Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №4(78) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №4 (78)
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏDƏBİYYAT
- ABSTARCT Yusif Huseynov “Molla Nasraddin”magazine:predecessors and successors
- UOT:821.521 YAPON ŞAİRİ SAYQYO VƏ TANKALARİ Açar sözlər
109 təşkil edir. Müxtəlif vaxtlarda mollanəsrəddinçilik təlimi haqqında fikirlər yürüdərkən bu təlimə keçmiş ideologiyanın prizmasından yanaşmaq meyllərinə üstünlük verilmişdir. Buna görə də pərakəndə şəkildə ifadə olunmuş fikirləri ümumiləşdirmək və müstəqillik işığında dəyərləndirməklə mollanəsrəddinçilik təliminin əsl, obyektiv mahiyyətini aşkara çıxarmağa, yeni elmi formatını müəyyən edib əsaslandırmağa ehtiyac vardır. Çünki mollanəsrəddinçilik ictimai-siyasi və sosial- fəlsəfi baxımdan “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin əsasını, nüvəsini təşkil edir (6, 256). Akademik İsa Həbibbəylinin təbirincə desək: “Mollanəsrəddinçilik-Azərbaycançılıq məfkurəsinin ideya əsasından yoğrulmuşdur” (4, 643). Bu baxımdan “Molla Nəsrəddin” məcmuəsinin adı öz sələflərinin işini yeni dövrdə və yüksək mərhələdə davam etdirən layiqli bir xələf olaraq ictimai fikir tariximizin parlaq səhifəsinə qızıl hərflərlə yazılmışdır. ƏDƏBİYYAT 1. Fərrux Ramazanov. Cəlil Məmmədquluzadənin etik görüşləri Bakı, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, Bakı, 1969 2. F.Ramazanov. Azərbaycan ictimai fikrində dini əxlaqın tənqidi (XX əsrin əvvəlləri). Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, Bakı, 1965 3. Cəlil Məmmədquluzadə ensiklopediyası. Bakı, Şərq-Qərb, 2008, 320 s. 4. İsa Həbibbəyli. Ədəbi-tarixi yaddaş və müasirlik. Bakı, Nurlan, 2007, 696 s. 5. Nazim Axundov. “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşri tarixi. Bakı, 1959 6. Əziz Mirəhmədov. Azərbaycan Molla Nəsrəddini. Bakı, Yazıçı, 1980, s. 256 ABSTARCT Yusif Huseynov “Molla Nasraddin”magazine:predecessors and successors The paper is about the predecessors’ works and literary-publicistic activity of “Molla Nasraddin” magazine which became an honorary successor of such thinkers, writers, journalists and men of literature as M.F.Akhundzadeh, H.B.Zardaby, brothers of Unsizadeh, M.T.Sidgy, M.A.Shahtakhtinsky and so on. “Molla Nasraddin” school propaganding progressive ideas played a great role in national awakening of the people, spreading the idea of independence. Therefore at present when Azerbaijani people gained the Independence our scholars should reserch the philosophical aspects of the works by Mirza Jalil and the represantatives of “Molla Nasraddin” school in general objective-scientificly. РЕЗЮМЕ Юсиф Гусейнов Журнал «Молла Насреддин»:предшественники и преемники Статья рассматривает творчество и литературно-публицистическую деятельность предшественников журнала «Молла Насреддин»а, который стал достойным преемником таких мыслителей, писателей, журналистов и литераторов как М.Ф.Ахундзаде, Г.Б.Зардаби, братьев Унсизаде, М.Т.Сидги, М.А.Шахтахтинский и др. Школа «Молла Насреддин»а будучи глашатаем прогрессивных идей играла большую роль в национальном прозрении народа и распространении идеи независимости. Поэтому сейчас, когда Азербайджанский народ завоевал независимость нашим ученым следует объективно-научно исследовать философские аспекты творчества Мирзы Джалила и вообще школы молланасреддинцев. НДУ-нун Елми Шурасынын 23 sentyabr 2016-cı ил тарихли гярары иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 01). Məqaləni çapa təqdim etdi: AMEA-nın müxbir üzvü Ə.Quliyev 110 NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ. ELMİ ƏSƏRLƏR, 2016, № 4(78) NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2016, № 4 (78) НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ. НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2016, № 4 (78) XUMAR MƏMMƏDOVA Naxçıvan Dövlət Universiteti xrmemmedova@mail.ru UOT:821.521 YAPON ŞAİRİ SAYQYO VƏ TANKALARİ Açar sözlər: Yaponiya, Sayqyo, poeziya, Manyoşü, antologiya Key words: Japan, Saygyo, poetry, Manyosu, antology Ключевые слова: Япония, Сайгуо, поезия, Манйощу, антология Artıq yapon ədəbiyyatı, ümumiyyətlə, bütövlükdə yapon mədəniyyəti ilə bağlı Azərbaycan oxucusunda məlumat var. Zaman-zaman Azərbaycan ziyalıları, şair və yazıçıları Yaponiyada olmuş, bu əsrarəngiz ölkənin tarixi, ədəbiyyatı, mədəniyyəti, incəsənəti haqqında oxucularımıza ətraflı, dəyərli informasiya vermişlər. Həsən Seyidbəyli özünün “On beş gün Yaponiyada” (1966), Şahin Fazil “Yaponiya səfərnaməsi” (2007), Novruz Nəcəfoğlu “Eşitdiyim və gördüyüm Yaponiya” (2015) adlı kitablarında Azərbaycan oxucusu ilə öz təəssüratlarını bölüşmüşlər. Eyni zamanda yapon müəlliflərindən Akutaqava Rünoskenin “Raşömon darvazası”, “Sıx meşədə” novellaları, Yasunari Kavabatanın “Dağın səsi”, “Köhnə paytaxt”, Haruki Murakaminin “Kafka sahildə”, “Norveç meşəsi” romanları, Akiro Kuro– savanın “Yeddi samuray”, “Raşömon”, Yasuciro Ocunun “Tokio hekayəti”, Takeşi Kitanonun “Yakuzanın qardaşı” filmləri, Azərbaycan tamaşaçısı və oxucusunun qəlbinə yol tapmış, əsərlər dilimizə tərcümə edilərək nəşr olunmuşdur. Qeydə edək ki, oxucularımızın yapon şeiri ilə ilk ciddi tanışlığı 1979- cu ildə xalq yazıçısı Elçinin tərcümə və tərtib etdiyi “Nərgizin bircə ləçəyi” toplusu ilə başlayıb. Yüz qırx səhifədən ibarət olan bu topluda bir sıra yapon müəllifləri haqqında məlumat, şərh və qeydlər öz əksini tapmışdır. Maraqlı faktdır ki, burada həm orta əsrlər hayku ustaları, həm də yeni yapon poeziyası nümayəndələrinin yaradıcılığı ilə də tanış olmaq mümkündür. Yapon poeziyası ilə daha bir tanışlıq Pərviz Məmmədovun tərcüməsi və Rasim Qaracanın redaktorluğu ilə tərtib edilərək 2003-cü ildə işıq üzü görən “Yapon ədəbiyyatı: haykular” toplusu olmuşdur. İki yuz sahifədən ibarət olan bu topluda qırx altı hayku ustasının şeiri öz əksini tapmışdır. Cəmşid Bəxtiyarın tərcüməsiylə təqdim olunan və yapon ədəbiyyatı ilə bağlı bizə məlumat verən üçüncü kitab isə 2015-ci ildə nəşr olunan “Səsindən tanıdılar payızı” adlanır. Burada yalnız haykular – üçlüklər deyil, eləcə də böyük yapon şairi Sayqyonun qələmində çıxan tankalar beşliklər də öz əksuini tapmışdır. Bir faktı da qeyd edək ki, tankaların tarixi haykulardan daha qədimdir. Əlbəttə, yuxarıda adı qeyd olunan kitablar Azərbaycan oxucusunda füsunkar yapon poeziyası ilə tanışlığa rəvac verir. Qeyd edək ki, “tanka” sözünün hərfi mənası “qısa nəğmə” deməkdir. İlk əlyazması isə VIII əsrə aiddir. Bu baxımdan “Manyoşü” (“Min yarpaqdan bir çələng”, VIII əsr – X.M.) antologiyası təqdirəlayiqdir. Yapon poeziyasının digər nümunələrində olduğu kimi tanka da sillabik şeir növü hesab olunur. Ölçü sistemi sadədir. Birinci və üçüncü misraları beş, qalan misralar isə yeddi hecadan ibarətdir. Simmetriklikdən yayınmaq ümumiyyətlə, yapon poeziyasına xas olan keyfiyyətdir. Bunu da diqqətə çatdıraq ki, Yaponiyada “poeziya sevgisi” imperator sarayından təbliğ edilmışdir. Bu ənənənin əsas səbəbi isə tez-tez təşkil edilən şeir müsabiqələri olmuşdur. Maraqlıdır ki, hər bir imperatorun arzusu onun hakimiyyətdə olduğu dövrdə xüsusi bir antologiya tərtib edilməsi, onların hakimiyyətdə olduğu dövrün əbədiləşdirilməsi idi. İmperatorlar adətən istedadlı şairləri saraya cəlb etməyə çalışmış, yeni ruhlu, yeni üslublu saray şairi yaratmağa cəhd etmişlər. Ancaq bəzi şairlər bütün mərhumiyyətlərə rəğmən saraydan uzaq qalmış, azadlıqlarını qorumağa çalışmışlar. Qədim yapon poeziyası daimi epitetlər, dəyişməz metaforalarla zəngindir. Yapon poeziyasına xas olan bəzi xüsusiyyətlər bütün şərq poeziyası üçün xarakterikdir. Məsələn, göz yaşı – mirvari, qanlı göz yaşı - sarı-narıncı payız yarpağı və s. kimi təqdim olunmuşdur. Yalnız yapon poeziyasına xas olan “qocaman albalı ağacı” kimi ifadə gənclik illərinin ötüb keçməsi ilə bağlı kədərə işarədir. Qeyd edək ki, yapon şeirinin özünəxas bir əsas xüsusiyyəti var ki, bu da anı göstərmək və anı yaxalamaqdan ibarətdir. Bu fikirlə bağlı “Tanrıdan gələn səslər” kitabında oxuyuruq: “Bu xüsusiyyət – anı yaxalamaq cəhdi və bu cəhdi dəqiq qaydalarla hüdudlanmış qısa şeirdə icra etmək yapon poeziyasını vizuallıq baxımından dünya Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|