmaq üçün nəzərdə tutulmuşlar.
Yuzerboksomaniya (ing. Userboxmania, rus.
Юзербок-
сомания) – bəzi Vikipediya istifadəçilərinə zarafatla verilən
addır. Bu istifadəçilər müxtəlif yuzerbokslar yaradaraq, onları
özl
ərinin və digər istifadəçilərin şəxsi səhifələrinə daxil edirlər.
175
AMEA-
nın müxbir üzvü, texnika
elml
əri doktoru, professor, AMEA
İnformasiya Texnologiyaları
İnstitutunun direktoru.
director@iit.ab.az
Rasim
M
əhəmməd oğlu
Əliquliyev
İradə
Yav
ər qızı
Ələkbərova
AMEA İnformasiya
Texnologiyaları İnstitutunun sektor
müdiri.
depart17@iit.ab.az
176
Texniki redaktor: Anar S
əmidov
Korrektor: L
əman Manahova
Kompyuter t
ərtibatı: Zülfiyə Ələkbərova
Kompyuter dizayn: Ayb
əniz Həsənova
Murad
Əsədov
Çapa imzalanmışdır: 03.12.2009. Çap vərəqi: 60x84 1/16,
Sifariş № 22, tiraj 100 ədəd.
Document Outline - MÜNDƏRİCAT
- GİRİŞ
- FƏSİL 1. VİKİ TEXNOLOGİYASI
- 1.1. Virtual məkanda vəziyyət
- 1.2. Viki texnologiyası – sürətli informasiya texnologiyası
- 1.3. CMS MediaWiki sistemi
- FƏSİL 2. VİKİPEDİYANIN ƏHƏMİYYƏTİ VƏ İMKANLARI
- 2.1. Vikipediya nədir?
- 2.2. Vikipediyanın əhəmiyyəti
- 2.3. Vikipediya fəlsəfəsi
- 2.3.1. Vikipediyanın beş əsas prinsipi
- 2.3.2. Vandalizm
- 2.3.3.Vandalizm hesab edilməyən fəaliyyət
- 2.4. Vikipediya əhalisi
- FƏSIL 3. VİKİMEDİA FONDU
- 3.1. Vikimedia Fondunun serverləri
- 3.2. GFDL lisenziyası
- 3.3. Vikilayihələr
- 3.3.1. VikiLüğət (Wikiionary)
- 3.3.2. VikiSitat (Wikiquote)
- 3.3.3. VikiKitablar (Wikibooks)
- 3.3.4. VikiMənbə (Wikisource)
- 3.3.5. VikiXəbərlər (Wikinews)
- Layihə 2004-cü ilin dekabr ayında fəaliyyətə başlamışdır və hal-hazırda 22 dildə mövcuddur. VikiXəbərlərdə indiyə kimi 40 minə yaxın xəbər nəşr edilmişdir. Digər layihələrdə olduğu kimi, burada da əsas şərt neytrallığın gözlənilməsidir.
- Xarici mənbələrdən əldə edilmiş xəbərlər burada orijinal və ya qısa xülasə şəklində verilə bilər. Layihənin əsasən iki məqsədi vardır: digər nəşriyyatlara alternativ və azad xəbərlərin təqdim olunması və hər bir xəbərin diqqətlə yoxlanması.
- 3.3.6. VikiNövlər (Wikispecies)
- 3.3.7. VikiAnbar (Wikimedia Commons)
- 3.3.8. VikiVersitet (Wikiversity)
- 3.4. Vikimaniya (Wikimania)
- İnternet istifadəçiləri
- İNTERNET
- Seul
- Tampa
- FƏSİL 4. VİKİPEDİYADA MƏQALƏLƏRIN YARADILMASI QAYDALARI
- 4.1. Qeydiyyatdan keçmə qaydası
- 4.2. Məqalə üçün mövzunun və adın seçilməsi
- 4.3. Məqalənin ensiklopediyada axtarışı
- 4.4. Məqalənin yaradılmasının ümumi qaydaları
- 4.4.1. Alətlər paneli
- Cədvəl 1. Alətlər panelində yerləşən düymələrin funksiyalarının siyahısı
- 4.4.2. Məqalənin məzmununun yazılması
- 4.4.3. Sınaq göstərişi və səhifənin qeyd edilməsi
- 4.5. Mənbənin göstərilməsi
- 4.6. Məqaləyə kateqoriyanın əlavə olunması
- 4.7. Məqaləyə interviki linklərinin daxil edilməsi
- 4.8. Mətnin formatlaşdırılması
- 4.8.1. Başlığın qoyulması
- 4.8.2. Əsas formatlaşdırma teqləri
- 4.8.3. Siyahının yaradılması
- 4.8.4. Tarix formatları
- 4.9. Keçidlərin yaradılması
- 4.10. Şəkillərin və media fayllarının daxil edilməsi
- 4.11. Məqalələrin birləşdirilməsi
- 4.12.Səhifənin izlənməsi
- 4.13. Müzakirə səhifələri
- Məqalədəki görünüş
- FƏSİL 5. ŞABLONLAR VƏ ONLARDAN İSTİFADƏ QAYDALARI
- 5.1. Ümumi şablonlar
- 5.2. Qaralama halında olan məqalələrə daxil edilən şablonlar
- 5.3. Kateqoriyalara daxil edilən şablonlar
- 5.4. Silinəcək məqalələrə daxil edilən şablonlar
- 5.5. Milli atributlarla bağlı şablonlar
- Vikipediya şablonları arasında hər-hansı bir ölkənin bayrağı, gerbi və ya xəritəsi təsvir edilmiş xüsusi şablonlara da rast gəlinir. Bu şablonlar yalnız o ölkə ilə bağlı məqalələrə daxil edilməlidir.
- 5.6. İstifadəçiləri xüsusi kateqoriyalara ayıran şablonlar
- 5.7. Müzakirə şablonları
- 5.8. Səsvermə şablonları
- 5.9. Lisenziya şablonları
- Məqaləyə daxil olunan şablonun görünüşü
- Şəxsi şablonlar
- FƏSİL 6. VİKİPEDİYA CƏMİYYƏTİN AYNASIDIR
- 6.1. Vikipediyada informasiya müharibəsi
- 6.2. Vikipediya üzrə statistik göstəricilər
- 6.2.1. Wikipedia Scanner proqramı
- 6.2.2. Vikipediya məqalələrinə olunan müraciətlər
- 6.2.3. Search Wikia axtarış sistemi
- 6.3. Vikipediyanın qadağan edildiyi ölkələr
- 6.3.1. Vikipediya Çində
- 6.3.2. Vikipediya İranda
- 6.4. İKT-nin inkişaf tempinin Vikipediyaya təsiri
- 6.5. Dilin qorunması və inkişafında Vikipediyanın rolu
- 6.6. Vikipediya təhsildə
- 6.7. Vikipediya və Azərbaycan
- 6.7.2. İnternetə dövlət dəstəyi
- FƏSİL 7. VİRTUAL ENSİKLOPEDİYALAR
- 7.1. Viki texnologiyası ilə fəaliyyət göstərən ensiklopediyalar
- 7.1.1. Sitizendium (Citizendium)
- 7.1.2. Everything2
- 7.1.3. MusicBrainz
- 7.1.4. PlanetMath
- 7.1.5. WikiTravel
- 7.1.6. Wikimapia
- 7.1.7.Vikibilik virtual ensiklopediyası
- 7.1.8. Letopisi ensiklopediyası
- 7.1.9. Wapedia
- 7.1.10. Open Encyclopedia Project
- 7.1.11. Stanford Fəlsəfə Ensiklopediyası
- 7.1.12. İntellipediya
- 7.1.13. Wookieepedia
- 7.1.14. WikiTree
- 7.1.15 Absurdopediya
- 7.1.16. “Drevo” açıq pravoslav ensiklopediyası
- 7.1.17. Qısa yəhudi ensiklopediyası
- 7.1.18. Elektron dövlət ensiklopediyası
- 7.1.19. Elm ensiklopediyası
- 7.2. Digər ən populyar İnternet-ensiklopediyalar
- 7.2.1. Britannika ensiklopediyası
- 7.2.2. Böyük Sovet Ensiklopediyası
- Böyük Sovet Ensiklopediyasının birinci nəşri
- Böyük Sovet Ensiklopediyasının ikinci nəşri
- Böyük Sovet Ensiklopediyasının üçüncü nəşri
- 7.2.3. Brokhaus ensiklopediyası
- 7.2.4. Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti
- 7.2.6. Ümumrusiya virtual ensiklopediyası
- 7.2.7. IBList
- 7.2.8. EOLSS
- 7.2.9. EOL həyat ensiklopediyası
- 7.2.10. “Kruqosvet” virtual ensiklopediyası
- 7.2.11. All Music Guide
- 7.2.12. Ensiklopediyalar dünyası
- 7.3. Virtual ensiklopediyalar akademik portallara çevrilməkdədirlər
- ƏDƏBİYYAT
- POPULYAR ENSİKLOPEDİYALARIN İNTERNET ÜNVANLARI
Dostları ilə paylaş: |