Əlisalam Bağırov rusiya əDƏBİyyatinin əBƏDİ GÜNƏŞİ – A. S. PuşKİN
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
26 çox böyük rol oynamışdır və onlar bu iş üçün canlarını fəda etməyə belə hazırdırlar. Bir sözlə, onlar çar idarə üsulunun qatı düşməni, sırf inqilabçı şair və yazıçılardılar. Nikolay: Ona görə də belə inqilabi əhval-ruhiyyəli yazı- çı və şairləri izləməli, onların həyatı, fəaliyyəti və kimlərlə əlaqə saxlamaları barədə geniş məlumata malik olmalıyıq. Çünki bütün gördüyümüz bu tədbirlərlə biz çar taxt-tacını və kübar cəmiyyətin mənafeyini müdafiə etmiş olarıq. Bu- nun üçün isə biz öz qüvvələrimizi həmişə birləşdirməli və hər cürə gözlənilə bilən mübarizəyə hazır olmalıyıq. Cənab Uvarov, senzuraya ciddi rəhbərlik etməklə isə dekabr silahlı üsyanı kimi, bəlkə də ondan da qüvvətli ola biləcək gələcək inqilabı Rusiyadan mümkün qədər uzaqlaşdıra bilməyə səy etməliyik. İnqilabi əhval-ruhiyyəli bir əsər heç bir zaman işıq üzü görməməlidir. Bunu Rusiyanın hökmdarı Nikolay deyir. Belə əsərlər əlyazmaları ilə birlikdə məhv edilməli ,müəlliflərinə ciddi divan tutulmalıdır. Bekkendorf: Əlahəzrət öz coşqunluğu və vətənpərvər hissləri ilə damarlarında rus qanı axdığını hiss etdirdi. Do- ğurdan da Rusiyanın layiqli bir vətəndaşı kimi, əlahəzrətin göstərdiyi yolla hərəkət etmək, onun müdrik məsləhətlərini əldə əsas tutaraq irəliləmək ölkənin daxili vəziyyətini ni- zama salmaq üçün yeganə, görülməsi lap bu gündən lazım olan bir işdir. Uvarov: Mən də əlahəzrətin göstərişlərini özümə bir mayak hesab edib senzura üzərində öz nəzarətimi daha da gücləndirməklə inqilabi əhval-ruhiyyəli fikirləri müm- kün qədər Rusiyadan uzaqlaşdırmağa çalışacağam. Bu görülməsi lazım olan birinci vəzifə olaraq, əlahəzrətin qeyd etdiyi kimi, həm çar taxt-tacının qorunması, həm də kübar cəmiyyətinin mənafeyinin müdafiə olunması deməkdir. 27 Nikolay: Mənim yuxarıda adları xüsusilə qeyd edilən inqilabçı yazıçı və şairlər içərisində ən çox nifrətimə layiq olan A.S.Puşkindir. Bir hökmdar kimi mən onun yazdıq- larında, cəsarətini öz davranış və söhbətlərində həddindən artıq büruzə verməsində, taxt-taca qarşı bir nəzakətsizlik hiss edirəm. Hiss edirəm ki, onun baxışları bizim üçün yad, düşüncələri isə bizim üçün dumanlıdır. Bunu mən onunla bir dəfə xüsusi söhbətimiz zamanı duydum və hiss etdim. Mən ona sual verdikdə ki, A.S.Puşkin əgər siz dekabr si- lahlı üsyanı zamanı Peterburqda olsaydınız nə edərdiniz? O isə mənə nəzakət çərçivəsini belə gözləmədən dedi: – Əlahəzrətə məlum olsun ki, əgər mən 1825-ci il dekabr si- lahlı üsyanı baş verən zaman Peterburqda olsaydım heç də şübhə etmirəm ki, Rusiyanın qabaqcıl fikirli, ən ləyaqətli vətəndaşları ilə birlikdə Senat meydanında olardım. Bu onun tərəfindən çox böyük cəsarət və çar taxt-tacına qar- şı edilən kobud nəzakətsizlik idi. Bəli, heç də mən bütün bunları unutmamışam və unuda da bilmərəm. Düzdür, mən A.S.Puşkindən əvvəllər bir saray şairi kimi istifadə etmək fikrindəydim. Onu da etiraf edim ki, o, həqiqətən istedad- lı bir şairdir. Lakin çox təəssüflər olsun ki, onun istedadı tamamilə başqa istiqamətə, bizim əksimizə yönəlmişdir. Bu isə onun özünə tərəf çevrilən bir silahdır və gec-tez onun labüd məhvinə səbəb olacaqdır. Bekkendorf: Əlahəzrətin qeydlərindən məlum olur ki, A.S.Puşkin çox cəsarətli və inqilabi əhval-ruhiyyəli bir şa- irdir. Bütün bu keyfiyyətlər isə çar üsuli-idarəsinə yad oldu- ğundan, demək A.S.Puşkin də çar taxt-tacının düşmənidir. Onun inqilabi əhval-ruhiyyəli fikirləri rus cəmiyyəti üçün çox mənfi təsir edə bilər və bu, gələcək inqilabçılar nəslinin yaranmasında çox böyük rol oynaya bilər. Ona görə də belə 28 bir əhval-ruhiyyəli şair ədəbiyyatda özünə yer tapmamalı- dır. Belələri bizim Rusiya üçün lazım deyil. Uvarov: Mən ədəbi senzura üzərində rəhbərlik edən məsul şəxs kimi həmişə səylə çalışmışam ki, rus ədəbiy- yatında inqilabi əhval-ruhiyyəli heç bir fikir özünə yer tapmasın. Bu cəhətimi xüsusiyə A.S.Puşkin üzərində daha ciddi və dəqiq yerinə yetirməyə çalışmışam. Onun inqila- bi əhval-ruhiyyəli, odlu-alovlu fikirlərini rus mətbuatının səhifələrindən uzaqlaşdırmaq tarixi bir vəzifə kimi mənim borcumdur və mən həmişə rus xalqının layiqli bir vətəndaşı kimi bu vəzifənin öhdəsindən bacarıqla gəlmək üçün həyatımdan çox şeyi qurban verməyə hazıram. Unutmama- lıyıq ki, biz kübar cəmiyyətin nümayəndələri özümüzün və övladlarımızın gələcək xoş güzəranını təmin etmək üçün belə inqilabi əhval-ruhiyyəli fikirlərə qarşı ardıcıl mübarizə aparmalıyıq. Qoymamalıyıq ki, Rusiyanın tarixi inkişafın- da sensasiya baş versin. Bekkendorf: Bundan başqa, A.S.Puşkin bizim üçün ona görə qorxuludur ki, o, sadə rus xalqının rəğbətini qa- zana bilmişdir. Böyük rus xalqı içərisində onu sevən, ona pərəstiş edən şəxslər rus dövlət aparatında işləyən yüksək vəzifə sahibi olan məmurlardan tutmuş təhkimli, avam rus kəndlilərinə qədər hər bir təbəqədə vardır. Budur, Puşki- ni Puşkin edən, budur Puşkini yazmağa ruhlandıran, ona cəsarət verən. Bəli, Puşkinin oxucuları Rusiyada çoxdur. Lap çox. Onu Rusiyada sevə-sevə oxuyurlar. Çünki onun əsərlərində demək olar ki, tamamilə əksər rus yazıçılarının əsərlərindən fərqli olaraq nəsə yeni bir nəfəs duyur, yeni bir hiss kəşf edirlər. Elə buna görə də Puşkin bizim üçün qorxu- ludur. Onun əsərlərində inqilab dalğaları kükrəyib daşır. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|