Veriləcək qiymət məni heç maraqlandırmırdı. Çünki ulu babamın şərəfindən söz
düşəndə mənim üçün “yaxşı” və “kafi” qiymətləri arasında heç bir fərq yox idi.
Bununla imtahanlar qurtardı. Gimnaziya müdiri böyük
iftixar hissi ilə bizə
imtahanlardan müvəffəqiyyətlə keçib məzun olduğumuzu bildirdi. Bu sözləri eşidən kimi
biz hamımız azadlığa çıxmış məhbuslar kimi böyük sevinclə pilləkənlərlə aşağı endik.
Günəşin şüaları gözümüzü qamaşdırırdı. Sarı səhra qumunun incə dənələri küçə
asfaltının üstünü bürümüşdü. Səkkiz il ərzində bizim keşiyimizi çəkən küçəmizdəki polis
nəfəri yanaşıb gimnaziyanı bitirmək münasibətilə bizi təbrik etdi. Biz də təşəkkürümüzü
bildirib hər birimiz ona əlli qəpik pul verdik. Biz bir dəstə quldur dəstəsi kimi bağıra-
bağıra şəhərə dağılışdıq.
Mən tələsə-tələsə evə gəldim. Evdəkilər məni iranlılar üzərində qələbə çalmış
makedoniyalı İsgəndər kimi qarşıladılar. Xidmətçilər mənə qorxa-qorxa baxırdılar. Atam
mənim üzümdən gözümdən öpdü və “Məndən üç şeydən birini diləyə bilərsən” - dedi...
əmim isə dedi ki, belə ağıllı bir gəncin irəliyə getməsi
üçün onun Tehrana getməsi
lazımdır. İlk həyəcan dalğası sovuşandan sonra xəlvətcə telefona yanaşdım. İki həftə idi
ki, Nino ilə danışmamışdım. Telefon aparatının dəstəyini götürüb, aparatın disqini saat
əqrəbi istiqamətində fırlatdım və “33 – 81” nömrəni yığmağı istəyirəm deyə bağırdım.
Ninonun səsi eşidildi: “Əli, imtahanı verdinmi?”.
- Verdim, Nino.
- Təbrik edirəm, Əli.
- Çox sağ ol. Nə vaxt və harada görüşək Nino?
- Saat beşdə Qubernator bağının gölməçəsi yanında, Əli. Daha artıq danışmağa imkan
yox idi. Çünki arxamda dayanan qohumlarımın, və xidmətçilərin şəklənmiş qulaqları
məndə idi. Ninonun arxasında isə aristokrat anası durub qulaq asırdı. Nə isə...
Mən, yuxarıya, atamın böyük otağına qalxdım. Atamla, əmim
divanda oturub çay
içirdilər. Xidmətçilər ayaq üstə durub, gözlərini mənə zilləmişdilər.
Kamillik imtahanı hələ axıra çatmamışdı. Köhnə ənənəyə görə atamın həyatın
astanasında duran oğluna həyatın bütün müdrikliklərini təfərrüatı ilə açması lazım idi.
Atam:
- ”Oğlum” deyə sözə başladı. Həyata qədəm basdığın bu anda mən sənə müsəlmanlığın
vəzifələrini bir daha xatırlatmaq istəyirəm. Biz allaha inamın olmadığı bir Məmləkətdə
yaşayırıq. Məhv olmamaq və ayaq altında qalmamaq üçün biz, qədim ənənələrimizi və
köhnə həyat tərzimizi mütləq qorumalıyıq. Oğlum ibadəti unutma,
içki içmə, tanımadığın
qadınlarla durub oturma, yoxsullara və zəiflərə mərhəmət göstər. Haqq din uğrunda da
daima qılıncını sıyırmağa hazır ol. Döyüş meydanında can versən, bu mən qocanı
ağrıdacaq, amma şərəfsiz bir yol seçsən, mən qoca kişi xəcalət çəkəcəyəm. Düşmənlərini
heç bir zaman bağışlama, oğlum, biz xristian deyilik. Sabahın qayğısını düşünmə, çünki
sabahını düşünən adam ürəkli olmaz.
Axırıncı nəsihətim
də budur ki, “Məhəmmədin imanını və İmam Cəfər təriqətinin şiəlik
təməllərini heç bir vaxt unutma”.
Əmim və evdəkilər atamı çox böyük maraqla dinləyirdilər. Sonra atam ayağa qalxdı,
əlimdən tutdu və birdən-birə titrək və boğuq bir səslə dedi: - Sənə yalvarıram: siyasətlə
məşğul olma! Nə istəyirsən elə, amma siyasətə qarışma.
13
Atamın bu istəyini yerinə yetirəcəyimə əmin idim. Çünki siyasət məndən çox uzaq idi.
Nino isə, fikrimcə, siyasi bir problem deyildi. Atam məni bir daha qucaqladı. İndi mən,
nəhayət tam kamil bir adam idim.
Rəsmi gimnaziya uniforması hələ də əynimdə idi. Mən düz saat beşin yarısında yavaş-
yavaş qala darvazasından keçib dəniz sahilinə tərəf getdim. Sonra sağa dönüb qubernator
sarayının yanından keçərək, Bakının qumlu torpağında böyük zəhmətlə salınmış bağa
tərəf irəlilədim.
İçimdə azad və qəribə bir hiss var idi. Şəhərin bələdiyyə rəisi faytonla yanımdan
keçdi və
mən səkkiz ilə ərzində ilk dəfə idi ki, onun qabağında nə fərəqət durmalı idim və nə də
ona hərbi sayağı salam verməli idim,. Bakı gimnaziyasının uniformasından gümüşü
kokapdını şapkamdan çıxarmışdım. Bunlar məzun olduğumdan irəli gəlirdi. İndi mən
mülki bir şəxs kimi gəzib dolanırdım, və hətta elə bir an oldu ki, istədim hamının gözü
qabağında siqaret yandırım. Lakin
tütünə nifrətim olduğu üçün, siqaret çəkmək fikrindən
imtina edib qubernator bağına girdim.
Qubernator bağı böyük bir bağ idi. Orada nadir, görünüşləri qəmli olan ağaclar və asfalt
döşənmiş cığırlar var idi. Sağda qədim qala divarı uzanıb gedirdi. Ortada isə şəhər
klubunun ağ mərmər sütunları görünürdü. Ağacların arasında da çoxlu skamyalar
qoyulmuşdu. Palma ağaclarının arasından batan günəşin qırmızıqtıl şüaları süzülürdü.
Klubun yaxınlığında bir gölməçə vardı. Gölməçə dediyim iri qaya daşlarından hörülmüş
nəhəng bir dəyirmi hovuz idi. Şəhər bələdiyyəsi hovuzu qu quşlarının orada məskən salıb
gəzinməsi niyyətilə tikdirmişdi. Lakin bu sadəcə niyyət olaraq qalmışdı.
çünki su çox
baha idi və ölkədə də bir dənə də olsun qu quşu yox idi. Buna görə də hovuz ölü divin
göz çuxuru kimi əbədi olaraq səmaya baxırdı.
Skamyaların birində oturdum. Günəş dörd bucaq boz binaların dümdüz hamar
damlarından işıq saçırdı. Arxamdakı ağacların kölgələri getdikcə uzanırdı. Başına mavi
zolaqlı çadra örtmüş, ayaqlarına da şap-şup edən ev başmaqları geymiş bir qadın
yanımdan keçdi. Çadranın altından qadının uzun dimdik burnu görünürdü. Dimdik
burun məni izləyirmiş kimi mən tərəfə yönəldi. Tez başımı yan tərəfə çevirdim. Bu anda
mənim üzərimə qəribə bir yorğunluq çökdü. Nə yaxşı ki, Nino çarşab örtmürdü və onun
burnu dimdik burun deyildi. Mən Ninonu heç bir zaman çadra örtməyə qoymayacağam.
Batan günəşin parıltısında Ninonun siması durdu gözlərimin qabağında.
Nino Kipiani... bu nə gözəl gürcü adı idi. Avropanın adət və ənənələrini
sevən alicənab
valideynləri olan Nino! Ninonun ağappaq gözəl sifətindəki uzun qara kiprikləri altında
iri, gülər, qığılcım saçan Qafqazlı gözləri var idi. Belə xoş və şən gözlər yalnız gürcü
qızlarında olur. Nazik, hilal qaşlı Ninonun profili həzrəti Məryəmin profilini xatırladırdı.
Bu oxşatmalar mənə xoş gəlirdi. Ancaq bu cür qadınlar o qəribə və anlaşılmaz dünyanın
simvolu olan həzrəti Məryəmə bənzədilə bilərdi.
Geniş çöllərdən əsmiş küləklərin gətirdiyi göz qamaşdıran qumlarla örtülmüş
qubernator bağına diqqətlə baxdım. Gözlərimi yumdum. Birdən yanımda şən bir gülüş
səsi eşitdim:
“Allah, Allah! Siz Romeoya baxın! Culyettasını gözləyərkən yuxuya gedib!”
Yerimdən sıçradım. Nino düz yanımda dayanmışdı. Əynində müqəddəs Tamara qız
litseyinin mavi rəngdə uniforması var idi. Nino şərqlilərin xoşuna gəlməyəcək qədər arıq
və incə idi. Amma məndəki incə duyğuları oyadan da elə onun bu qüsuru idi. Onun on
14