Elektron məlumat bazalarinin yaradilmasi və Vİrtual xiDMƏt baki 2012
Yüklə 1,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
9 məkandan asılılığına son qoyur. Ənənəvi kitabxanalarda infor- masiya xidməti yalnız kitabxananın iş saatı müddətində və məhdud sayda oxuculara göstərildiyi halda, elektron kitabxana- lar 24 saat müddətində fəaliyyət göstərir və dünyanın istənilən nöqtəsində yerləşən qeyri-məhdud sayda oxuculara eyni za- manda xidmət edir. Elektron kitabxanalar rahat və sərfəli xid- mət növüdür. Müasir şəraitdə respublikamızın bəzi kitabxa- nalarında bu xidmətin təşkili qısa müddətə və az xərc sərf et- məklə böyük informasiya ehtiyatlarının oxucuların istifadəsinə verilməsini və oxucu tələbatının operativ yerinə yetirilməsini təmin edir. Elektron kitabxanaların yaradılması düzgün planlaşdır- madan, yəni, proqramın düzgün seçilməsindən başlayır. Elektron kitabxana daim yeniləşmə, inkişaf və profilaktik iş tələb edir. Bu məqsədlə kitabxanaya bütün funksional istiqa- mətlərdə peşəkar mütəxəssislər – təsvirin işlənməsi, mətnin rəqəmsallaşdırılması üzrə mütəxəssis kompyuter şəbəkəsinin ekspluatasiyası üçün sistem administratoru və proqramlaşdırı- cılar, metaverilənlərin yaradılması və daxil edilməsi üçün kata- loqlaşdırıcılar, bir neçə layihə rəhbəri, eyni zamanda istifadə- çilərin kolleksiyaya çıxışına kömək və onlarla iş məqsədilə xid- mət şöbəsi işçiləri tələb olunur. Elektron kitabxanadan istifadə çox sadədir, ondan istifa- də üçün oxucudan İnternetə qoşulmuş kompyuter və İnternetin www xidmətindən istifadə vərdişi tələb olunur. Təəssüflər olsun ki, hələ bizim rayon şəhər və rayon kitabxanalarında çox az sayda elektron kitabxanaların yaradıl- masına başlanmışdır. Ona görə də elektron kitabxanadan istifadəni əyani şəkil- də Milli kitabxananın elektron kitabxanası vasitəsilə göstərək. Əvvəlcə Milli kitabxananın www.anl.az saytına daxil oluruq, daha sonra açılan səhifənin sol tərəfindən elektron kitabxana linkinə (keçid) vururuq. 10 Açılan pəncərədən biz axtardığımız məlumatı elm sahələ- ri üzrə, müəllifin və sərlövhənin baş hərfinə əsasən tapa bilərik.
11 Məsələn, yuxarıda göstərilən şəkildən təbiət elminin kimya bölməsi seçilib. Seçildikdən sonra aşağıdakı şəkildəki kimi səhifə açılır. Siyahıdan istədiyimiz ədəbiyyatı seçib üstündən vururuq, və kitabın tam mətni elektron versiyada açılır. Elektron kitabxana müəllif hüquqlarını qoruyub saxlamaqla, milli ədəbiyyat nümunələrini elektron daşıyıcılarına köçür- məklə yaradılır. Eyni zamanda elektron kitabxanaya müəllifin öz arzusu ilə onun təqdim etdiyi əsərin elektron versiyası da daxil edilə bilər. Milli kitabxananın elektron məlumat bazasına da elektron kitabxana linki (keçid) vasitəsilə daxil olmaq olur. Burada Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri, şair, yazıçı, ictimai-siyasi xadimlər və başqalarının həyat və yaradıcılığı, kitabları, şəkillərindən ibarət fotoalbom və videogörüntülər elektron versiyada istifadəçilərə təqdim edilir. Eyni zamanda saytın ana səhifəsinin sağ və sol tərəfində “Xocalı soyqırımı”, “Heydər Əliyev Fondu”, “Azərbaycan kitabxanaları”, “Bunları unutmaq olmaz. Qan yaddaşımız”, “İşğal altında olan torpaqlarımız bizi çağırır”, “Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Milli Kitabxana-
12 nın birgə “Bərpanəşr” layihəsi”, “Azərbaycanın hüquqi məlu- mat bazası” və digər elektron məlumat bazaları da var. Bu bazalardan istifadə etmək üsullarını aşağıdakı şəkildən aydın görmək olar. Elektron məlumat bazası linkinə (keçid) vurduqdan sonra məlumat bazasına salınan şəxsiyyətlərin siyahısı gəlir. Məsələn:
13 Əgər ulu öndər Heydər Əliyev haqqında məlumat bazası- na baxmaq istəyiriksə, yuxarıdakı şəkildə işarə edildiyi kimi “Heydər Əliyev irsi” linkini (keçid) seçib bu baza ilə tanış ola bilərik.
14 Bütün bunlarla yanaşı, Milli Kitabxana oxucularına “Kütləvi informasiyalar sistemi” adlı məlumat bazasını təqdim edir. Məlumat bazasında oxucular Rusiya və xarici ölkələrin sənaye siyasəti, yenilikləri, son 14 ili əhatə edən informasiya- lar ilə tanış edilir. Burada, həmçinin şirkətlər, tenderlər, qa- nunvericilik və gömrük, biletlər, otellər və s. barədə informasiyalar əldə etmək olar. Milli Kitabxananın Humanitar elmlər zalında Azərbaycan və rus dillərində Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi üzrə onlayn məlumat bazası fəaliyyət göstərir. Bu bazadan www.qanun.info (Azərbaycan dilində) və www.consulting.
istifadə etmək olar. Milli Kitabxananın saytındakı elektron kitabxana bölmə- sində mikrofilimləşdirilmiş ədəbiyyatın, qədim ədəbiyyatın, 15 dövri və ardı davam edən nəşrlərin elektron məlumat bazası da mövcuddur. Şəkildən göründüyü kimi, kursoru mikrofilimləşdirilmiş ədəbiyyat linkinin (keçid) üstünə gətirdikdə 2 bölmə açılır ki, bunlar da mikrofilmləşdirilmiş kitablar və mikrofilmləşdirilmiş dövri mətbuatdır. Kitabxana fondunda olan mikrofilmlərin tam mətninin elektron variantını bu link (keçid) vasitəsilə tapmaq mümkündür. Həmçinin qədim ədəbiyyat bölməsində fondda olan qədim kitablar əsasında hazırlanmış elektron resursların siyahısı da təqdim edilir. Lakin məzmun və tarixilik baxı- mından qiymətli, xüsusilə, nadir nüsxələr olduğundan elektron resurslardan kitabxananın Elektron İnformasiya Xidməti və KAA (kitabxanalararası abonoment) şöbəsində lokal şəbəkədə istifadə etmək olar. Kitabxanada olan XVIII əsrin sonlarından başlayaraq Azərbaycanda nəşr olunmuş dövri və ardı davam edən nəşrlərin elektron versiyaları da hazırlanır ki, bu da şəkildən göründüyü kimi, dövri və ardı davam edən nəşrlərin elektron məlumat bazasında yerləşib. Bu bölmədə Azərbaycanda nəşr olunan və İnternet saytı olan qəzetlərin, dövri və ardı davam edən nəşrlərin elektron məlumat bazası ayrıca linklər (keçid) şəklində gəlir. Həmin linklər aşağıdakı kimidir: Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|