Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №4(78) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №4 (78)

226 
 
           Последний культовой постройкой Брунеллески, в которой наметился синтез всех его исканий, 
была оратория Санта Мария дельи Анджели во Флоренции. Здание это не было закончено. В 1436 
году  оно  было  доведено  почти  до  капителей  внутреннего  ордера;  представление  о  нем  дают 
сохранившиеся чертежи и рисунки. Это самое раннее в эпоху Возрождения центрическое купольное 
сооружение, восьмигранное внутри и шестигранное снаружи.   
          Вопрос  о  роли  Брунеллески  в  создании  нового  типа  городского  дворца  чрезвычайно 
усложняется  тем,  что  единственным  произведением  подобного  рода,  для  которого  авторство 
мастера  засвидетельствовано  документально,  остается  недостроенный  и  сильно  испорченный 
палаццо  ди  Парте  Гвельфа.  Однако  и  здесь  Брунеллески  достаточно  ярко  проявил  себя  как 
новатор,  порывая  со  средневековой  традицией  гораздо  решительнее,  чем  большинство  его 
современников  и  преемников.  Во  Флоренции  сохранился  ряд  произведений,  обнаруживающих 
если  не  непосредственное  участие  Брунеллески,  то,  во  всяком  случае,  его  непосредственное 
влияние. К этим важнейшим постройкам круга Брунеллески относятся палаццо Пации, палаццо 
Питти и Бадия во Фьезоле.  
         Брунеллески  одним  из  первых  в  зодчестве  Италии  творчески  осмыслил  и  оригинально 
истолковал  античную  ордерную  систему.  Гуманизм  и  поэтичность  творчества  Брунеллески, 
гармоничная  соразмерность,  легкость  и  изящество  его  построек,  сохраняющих  связь  с 
традициями  готики,  творческая  свобода  и  научная  обоснованность  его  замыслов  определили 
большое влияние Брунеллески на последующее развитие архитектуры Возрождения.  
  
 
ЛИТЕРАТУРА 
1.
 
Колпинский Ю.Д., Ротенберг Е.И. Всеобщая история искусств. Москва, Искусство, том III, 
1962  
2.
 
Всеволожская  С.Н,  Григорьева  И.С.,  Фомичева  Т.Д.  Итальянская  живопись  XIII
‒XVIII 
веков в собрании Эрмитажа. Ленинград, Сов. Художник, 1964 
3.
 
Популярная Художественная Энциклопедия. Москва, Сов. Энциклопедия, 1986  
4.
 
Lynton N. Renaissance architecture. London, 1962  
5.
 
Лазарев В.Н. Старые итальянские мастера. Москва, 1972  
6.
 
Ротенберг Е. Искусство Италии. Москва, 1974 
7.
 
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. II cild, Bakı, 1978 
 
XÜLASƏ 
Ləman Məmmədova  
İtaliya incəsənəti tarixində Filippo Brunelleskinin rolu  
 
Məqalədə  İtaliya  intibahının  ən  görkəmli  mühəndis  və  memarlarından  biri  Filippo 
Brunelleskinin  yaradıcılığından  bəhs  olunur.  O,  Florensiya  kilsəsinin  günbəzinin  mühəndisi,  müəllifi 
kimi  tanınmış,  həmçinin  onun  nailiyyətləri  sırasına  digər  memarlıq,  heykəltəraşlıq,  riyaziyyat, 
mühəndislik əsərləri və hətta gəmilərin proyektləşdirilməsidə daxildir.  
            F.Brunelleski  intibah  dövrü  memarlığının  banilərindən  və  perspektiv  nəzəriyyəsinin  elmi 
yaradıcılarından  biri  olmuşdur.  Brunelleskinin  yaradıcılığında  humanizm  və  poetiklik,  mütənasiblik, 
ahəngdarlıq və novatorluq əsas yer tutmuşdur.  
 
ABSTRACT 
Leman Mammadova 
Role of Filippo Brunelleschi in the artistic culture of Italy 
The article says about the creation of famous Filippo Brunelleschi.  
Filippo Brunelleschi was one of the foremost architects and engineers of the Italian Renaissace. 
He  is  perhaps  most  famous  for  his  discovery  of  perspective  and  for  engineering  the  dome  of  the 
Florence  Cathedral,  but  his  accomplishaments  also  include  other  architectural  works,  sculpture, 
mathematics,  engineering  and  even  ship  design.  His  principal  surviving  works  are  to  be  found  in 
Florence, Italy.   
 
      НДУ-нун Елми Шурасынын 23 sentyabr 2016-cı ил тарихли гярары 
иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 01). 
      Məqaləni çapa təqdim etdi: Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, 
dosent İ.Məhərrəmova 
 

---

227 
 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2016,  № 4(78) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2016,  № 4 (78) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2016,  № 4 (78) 
 
 
MEMARLIQ 
QADİR ƏLİYEV 
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT.726 
ƏLİNCƏ QALASINDA DAŞ ÜZƏRİNDƏ  OLAN BİR  HƏNDƏSİ ORNAMENTİN 
HARMONİK QURULUŞU VƏ YARANMA TARİXİ HAQQINDA 
 
Açar sözlər: Ornament, harmoniya, şüa qəfəsi, kompozisiya, qrafiki analiz 
     
Keywords: Ornament, Harmony, Composition, Graphical Analyze, Radiant Cage 
Ключевые слова: Орнамент, гармония, композиция, графический анализ,  
сияющийклетка 
 
İstər böyük səlcuq sultanları, istərsə də Azərbaycan Atabəyləri hər şeydən əvvəl sərkərdə və 
hərbiçilər  olduqları  üçün  xalqın  əmin-amanlığını  saxlamaq  və  karvan  yollarının  təhlükəsizliyini 
təmin  etmək  məqsədi  ilə  müdafiə  qurğularının  tikintisinə  böyük  önəm  verirdilər.  Azərbaycan 
müdafiə  tikililəri  yüzlərlə  möhkəm  qala  kimi  istər  Azərbaycanın,  istərsə  də  ən  Yaxın  Şərq 
regionunun müxtəlif hakim sülalələrinin təhlükəsizliyini təmin etsə də tarixdə Eldənizlərin iqamət 
və  xəzinə  yeri  kimi  tanınmş  Əlincə  qalası  müdafiəsi    mühüm  yer  tutur.  Şəmsəddin  Eldənizin 
hakimiyyəti  dövründən  başlayaraq  Atabəylər  dövlətinin  baş  xəzinəsi  Əlincə  qalasında  saxlanmış, 
qaladakı saray və yardımçı binaların çoxunu Eldəniz hakimləri ucaltmışlar. 
 Əlincə  qalasında  memarlıq  nümunələrinin  bitkin  bir  örnəyi  bu  günə  kimi  qalmadığından 
dağıntılar halında olan memarlıq formalarının quruluşlarını açmaq, inşa tarixi haqqında dəqiq fikir 
söyləmək  imkansızdır.  Bu  baxımdan  tikinti  qalıqları  içərisində  daş  üzərində  olan  bir  həndəsi 
ornamentin (şəkil 2) harmonik quruluşu açılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. 
Əlincə qalasında daş üzərində olan həndəsi ornamentin yaranma tarixini müəyyən etmək üçün 
Eldəgizlər dövründə inşa tarixi bəlli olan memarlıq nümunələri ilə tutuşdurmaq məqsədəuyğundur. 
Biz  Eldənizlər  dövlətinin  böyük  memarı  Əcəmi  Naxçıvaninin  ucaltdığı  Möminə  Xatun  türbəsi 
üzərində olan naxış nümunəsinin (şəkil 4 ) harmonik qurluşları ilə Əlincə qalasındakı daş üzərində 
olan  naxışın  hamonik  quruluşunun  müqaisəli  təhlilini  tədqiq  etməklə  bir  nəticəyə  gələ  bilərik. 
Əvvəlcə tədqiq olunan memarlıq formalarının tarixi haqqında qısa məlumat verək. 
           
 
Şəkil1. Əlincə Qalası. Ümumi görünüşü   

---