Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №4(78) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №4 (78)

83 
 
Nümunələrin sayını kifayət qədər artırmaq olar. Bundan sonrakı mərhələdə “on the table” adverbial 
qrupunun  xüsusiləşməsi  baş  vermiş  və  bu  da  hal-hazırda  mövcud  olan  omonim  areal  variantına  gətirib 
çıxarmışdır. Amerika ingiliscəsində “ertələmək, qərarı təxirə salmaq” mənası əsasında yeni feili frazeoloji 
vahidlər yaranmışdır: “to take from the table-to take up again for consideration” [3, 2284] 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Большой  англо-русский  словарь  под  ред.  И.Р.Гальперина.  М.:  Советская  Энциклопедия, 
1972. /БАРС/., в 2 томах, 1685 c. 
2.
 
Швейцер  А.Д.  Очерк  современного  английского  языка  в  США.М.:  Высшая  школа,  1963. 
197 с. 
3.
 
Craigie W.A., Hulbert J.R. (eds). A Dictionary of American English on Historical Principles, vol. 
1-4. Chicago, Lnd., I960. (DAE). 
4.
 
Ellery Queen, Halfway House. N.Y., 1964, p. 176.  
5.
 
Hornby A.S. Oxford Advanced Learner's Dictionary of Current English. In 2 vols. Oxford Univ. 
Press, 1982; Moscow: Russian Languages Publishers, 1982. (Hornby) 
6.
 
Longman. Dictionary of Contemporary English. Lnd.: Longman Group Ltd., 1978. (Longman). 
7.
 
Partridge  E.  A  Dictionary  of  Slang  &  Unconventional  English.  In  2  vols.  N.Y.:  The  MacMillan 
Company, 1970 (Partridge. Slang) 
8.
 
Sperber  H.,  Trittshuh  T.  American  Political  Terms.  An  Historical  Dictionary.  -Detroit:  Maine 
State Univ. Press, 1962 (Sperber) 
9.
 
The  Oxford  English  Dictionary  of  the  English  Language.  Ed.  by  J.Murray  &  others.  Oxford: 
Clarendon Press, 1933, 12 vols. Supplement, 1933, 1972, 1976, 1982 (OED); (Suppl.). 
10.
 
United  States  Congress.  The  Debates  &  Proceedings  in  the  Congress  of  the  US,  with  an 
Appendix. Washington, 1834-56 
11.
 
Webster's  Third  International  Dictionary  of  the  English  Language.  Springfield,  Mass.,  1961 
(Webster). 
ABSTRACT 
Mehdi Ragimov 
A semantic variation of phraseological units in sourcelanguage in American area 
The article deals with semantic variation of phraseological units in source language in American area. 
Semantic changes not affecting the forms of original british phraseological units existing in american english 
are rare cases observed in verbal phraseological units. The history of formation of such kind of phraseological 
units,  their  fixation  in  phraseological  dictionaries,  usage  peculiarities  both  in  British  and  American  English 
were  investigated  in  the  paper.  Characteristic  peculiarities  of  influence  of  british  dialects  on  formation  of 
phraseology  in  American  English  were  investigated  and  according  to  certain  examples  taken  from  various 
dictionaries at the same time, from British and American sources  were compared in the research work.  
British  phraseological  units  such  as  “dark  horse”,  “man  Friday”  which  underwent  semantic 
changes in American English were analysed according to the way of their historical formation, potential 
of usage in different contexts and area differences were defined.  
РЕЗЮМЕ 
Мехти Рагимов 
Семантическое варьирование фразеологических единиц языка-источника в американском 
ареале 
В  статье  рассматривается  семантическое  изменение  фразеологических  единиц  в  исходном 
языке  в  американской  ареале.  Семантические  изменения  не  затрагивая  формы  оригинальных 
британских  фразеологизмов  существующих  в  американском  варианте  английского  языка  редкие 
случаи,  наблюдаемые  в  глагольных  фразеологизмах.  История  формирования  такого  рода 
фразеологических  единиц,  их  фиксация  в  фразеологических  словарях,  особенности  использования 
как  в  британском  так  и  американском  варианте  английского  языка  были  исследованы  в  работе. 
Характерные  особенности  влияния  британских  диалектов  на  формирование  фразеологии  в 
американском  английском  были  исследованы  и  в  соответствии  с  определенными  примерами, 
взятыми  из  различных  словарей  в  то  же  время,  из  британских  и  американских  источников  были 
сопоставлены в научно-исследовательской работе.  
Были  проанализированы  английские  фразеологические  единицы,  такие  как  “dark  horse”, 
“man Friday”, подвергнувшие семантическому изменению в американском варианте английского 
языка в зависимости от способа их исторического образования, потенциал для использования в 
различных контекстах и ареальные различия были определены. 
 
      НДУ-нун Елми Шурасынын 23 sentyabr 2016-cı ил тарихли гярары 
иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 01). 
      Məqaləni çapa təqdim etdi: AMEA-nın müxbir üzvü Ə.Quliyev 

---

84 
 
 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2016,  № 4(78) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2016,  № 4 (78) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2016,  № 4 (78) 
 
 
NAZİLƏ YUSİFOVA 
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti 
UOT: 81 
ПРОФ. А.АБДУЛЛАЙЕВИН АЗЯРБАЙCАН ДИЛИНИН ТЯДРИСИ МЕТОДИКАСЫ  
ЦЗРЯ ТЯДГИГАТ НЯТИCЯЛЯРИНИН ТЯБЛИЬИ САЩЯСИНДЯКИ  
ХИДМЯТЛЯРИ 
 
Açar  sözlər:  Azərbaycan  dili,  A.Abdullayev,  Azərbaycan  dilinin  tədrisi,  metodika,  nitq  
mədəniyyəti 
 
Key  words:  Azerbaijan  language,  A.Abdullayev,  Azerbaijan  language  studies,  metodology, 
speech culture 
Ключевые  слова:  Азербайджанский  язык,  А.Абдуллаев,  преподавания  Азербайджанского 
язык, методика, культура речи 
Həyat təcrübəsi göstərir ki, təhsilin hər hansı sahəsinə rəhbərlik edən şəxsdə təlim sahəsində 
yol göstərməsi təbii bir şəkil alır. 
Təhsil Nazirliyinin elmi-metodik soveti istifadəyə verilməli olan bütün metodiki göstərişlərin, 
əsasnamələrin,  dərslik  və  dərs  vəsaitlərinin  müzakirə  meydanına,  buraya  rəhbərlik  edən  şəxsi  isə 
özlüyündə əsil təbliğatçıya çevrilir. 
Təsadüfi  deyildir  ki,  prof.A.Abdullayev  təlimin  məzmunu  ilə  bağlı  bir  sıra  məsəllər  barədə 
“Azərbaycan  müəllimi”  qəzetində  və  bir  sıra  pedaqoji-metodik  məcmuələrdə  müzakirələr 
açılmasına  nail  olmuşdur.  Tədris  sahəsində  müzakirələr  təbii  aparıldıqda  bir  sıra  məsələlərə  daha 
çox aydınlıq gətirilə bilir. 
1960-1967-ci  illərdə  bu  cəhətdən  prof.  A.Abdullayevin  səsi  həmişə  gur  eşidilmiş,  coşqun 
elmi-pedaqoji  və  ictimai  fəaliyyətlə  məşğul  olmuşdur.  Məsələn,  1966-cı  ildə  A.Abdullayev  bir 
dərslik,  sonralar  dərs  vəsaiti  (1,44),  beş  elmi-metodik  məqalə  çap  etdirmişdir  ki,  onlar  pedaqoji 
ictimaiyyət tərəfindən geniş müzakirə olunmuşdur. 
M.F.Axundov  adına  Azərbaycan  Dillər  İnstitutunda  rektor  işlədiyi  dövrdə  milli  kadrların 
hazırlanması, ali pedaqoji təhsilə rəhbərlik sahəsində daha böyük işlər görmüşdür. 
Azərbaycan Dillər İnstitutu o zaman respublikamızın məktəbləri üçün rus, ingilis, fransız və 
alman  dili  müəllimləri  hazırlayırdı.  50-ci  illərdən  başlayaraq  gizli  surətdə  ruslaşdırma  siyasəti 
yeridildiyindən Azərbaycanın hətta ucqar rayonlarına orta təhsilli ruslar belə rus dili müəllimi kimi 
göndərilirdi.  Prof.  A.Abdullayev  həmin  instituta  rəhbər  təyin  edilənə  qədər  azərbaycanca  təhsil 
alanların buraya qəbul olunması çətinləşdirilmişdir və bu təhsil ocağına daha çox ruslar və ya rus 
təhsillilər  daxil  ola  bilirdilər.  Gələcək  kadrların  Azərbaycan  dilini  bilib-bilməməsi  heç  kimi 
maraqlandırmırdı. Azərbaycan dilinə burada biganə münasibət var idi. Hətta, A.Abdullayev oraya 
rəhbər  təyin  olunduqdan  sonra  bir  nəfər  rus  tələbəsi  “Zaçem  mne  bazarskiy  əzik”  sözünə  görə 
institutdan  uzaqlaşdırılmalı  olmuşdu.  A.Abdullayevin  rəhbərliyi  dövründən  başlayaraq  buradakı 
fakültələrdə rus-Azərbaycan dili müəllimi, ingilis-Azərbaycan dili müəllimi kimi ikiixtisaslı kadrlar 
yetişdirilməyə başlamışdı. Bu tədbir artıq rus dilini zəif bilən Azərbaycan gəncləri üçün  yol  açdı. 
Çünki buraya qəbul olunan tələbələr həm də Azərbaycan dilindən qəbul imtahanı verməli idilər ki, 
bu,  Azərbaycan  dilinin  bilməyənlərin  yoluna  sədd  çəkirdi,  digər  tərəfdən  o  zaman  xarici  dilin 
tədrisinə verilən 10-12 saata görə ucqar kənd məktəblərinə xarici dil müəllimi göndərmək mümkün 
olmurdu. İkiixtisaslı müəllim, məsələn, həm ingilis, həm də Azərbaycan dili dərsi apara bildiyi üçün 
istənilən ucqar rayonlara təyinat ala bilərdi və belə də olurdu. Azərbaycan məktəblərində azərbay-
canlılar dərs deyirdilər. 
Prof.  A.Abdullayev  həmin  dövrdə  Azərbaycan  dilinin  məcburi  fənn  kimi  keçilməsini  tələb 
edən bir sıra məqalələri də qəzet  və jurnallarda öz əksini tapırdı. 
A.Abdullayevin metodika elminin yeniliklərini məktəb və müəllimlərə çatdırmaq sahəsindəki 

---