181
1. Segah,
Cahargah, Rahab, Zabul simfonik muğamları
2. Şur, Bayatı – Şiraz, Kürd ovşarı, Rast
3. Şur, segah, Rahab, Bayatı-Şiraz
11. Təntənəli dövlət mahnısı necə adlanır.
1. Oda 2. Himn, 3.Kantata
12. Rus bəstəkarlıq məktəbinin nümayəndələrinin sırasını göstərən bəndi
seçin:
1. İ. Qilinka, P.İ.Çaykovski, D.Şostokoviç
2. İ. Qlinka, S.S.Prokofyev, D.Rossini
3. D.Rossini, N.A. Rimski – Korsakov, D. Şostokoviç
13. Alman bəstəkarlarının sırasını müəyyənləşdirin.
1. A.Vivaldi, C.Verdi, N.Paqanini
2. L.Bethoven, İ.Brams, R.Şuman
3. H.L.Berlioz, J.Bize, Ş.F.Quno
14. Opera sənətinin yaranma
tarixi
1. XII-XIII əsrlər, 2. XVII-XVIII əsrlər, 3. XIX əsr
15. İlk Azərbaycan operası
və yaranma tarixi
1. Ü.Hacıbəyov (“Koroğlu”) 1937-ci il
2. Ü.Hacıbəyov “Leyli və Məcnun”, 1908
3.R.M. Qliyer, “Şahsənəm”, 1936
Göründüyü kimi, musiqi viktorinaları məktəbdə musiqi tərbiyəsi prosesində çox kütləvi tədbir
formasıdır. Şagirdlər tərəfindən sevilən, unikal kompoziya xüsusiyyətlərinə, yüksək idrakı və
tərbiyəvi funksiyaya malik viktorinalardan tədris prosesində müntəzəm, ardıcıl və sistemli şəkildə
istifadə etmək pedaqoq-müəllimlərin əsas vəzifələrindən olmalıdır.
ƏDƏBİYYAT
1. Azərbaycan Respublikasının ümumtəhsil məktəbləri üçün musiqi fənni üzrə təhsil proqramı
(kurikulumu). (I-IX siniflər), Bakı, 2013
2. Апраксина О.А. Методика музыкального воспитание в школе, Москва, Просвещение, 1993
3. Радынова О.П.Слушаем музыке, Москва, Просвещение, 1990
ABSTRACT
Nisa Alyarova
Music quizes at secondary schools
The article deals with organizing and holding methods of music quizes in teaching process of
music subject at secondary school. Here the contents, perceptive and educational importance, forms
and types ot music quizes are cleared, widely usage of this type of measure at school practice is
recommended. It is stated that, studying of practice on music quizes, searching pedagogical bases of
this branch would influence positively to the teaching-upbringing process at secondary school,
would turn to significant means in the formationof child
personality
РЕЗЮМЕ
Ниса Алиярова
Музыкальные викторины в средных школах
В стате говорится о методике организации и проведения музыкальных викторин а процессе
обучения предмета музыки в общеобразовательных школах.
Здесь показывается содержание, восприятие и воспитательное значение, вид и форма
музыкальных викторин, рекумендуется широко использовать в школькой практике этим видем
мероприятия. Также говорится о том, что учение по практике музыкальных викторин, изучение
основы педагогики этого отрасля, оказывает положительное влияние на течение процесса
обучения-воспитания в общеобразовательных школах, может стать значимым сретствам в
формиравании личности детей.
НДУ-нун Елми Шурасынын 23 sentyabr 2016-cı ил тарихли
гярары иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 01).
Məqaləni çapa təqdim etdi:
Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru,
dosent V.Rzayev
182
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.
ELMİ ƏSƏRLƏR, 2016, № 4(78)
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.
SCIENTIFIC WORKS, 2016, № 4 (78)
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ.
НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2016, № 4 (78)
SƏNƏTŞÜNASLIQ
ƏLƏKBƏR QASIMOV
AMEA Naxçıvan Bölməsi
e-mail: elekberqasimov@mail.ru
UOT:
785.
AZƏRBAYCANIN İNCƏSƏNƏT NÖVLƏRİNDƏ
KOROĞLU OBRAZI
Açar sözlər: xalq qəhrəmanı, teatr, sənətkar, rəsm, heykəl, nəğmə
Key words: hero of people, theatre, artisan, painting, monument, song
Ключевые слова: народный герой, театр, мастер, рисунок, памятник, песня
Məqalədə XX əsrin 30-cu illərindən üzübəri “Koroğlu” dastanından qaynaqlanaraq folklor
mütəxəssisləri, bəstəkarlar, rəssamlar, teatr və kino xadimlərinin yaratdıqları əsərlərdən söhbət
açılır. Burada həmçinin müğənnilərin, aşıqların, el sənətkarlarının bu xalq qəhrəmanına həsr
etdikləri nəğmələr, dekorativ-tətbiqi sənət nümunələri, aşıq havaları yada salınır, Azərbaycanda
Koroğluya ilk dəfə 1988-ci ildə, Naxçıvanda heykəl ucaldılması vurğulanır.
Beləcə, Koroğlu mövzusu bu gün də Azərbaycanın sənət dünyasında bir Günəş kimi daim
parlamaqdadır.
Türk dünyasının qəhrəmanlıq simvollarından biri olan Koroğlu ilk olaraq Azərbaycan
folklorunda “Koroğlu” dastanı ilə tanıdılmışdır. Azərbaycanda yaranan “Koroğlu” dastanının 17
qolu vardır. Lakin bir neçə il əvvəl Gürcüstanda bu dastanın Azərbaycan dilində “28 qoldan ibarət
daha mükəmməl variantı tapılmışdır.” (2, s. 519).
XX əsrin 30-cu illərindən başlayaraq “Koroğlu” dastanı və Koroğlu şəxsiyyəti
Azərbaycanda elm adamları – folklor mütəxəssislərilə bərabər, bəstəkarların, rəssamların, teatr və
kino xadimlərinin da diqqətini çəkmişdir. Onlar da bu mövzuda yeni sənət əsərləri yaradaraq xalq
qəhrəmanı Koroğlunu yalnız Azərbaycanda deyil, bütün Sovet İttifaqında məşhur etmişlər.
Azərbaycanın dahi bəstəkarı, milli operamızın banisi, Şərqdə ilk operanın müəllifi Üzeyir
Hacıbəyov bu dastandan ruhlanaraq və ondan bəhrələnərək 1937-ci ildə “Koroğlu” operasını
yaratdı. Bəstəkarın şah əsəri sayılan bu operanın ilk tamaşası həmin il aprelin 30-da Azərbaycan
Dövlət Opera və Balet Teatrının səhnəsində oldu.
Bu məşhur operanın ilk quruluşçu rejissoru İsmayıl Hidayətzadə, ilk quruluşçu rəssamı
Rüstəm Mustafayev, ilk dirijoru Əşrəf Həsənov olmuşdur. Köroğlunu səhnədə ilk dəfə canlandıran,
sonralar Azərbaycanın, həm də SSRİ-nin Xalq artisti adını almıış Bülbül, 20 ildən artıq bu
möhtəşəm rolu ilə tamaşaçılarını sevindirmişdir.
30 apreldə - premyerada Nigarı Gülarə İskəndərova, Həsən xanı M. Bağırov, Ehsan paşanı
E. Zülalov, Həmzə bəyi K. Huseynov oynamışlar. İlk tamaşa günü bu opera büyük coşqu və
rəğbətlə qarşılanmış, dəfələrlə alqışlanmışdır.
1938-ci ildə Moskvada keçirilən “Azərbaycan incəsənəti ongünlüyü”ndə “Koroğlu” operası
da tamaşaçılara təqdim olunmuşdur. Bolşoy Teatrda göstərilən bu tamaşa böyük müvəffəqiyyət
qazanaraq yüksək dəyərləndirilmiş, “ongünlük” iştirakçılarından ali dövlət mükafatları ilə təltif
olunanlar arasında Üzeyir Hacıbəyov, Bülbül və İsmayıl Hidayətzadə də olmuşdur.
1943-cü ildə “Koroğlu” Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının səhnəsində rus dilində
tamaşaya qoyulmuş, 1959-cu ildə isə opera Azərbaycan dilində yeni quruluşda hazırlanmışdır. Bu
yeni quruluşun rejissoru Mehdi Məmmədov, dirijoru Niyazi idi.
Məhz
1959-cu ildən Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrında fəaliyyətini davam etdirən
gənc aktyor-müğənni Lütfiyar İmanov Niyazinin tövsiyəsi, Bülbülün xeyir-duası ilə “Koroğlu”nun