Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №6 (76) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №6 (76)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ELMİ ƏSƏRLƏR, 2016, № 6 (76) NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2016, № 6 (76)
- FİZİOLOJİ VƏ CƏRRAHİ DOĞUŞDAN SONRAKI METROENDOMETRİTİN RİSK FAKTORLARI, DİAQNOZ VƏ MÜALİCƏSİ
- Tədqiqatın aparıldığı yer
- V= 0,5236ABC V
101 NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ. ELMİ ƏSƏRLƏR, 2016, № 6 (76) NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2016, № 6 (76) НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ. НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2016, № 6 (76) GÜLTƏKİN ƏLİYEVA Naxçıvan Dövlət Universiteti UOT:618.7 FİZİOLOJİ VƏ CƏRRAHİ DOĞUŞDAN SONRAKI METROENDOMETRİTİN RİSK FAKTORLARI, DİAQNOZ VƏ MÜALİCƏSİ Tədqiqatın məqsədi: Fizioloji və cərrahi doğuşdan sonrakı endometritin anaların xəstələnməsi və ölümünün səbəblərindən biri kimi MR Doğum mərkəzində səbəbləri araşdırmaq, diaqnostika, müalicə və yaranma səbəblərinə diqqət çəkmək. Tədqiqatın aparıldığı yer: NDU, Naxçıvan MR Doğum mərkəzi Tədqiqatın obyekti: Naxçıvan MR Doğum mərkəzində fizioloji və Keser kəsiyi ilə doğuşdan sonrakı endometritli 12 zahı qadının doğum tarixi Tibbi texnologiyanın diaqnostik və müalicə metodlarının sürətlə inkişaf etdiyi son 20 ildə cərrahi doğuşların sayı 3-5 dəfə bəzi ölkələrdə 8-10 dəfə artmışdır. Danılmaz faktdır ki, doğuşdan sonrakı endometritlərin sayı da paralel olaraq artır. Cərrahi doğuşdan sonra infeksion ağırlaşma 52- 85 %-ə çatır. (A.H.Strijakov, A.İ.Davidova 2004) İnfeksiyanın generalizə olunması riski 6 dəfə artır və doğuşdan sonrakı endomteritin yaranmasında stasionarın, həkim və tibbi personalın, əməliyatın aparılma texnikasının səviyyəsinin I dərəcəli əhəmiyyəti vardır. Digər tərəfdən risk qruplu qadınların şəkərli diabet, kollagenoz, piylənmə, arteriyal hipertenziyalı qadınların, anemiya, xronik infeksiya ocaqlarının, qadın cinsiyyət üzvlərinin Iltihabi xəstəlikləri. Bətndaxili infeksiyanın törədiciləri tərəfindən yaranan spesifik iltihabi xəstəlikləri, olanların ayrılması hamiləlik müddəti vaxtında müayinə, müalicəsi aparılmalıdır. Üçüncü faktor dölyanı mayenin axmasına səbəb olan uşaqlıq yolu mikroblarının təsirindən pozulmuş mikrogenoz nəticəsində fosfolipaza A2 sintez olunur. Bu ferment dölyanı qişaların araxidin turşusu ifraz etməsinə şərait yaradır. Nəticədə prostoqlandinlər sintez olunur ki, vaxtından əvvəl doğuş təhlükəsi baş verir. Yeni risk faktoru dölyanı qişanın vaxtından əvvəl açılması, çoxsaylı vaginal müayinələr, doğuşun və əməliyatın uzun sürməsi, qanitirməni aid etmək olar. Məsələn çoxsaylı vaginal müayinələr doğuşun uzun sürməsinə səbəb olur. Susuz dövr 6 saat sonra endometriya dölyanı qişaların infeksiyalaşması başlayırsa 12 saat sonra infeksiya özünü endometrit kimi göstərir. Bu zaman klinik gediş mikrobların assosiyasından asılıdır. 5-ci risk faktoru hüceyrə humoral səviyyənin vəziyyətindən asılıdır ki, o da hamiləliyin sonunda limfositlərin bakteriyal agentlərə cavab olaraq profilerasiyası kəskin azalmış olur. Limfositlərin proliferativ reaktivliyinin bərpası doğuşdan sonrakı 3 ayda baş verir.T və B limfositlərinin sayı azalır, T supressorlar aktivləşir. Yəni, doğuşdan və Keser kəsiyindən sonrakı endometrit zamanı olan dəyişikliklər qadında II immunodefisit kimi qiymətləndirilir. Doğuşdan sonrakı qanaxma, təkrar abortlardan sonrakı hamiləlik, diabet xəstəliyi və s. ilə müşaiət olunan doğuşdan sonrakı metroendometritin baş vermə ehtimalı artır. Daha doğrusu Gigiyenik qaydalara aseptikaya riayət olunmaması, ölü toxumanın- ölü dölün, ciftin hissəsinin uşaqlıq boşluğunda qalması, anemiya, qida pozğunluğu, uzun müddətli susuz dövr, ləngimiş doğuş, tez-tez aparılan daxili müayinə, doğuşun cərrahi aparılması, doğuşa cərrahi müdaxilə, hamiləlikdən əvvəlki infeksiyalar, cinsi yolla yoluxan xəstəliklər qadının ikincili immunodefisiti infeksiyanın generalizə olunmasına şərait yaradır. Uşaqlığın fizioloji və cərrahi doğuşdan sonrakı involyusiyası V= 0,5236ABC V- uşaqlıq həcmi A-uşaqlıq cisminin uzunluğu B -uşaqlığın ön-arxa ölçüsü C-uşaqlığın eni 102 Fizioloji doğuşun 7-ci günü uşaqlığın ölçülərinin kiçilməsi 46%, Keser əməliyyatından sonra isə 36 % təşkil edir. Puerperal dövrdə yaranın və tikişlərin vəziyyətini 53 % halda aşkarlanır. Bu zaman infiltirasya maye qan toplanması, dəri və ya apanevroz altında yerləşməsi aşkarlanır. İnfiltirasyanın diaqnostikası 81 % halda dürüst çıxır. Ancaq erkən günlərdə diaqnoz 30 % halda təstiq olunur. Fizioloji puerperal dövrün ilk günlərində uşaqlığın ön-arxa ölçüsü 1,3-1,5 sm (boşluğun) olur. Sonrakı günlərdə 7-9 –cu günü 1,0-1,1 sm Doğuşdan sonrakı endometritlər 2 yerə bölünür. 1-Uşaqlıq boşluğunda nekrotik toxuma, desidual toxuma qalıqları plasentar toxuma qalığının olması nəticəsində baş verən endometrit 72 % rast gəlir. Uşaqlığın subinvolyusiyasına səbəb olur. Eynicinsli olmayan möhtəviyyatla dolu tərkibdə uşaqlıq boşluğunun ön-arxa divarı böyüyür. Sonoqrafik olaraq şualı tac aşkarlanır. 2ci variant-endometrit təmiz formasıdır 28% rast gəlinir. Bu zaman uşaqlıq boşluğu genişlənmir, meye toplanmır. Ancaq uşaqlığın divarında hiperexogen fəsadlar aşkarlanır. Transvaginal exoqrafiyada abseslərin 2 cür yerləşməsi – uşaqlığın kəsik, tikiş yerində sidik kisəsi uşaqlıq qatı arasında və sidik kisəsinin arxa divarı və böyük piylik arasında yerləşir. 1– törəmə aydın konturlu dairəvi formada olur.2ci isə uşaqlıq qonşularının, piyliyin yerdəyişməsinə səbəb olduqlarından qeyri düzgün formada düzgün konturu olmadan tərkibi eynicinsli olmayan bəzən isə irinli törəmənin qarın boşluğuna drenaj olunması diqqəti çəkir. 1)8-10 sm diametrdə hematoma zamanı cərrahi müdaxiləyə göstərişdir. Absesin kəsilməsi tikişlərin təftişi aparılır. Bu zaman absesin kəsilib drenaj olunması tikiş yerlərindən olmalıdır. 2) Exoqrafiya zamanı 5-6 sm hematoma iltihab əlamətləri olmadan aşkarlanarsa MSM nəzarətində konservativ müalicə aparmaq olar. Əksər hallarda hematoma 1ayın sonunda sorulur. Qalanlarda isə sorulma tədricən gedir və 2-3 ayın sonunda başa çatır. Keser kəsiyindən sonrakı endometritin müalicəsi kompleks aparılmalıdır. Yerli və ümumi müalicə aparılır.Əvvəlcə iltihab prosesinin törədiciləri və həssaslıq aşkarlanır. Həssaslıq göstərilən antibiotiklərin infeksiya ocağında optimal konsentrasiyasını yaratmaqla törədicilərin artıb çoxalmasına mane olmaq lazımdır. Antibiotiklər seçilərkən zahı qadına və süd verilən uşağa toksiki təsirin olub olmayacağı da aşkarlanır. Əksər hallarda I-II nəsil sefalosporinlər-ketzol, çetomezin, çetoksitin, çeturoksim işlədilir. Əlavə olaraq metronidazol, klindamissin də təyin edilir ki, anaerob flora inkişaf etməsin. Profilaktika üçün ampisillin- metronidazol, qentamissin + metronidazol kombinasiyası istifadə olunur. Ağır tikişlərin prosesə qoşulduğu zaman isə II-III nəsil sefalosporinlər təyin edilir. Geniş spektrə təsir edən klorotoran, sefaperazon-dardum, seftazudim-fortum təyin edilir. Vaxtında aparılan antibiotiklərlə müalicə belə çox vaxt effekt vermir. Buna səbəb 1.İltihaba məruz qalmış toxumalarda mikrosirkulyasiyasının pozulması nəticəsində infeksiya ocağında yaranan fibroz baryer antibiotiklərin qanda olduğu qədər yüksək qatılığı ocaqda aşkarlanmır. Hətta 2-3 qat az rast gəlir. 2.Müalicənin effektinin olmaması səbəbi digər bir abses ocağının olmasıdır. Əgər effekt 48-72 saat sonra özünü biruzə verməssə - o zaman digər yerlərdə absesin və vena damarlarının çanaqada tromboflebiti və yenidən ifrazatın törədicinin xarakteri həssaslığı yaxlanılır. Birinci 2- ağırlaşma yoxsa törədicinin antibiotiklərə həssaslığı, laborator olaraq aşkarlanır. Tez – tez antibiotiklər dəyişdirmək kliniki əlamətləri dəyərləndirəcək güclü klinik laboratoriyaların olduğu klinikalarda aprıla bilər. Bu zaman III nəsil sefalosporinlər və klindamissin kombinasiyasından istifadə edilir. Uşaqlığın boşluğunun mikroflorası antibiotiklərə həssaslığı dinamikada öyrənilir. Çox vaxt 5-ci günündə antibiotiklərə həssaslıq itir, rezistentlik başlayır. Ona görə də 4-5 gündən sonra həssaslıq yoxlanılır. Ana südündə linkomessin və klindomessinin qatılığı cüzi olduğu aşkarlanır və uşağa təsir eləmir. Əksinə kanamissin ana südündə yüksək qatılıqda rast gəlir və uşağa toksiki təsir edir. Tetrasiklin almış 500 mq hər 6 saatdan bir 3 gün qadının süd verdiyi uşağın qanında kliniki olaraq dəyişiklik vermir. Ancaq sonrakı yaşlarda uşağın sümük toxumasındakı inkişaf ləngiməsi ola biləcəyi unudumamalıdır. Süd verən və hamilə qadınara təyin olunmamalıdır. Sümük iliyinə təsirinə görə levomystin də təyin olunmamalıdır. Bəzən analara sulfanilamid preparatları təyin edilmir ki, uşaqlarda kumulyasiya verib hiperbilrubinemiyaya səbəb ola bilər. Hemolitik anemiya yarada bilər. Ancaq nəzərə alınmalıdır ki, bu qlukoza –fosfatdehidrogenazanın defisiti olan uşaqlarda baş verər. Antibiotik alan anaların uşaqlarına bifidum və laktobakterin verilməsi disbakteriozun profilaktikası kimi məqsədəuyğun olaraq qiymətləndirilməlidir. Doğuş və cərrahi sonrası endometriti olan qadınlara infeksion – toksiki əlamətlərin göründüyü ilk gündən vena daxilinə dezintoksikasyon Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|