Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №6 (76) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №6 (76)



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/81
tarix10.11.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#9565
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   81


NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2016,  № 6 (76) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2016,  № 6 (76) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2016,  № 6 (76) 
 
                                                                       
 
ƏLİYAR İBRAHİMOV 
e-mail: aliyaribragimov@mail.ru  
                                                                     FATMAXANIM NƏBİYEVA 
AMEA Naxçıvan Bölməsi 
UOT:581.6 
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASININ SUBALP BİTKİLƏRİ 
(MONOCOTYLEDONAE) VƏ ONLARIN İQTİSADİ ƏHƏMİYYƏTİ 
 
Açar sözlərsubalp qurşağıflora, bitkilik,  hündürotluq, otlaq,  biçənək, bioehtiyat, dərman 
Key  words:  subalpine  zone,  flora,  vegetation,  high-grass,  pasture,  hayfield,  bioresource,               
silage, medicinal 
Ключевые слова: субальпийское пояс, флора, растительность, высокотравье,  
пастбища, сенокосы, биоресурсы, силос, лекарственный 
 
Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  malik  olduğu  flora  və  bitkiliyin  zənginliyi  ilə  fərqlənir. 
Regionun  ərazisində  yayılmış  müxtəlif  həyat  formalı,  təsərrüfat  əhəmiyyətli  və  nadir  bitkiləri 
hündürlük qurşaqları üzrə şaquli zonallıq qanunauyğunluğuna müvafiq olaraq paylanmışdır. Hər bir 
hündürlük  qurşağının  bitkiləri  buradakı  torpaq-iqlim  xüsusiyyətlərinə,  yaşayış  məskənlərinin 
ekoloji  şəraitinə  tam  uyğunlaşaraq  normal  inkişaf  etmək  və  öz  arealını  genişləndirmək  imkanına 
malikdirlər.  Digər  hündürlük  qurşaqlarından,  qonşu  dövlətlərin  ərazisindən  müxtəlif  yollarla  bura 
düşmüş  kosmopolit,  adventiv,  sinantrop  bitkilər  həmin  hündürlük  qurşaqlarının  komponentləri 
sayılır.  Onlar  mövcud  səraitə  uyğunlaşaraq  yaşayış  uğrunda  mübarizədə  qalib  gələrək  yaşayır, 
yaxud  uyğunlaşmayıb  məhv  olurlar.  Təbii  ekosistemlərin  florasını,  bitkilik  tiplərini  formalaşdıran 
aborigen  növlər  fitosenozların  məhsuldarlığının  artırılmasında,  maddələr  və  enerji  mübadiləsində, 
həmçinin başqa iqtisadi yönümlü problemlərdə mühüm rol oynayırlar.   
Bu  baxımdan  bioloji  ehtiyatlarla  daha  zəngin  olan,  heyvandarlığın  əsas  yem  bazasını  təşkil 
edən  subalp  hündürlük  qurşağında  yayılmış  bitkilərin  növ  sayının  dəqiqləşdirilməsi,  qlobal  iqlim 
dəyişiklikləri şəraitində müasir vəziyyətinin tədqiqi, muxtar respublikanın iqtisadi həyatında yeri və 
rolunun qiymətləndirilməsi günün tələblərinə cavab verən həlli vacib problem məsələlərdən biridir. 
Ədəbiyyat mənbələrinin [1, s. 173-175; 3; 6, .81 p.; 8, s. 17.374; 9, s. 13-317], “Herbari fondu”nun 
araşdırılması  və  toplanılmış  faktik  materiallar  əsasında  muxtar  respublikanın  subalp  qurşağında 
yayılmış  ali bitkilərin birləpəlilər  sinfinə aid  olan bitkilərinin  aşağıdakı növ sayı  müəyyən edilmiş 
və taksonomik spektri tərtib olunmuşdur.     
               1. Fam.: Aspleniaceae  Newm. -  Qamçılıcakimilər 
Asplenium septentrionale (L.) Hoffm. -  Şimal q. 
Ceterach. officinarum Willd.  -  Dərman seteraxtı 
                         2. Fam.: Vudsiyakimilər – Woodsiaceae (Diels) Herter     
Woodsia alpine (Bolt.) S.F. Gray. – Alp vudsiyası 
Athyrium distentifolium Tausch ex Opiz. - Sərilənyarpaq q.                         
Cystopteris fragilis (L.) Bernh. - Kövrək qovuqluca 
                         3. Fam.: Dryopteridaceae R.- C.Ching –  Ayıdöşəyikimilər 
Dryopteris  filix - mas (L.) Schott - Erkək ayıdöşəyi 
Polystichum lonchitis (L.)Roth  - Nizəvari cərgəvər   
                         4. Fam.:  Ophioglossaceae (R.Br.) Agardh. –  İlanotukimilər                                  
Botrychium lunaria (L.) Swartz in Schrad., Jorun – Yarımay salxımotu. 
                          5. Fam.: Pinaceae  Adans.  -  Şamkimilər  
Pinus kochiana Klotzsch ex C.Koch- Kox şamı 
                           6. Fam.: Equisetaceae Michx. ex  DC. –  Qatırquyruğukimilər 



Equisetum arvense L.(E.boreale Bong.) - Çöl qatırquyruğu 
E. palustre L. - Bataqlıq q. 
E. pratense Ehrh.  - Çəmən q. 
E. ramosissimum Desf. - Budaqlı q. 
                  7. Fam.: Cupressaceae  S.F. Gray – Sərvkimilər                         
Juniperus communis L. - Adi  ardıc      
J. excelsa Bieb. - Hündür a.   
J. foetidissima Willd. - Ağıriyli a.  
J. sabina L. - Qazax a. 
                   8. Fam.: Ephedraceae Dumort. – Acılıqkimilər 
Ephedra procera Fisch et  C.A. Mey.  - Boylu acılıq                      
                    9. Fam.: Sparganiaceae F. Rudolphi – Qurbağaotukimilər 
Sparganium neglectum Beeby - Etinalı qurbağaotu 
S.  emersum Rehm. (S. simplex Huds.) -  Adi q. 
S. simplex Huds. -  Kirpibaş  q.             
                      10. Fam.: Typhaceae L. - Ciyənkimilər 
Typha latifolia L. - Enliyarpaq  ciyən 
T. angustifolia L. - Daryarpaq  c.              
                        11. Fam.: Poaceae Barnhart – Qırtıckimilər (Taxıllar) 
Phalarioides arundinacea (L.) Rauschert - 
Anthxanthum odoratum L. - Ətirli sarıçiçək 
A. alpinum A.et D. Löve – Alp ətitli sarıçiçəyi 
Stipa tirsa Stev. - Nazikyarpaq şiyav      
S.pulcherrima C. Koch. - Gözəl ş. 
S.zalesskii Wiltnskyi subsp.canescens (P.A.Smirn.) Tzvel. – Zalesski şiyavı 
S. holosericea Trin.et Rupr. - İpəkvari şiyav 
S.capillata L.-Tüklü şiyav 
Piptatherum virescens (Trin.) G.Beck. – Göyümtül düyüsov 
P.holciforme (Bieb.) Roem. et Schult – Buxarı düyüsov  
Milium schmidtianum C. Koch.- Şmidt quşdarısı 
Phleum alpinum L.- Alp pişikquyruğu  
Alopecurus dasyanthus Laguroides Bal.- Dovşanquyruq tüiküquyruğu 
A.textilis Boiss. - Lifli t. 
A.tiflisensis (G.Westb.) Grossh. – Tiflis t. 
A. aucheri Boiss. – Oşe t. 
A.armenus (C. Koch.) Grossh.- Erməni t. 
A.arundinaceus Poir. - Qamışvari t. 
Calamagrostis epigeios (L.) Roth.- Yer yumşaqsüpürgəsi 
C.arundinaceae (L.) Roth.- Qamışvari yumşaqsüpürgə 
Agrostis olimpica (Boiss,) Bor.- Olimpiya tarlaotu 
Deschampsia caespitosa (L.) Beauv.- Çimli çəmənlicə 
Trisetum flavescens (l.) Beauv. – Bənövşəyi üçqıllı 
T. rigidum (Bieb.) Roem. et Schult – Bərk üçqıllı 
Avenula armenia (Schischk.) Holub. -.Erməni avenulası 
Sesleria phleoides Stev.ex Roem. et Schult.  
Phragmites australis (Cav.) Trin. Ex Steud. 
Koeleria  albovii Domin. – Albov nazikbaldırı      
K.cristata (L.) Pers. – Daraqlı nazikbaldır  
K. kurdica Ujheli – Kürd nazikbaldırı 
K. bitczenachica (Tzvel.) Tzvel. – Biçənək n. 
Catabrosa aquatica (L.) Beauv. - Su çayotu 
Melica ianaequiglumis  Boiss. -Tənzarlı kalışvər   


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   81




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə