Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №5(79) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №5 (79)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
5 baxmayaraq, milli-azadlıq duyğusunu Naxçıvan əhalisi qəlbində yaşatmış və mübarizəni davam etdirmişdir. Bu mübarizəni qələbə ilə başa çatdırmaq üçün Naxçıvan əhalisinə geniş siyasi təcrübəyə, diplomatik qabiliyyətə malik, bütün varlığı ilə xalqına bağlı olan, xalq tərəfindən sevilən, rəhbər lazım idi. Belə bir rəhbər Azərbaycan xalqının böyük oğlu, görkəmli dövlət xadimi, siyasət aləmində böyük nüfuza malik Heydər Əlirza oğlu Əliyev oldu. Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi və böyük siyasətçi H.Əliyev respublikada gedən mürəkkəb ictimai-siyasi şəraiti yaxından izləyir, milli-azadlıq hərəkatına böyük rəğbət bəsləyirdi. O, Bakıda baş verən qanlı yanvar faciəsindən xəbər tutan kimi, həmin günün səhəri Azərbaycan xalqına başsağlığı teleqramı göndərmişdi. H.Əliyev 1990-cı il yanvarın 21-də Azərbaycanın Moskvadakı Daimi Nümayəndəliyinə gələrək, orada keçirilən yığıncaqda çıxış etmiş, sovet imperiyasının mənfur siyasətini kəskin pisləmişdi. Görkəmli dövlət xadimi H.Əliyev həmin çıxışında göstərmişdir: «Azərbaycanda baş vermiş hadisələrə gəlincə, mən onları hüquqa, demokratiyaya yabançı, humanizmə və ölkəmizdə elan olunmuş hüquqi dövlət quruculuğu prinsiplərinə zidd hesab edirəm. Bunlar üçün ilk növbədə Azərbaycan KP MK-nın artıq sabiq birinci katibi Vəzirov müqəssirdir». «Qanlı yanvar» hadisəsini törədən sovet imperiyası rəhbərliyinin iç üzünü açan H.Əliyev daha sonra demişdir: «Dağlıq Qarabağ hadisələrinin ilkin mərhələsində ölkənin ali partiya, siyasi rəhbərliyi tərəfindən vaxtında zəruri tədbirlər görülsə idi, gərginlik indiki həddə çatmazdı, başlıcası isə yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə çoxlu insan qırğını ilə nəticələnən hərbi müdaxilə üçün də zəmin yaranmazdı». Bakıda «Qanlı yanvar» faciəsindən sonra Azərbaycanın böyük oğlu H.Əliyev öz doğma vətəninə, Azərbaycana gəlməyi qarşısına məqsəd qoymuşdu. Lakin Azərbaycan rəhbərliyi H.Əliyevin Azərbaycana gəlməsinin qarşısını almağa çalışırdı. Bütün bu maneələrə baxmayaraq, ürəyi doğma xalqı ilə bir döyünən H.Əliyev, nəhayət, 1990-cı il iyulun 20-də Bakıya, həmin ayın 22-də isə doğma vətəni Naxçıvana gəlmişdir. Bu qayıdışla Naxçıvanın və eləcə də bütün Azərbaycanın xilasının əsası qoyulmuş oldu. H.Əliyev 20 yanvar Bakı hadisələri ilə bağlı ittifaq və respublika rəhbərlərini ciddi tənqid etdiyinə görə siyasi təqiblərə, partiya mətbuatında böhtanlara məruz qalmışdı. H.Əliyev Naxçıvana gəldikdən sonra Naxçıvan şəhər zəhmətkeşləri ilə görüşmüş, rayon və kəndlərdə olmuş, adamlarla söhbətdə mövcud vəziyyəti təhlil edərək çıxış yollarını göstərmişdi. Həmin görüşlərdə H.Əliyev əsasən bir məsələni daha çox vurğulayırdı ki, indi hər şeydən əvvəl, bütün siyasi qüvvələr birləşməli, Azərbaycanın xoşbəxt gələcəyi naminə mübarizə aparmalı, xalqın tərəqqisinə kömək edilməlidir. Bütün bu vəzifələri həyata keçirmək üçün ancaq birlik, yekdillik lazımdır. Qeyd edək ki, bu dövrdə Naxçıvan əhalisi böyük oğluna öz məhəbbətini bildirərək, demək olar ki, bütün seçki dairələrindən onu deputatlığa namizəd göstərmişlər. Özünün arzusu ilə Nehrəm seçki dairəsindən Azərbaycan SSR-nin xalq deputatlığına, Naxçıvan Alt Trikotaj Fabriki kollektivi tərəfindən isə Naxçıvan MSSR-in xalq deputatlığına namizədliyi verilmişdir. Seçicilərlə görüşündə H.Əliyev Azərbaycana gəlişinin məqsədini və platformasını belə bildirmişdir: «İlk növbədə respublikamızın bu ağır iqtisadi və siyasi böhrandan çıxması üçün var qüvvəmi sərf edəcəyəm. Xalqımız çox çətin bir dövr keçirir. Azərbaycan böhran içərisindədir. Başqa regionlara nisbətən Azərbaycan daha ağır vəziyyətdədir. Qarabağ problemi deyilən uydurma bir problem üç ilə yaxındır ki, respublikaya çaxnaşma salmışdır. Bu problem aradan qaldırılmayınca bizim rahatçılığımız tam təmin olunmayacaq. Mən bütün səyimi, bacarığımı və qüvvəmi Azərbaycanda əmin-amanlığın təmin olunmasına sərf edəcəyəm. Azərbaycanın milli ənənələri və milli xüsusiyyətlərinin inkişaf etməsinə çalışacağam. Onu da deyim ki, 70 il ərzində biz belə bir çətin vəziyyətə düşməmişdik. Bunun isə səbəbkarları ermənilər, Ermənistan respublikasının rəhbərləridir. Erməni quldurları tez- tez ərazimizə basqınlar edir, torpaqlarımızı ələ keçirməyə çalışırlar. Əlbəttə, bu, onlara müyəssər olmayacaqdır. Lakin bu məsələləri qətiyyətlə həll etməyin vaxtı çatmışdır. Bir sözlə, mənim əsas məqsədim Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və Azərbaycan hakimiyyətini respublikanın bütün ərazisində bərqərar etməkdən ibarətdir. Azərbaycan Respublikasının milli dövlət kimi inkişaf etməsi indi əsas məsələdir. Bunun üçün Azərbaycan tam müstəqil, azad, demokratik respublika olmalıdır. İndi hər şeydən əvvəl, bütün siyasi qüvvələr birləşməli, Azərbaycanın xoşbəxt gələcəyi naminə mübarizə aparmalı, xalqın tərəqqisinə kömək etməlidir». H.Əliyev 1990-cı il seçkilərində həm Azərbaycan, həm də Naxçıvan MR parlamentinə deputat seçildi. 6 1990-cı ilin noyabr ayının 17-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin ilk sessiyası Heydər Əliyevin sədrliyi ilə keçirildi. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin birinci sessiyasında çox mühüm qərarlar qəbul olundu. Sessiya Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının adını dəyişdirərək bundan sonra Naxçıvan Muxtar Respublikası adlandırmağı qərara aldı. Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin adı dəyişərək onun Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi adlandırılması haqqında qərar qəbul etdi. Azərbaycan Respublikasının milli istiqlal rəmzi olan üçrəngli dövlət bayrağının bərpası, onun Naxçıvan Muxtar Respublikasının dövlət bayrağı kimi qəbul edilməsi haqqında qərar qəbul olundu. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Аli Məclisi Azərbaycan SSR Ali Sovetinin qarşısında həmin bayrağın bütünlükdə Azərbaycanın rəsmi dövlət rəmzi kimi tanınması haqqında və sadət qaldırdı. Naxçıvan MR Аli Məclisinin birinci sessiyasında müzakirə olunan ən mühüm məsələlərdən biri də 1990- cı il 20 yanvar faciəsinə verilən siyasi qiymət idi. Sıravi deputat olan Heydər Əliyev həmin dövrdə «1990-cı ilin yanvar ayında törədilmiş Bakı hadisələrinə siyasi qiymət veilməsi haqqında» qərar layihəsini işləyib Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin müzakirəsinə təqdim etdi. Ali Məclisin binası önünə toplaşan xalq kütlələrinin tələbi, muxtar respublika deputatlarının fəallığı və Heydər Əliyevin siyasi nüfuzu nəticəsində qəbul olunan və о zaman Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri işləyən Azərbaycan xalqının böyük oğlu, mərhum Afiyəddin Cəlilov tərəfindən imzalanan bu qərarda ilk dəfə Yanvar hadisələrinə siyasi qiymət verilir, törədilən qırğının təşkilatçılarının məsuliyyətə cəlb olunması tələb edilirdi. H.Əliyev rəhbərliyi və NMR deputatlarının səyi nəticəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi aşağıdakı qərarı qəbul etmişdi: 1. 1990-cı ilin yanvar ayında Bakı şəhərində törədilmiş qanlı hadisələr Azərbaycan SSR-in suveren hüquqlarına, respublikada gedən demokratik proseslərə qəsd kimi qiymətləndirilsin. 2. Dinc əhaliyə, silahsız kütləyə, heç bir müqavimət göstərməyən günahsız adamlara qarşı müasir silahlarla, hərbi texnika ilə zorakılıq edilməsi, qocaların, qadınların, uşaqların qətlə yetirilməsi Azərbaycan xalqına qarşı açıq təcavüz kimi ittiham edilsin. 3. Bu qərar qəbul edilən andan 20 yanvar günü hər il Naxçıvan Muxtar Respublikasında milli matəm günü kimi qeyd edilsin. 4. Azərbaycan SSR Ali Sovetindən xahiş edilsin ki, 20 yanvar günü hər il Azərbaycan SSR-də milli matəm günü kimi qeyd edilsin. 1991-ci il sentyabr ayının 3-də möhtərəm Heydər Əliyev xalqın tələbi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri seçildi. H.Əliyevin Naxçıvandakı fəaliyyətində ən uğurlu cəhətlərdən biri də Dünya Azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik günü haqqında fərman verməsi olmuşdu. Həmin fərman bütün Naxçıvan əhalisinin ürəyindən olmuş və ictimai-siyasi şəraitin gələcək gedişinə çox yüksək səviyyədə təsir etmişdi. Bu böyük dahi hər gün Azərbaycan üçün, onun müstəqilliyi və tərəqqisi üçün böyük tədbirlər həyata keçirildi. Elə o illərdə əhalinin iqtisadi vəziyyətinin pis olması ilə əlaqədar dövlətçilik məsələsində olduğu kimi, iqtisadi məsələlərin həlli sahəsində də H.Əliyev böyük addımlar atmış oldu. Heydər Əliyev Naxçıvanın Türk dünyasına, İslam aləminə bir qapı olduğunu bilərək 1992-ci il mart ayının 22-də Türkiyə Cümhuriyyətinin Prezidenti Turqut Özalın və Baş Nazir Süleyman Dəmirəlin dəvəti ilə Türkiyəyə gedib Türkiyə ilə iqtisadi əməkdaşlıq barədə protokol imzaladı. Bu protokol əsasında Türkiyə ilə Naxçıvan arasında iqtisadiyyat, təhsil, nəqliyyat və rabitə sahəsində münasibətlərin inkişaf etdirilməsi, Araz çayı üzərində körpü salınması, muxtar respublikaya kredit verilməsi, 100 tələbənin Türkiyədə pulsuz təhsil alması və başqa məsələlərin həyata keçirilməsinə başlanıldı. 1991-ci il oktyabr ayının 18-də müstəqilliyini elan etdikdən sonra Azərbaycan xalqı özünün çox çətin günlərini yaşayırdı. Bir tərəfdən 70 il davam edən kommunist üsul idarəsindən miras qalmış zəhərli təbliğat, iqtisadi gerilik, bir tərəfdən də müstəqillik qazanandan sonra hakimiyyət uğrunda kreslo çəkişmələri və bununla əlaqədar dağıntılar, ölkənin parçalanma vəziyyətinə düşməsi, eləcə də torpaqlarımıza erməni təcavüzü Azərbaycanın əldə etdiyi müstəqilliyin məhvi təhlükəsini yaratmışdı. Belə bir şəraitdə Azərbaycanı bu vəziyyətdən xilas etmək üçün geniş dünya görüşə, möhkəm iradə, qeyrət, təşəbbüs və lazımi hazırlığa malik bir rəhbər tələb olunurdu. Ona görə uzun illər boyu xalqa ləyaqətlə xidmət edən, ürəyi vətən eşqi ilə döyünən, dünyaya öz qüdrətini nümayiş etdirən, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|