155
donuzların təkrar yoluxması səbəbindən invaziyanın ekstensivliyi və intensivliyi yüksəlir. Məhz bu
səbəbdən invaziyanın ekstensivliyinin yaz və payız fəsillərində yüksək olması ətraf mühitdə
oosistaların invazion mərhələyə çatması üçün əlverişli şəraitin - yüksək rütubət, optimal temperatur
olması ilə izah edilir. Qış aylarında invaziyanın ekstensivliyinin aşağı olmasının səbəbi
temperaturun oosistaların inkişafı üçün əlverişli olmaması nəticəsində oosistaların əksər hissəsinin
eksogen inkişafının qarşısının alınmasıdır.
Cədvəl 3
Müxtəlif yaşdan olan donuzların fəsillərdən asılı olaraq Eimeria və İsospora cinslərinin koksidiləri
ilə yoluxması
Fəsillər
Cavan
heyvanlar
Yaşlı heyvanlar
Ümumi
Yo
xlan
ılm
ış
dır
Yo
lu
xm
uş
du
r
İE
, %
T
ap
ılan
o
os
is
talar
ın
ü
m
um
i say
ı
İİ
, o
os
is
ta
T
ap
ılan
n
öv
lər
in
s
ay
ı
Yo
xlan
ılm
ış
dır
Yo
lu
xm
uş
du
r
İE
, %
T
ap
ılan
o
os
is
talar
ın
s
ay
ı
İİ
, o
os
is
ta
T
ap
ılan
n
öv
lər
in
s
ay
ı
Yo
xlan
ılm
ış
dır
Yo
lu
xm
uş
du
r
İE
, %
T
ap
ılan
o
os
is
talar
ın
ü
m
um
i say
ı
İİ
, o
os
is
ta
Qış
110
151
34,5
154
5-6
5
25
5
20,0
15
4-5
4
135
43
31,8
169
5-6
Yaz
117
57
48,5
253
6-7
5
38
13
34,2
99
5-6
4
155
70
45,2
352
7-8
Yay
115
33
28,7
168
6-7
5
38
9
23,7
36
4-5
4
153
42
27,4
204
5-6
Payız
113
50
44,2
303
8-9
5
50
16
32,0
93
4-5
4
163
66
40,5
396
8-9
Cəmi
455
178
39,1
878
6-8
5
151
43
28,5
243
4-6
4
606
221
36,4
1121
7-8
Bütün yaşdan olan heyvanlar arasında yay fəslində, invaziyanın ekstensivliyinin digər
fəsillərə nisbətən aşağı (27,4%) olmasının səbəbi aşağıdakı amillər ilə də izah edilə bilər. Bu vaxtlar
heyvanlar tövlədən kənar, açıq şəraitdə olduqlarından vahid sahəyə düşən heyvanların sayı az olur
və onlar bir-biri ilə nisbətən az kontaktda olurlar. Eyni zamanda açıq sahələrdə günəşin
ultrabənövşəyi şüaları da oosistaların müəyyən hissəsinin məhv olmasına səbəb olur. Torpağın
yüksək dərəcədə qızması mühitə atılan oosistaların inkişafının elə ilk mərhələlərində oosistaların
quruyaraq məhv olmasına səbəb olur.
156
Bu səbəbdən də heyvanların invazion oosistaları udmaq ehtimalının minimuma enməsi
invaziyanın ekstensivliyinin aşağı düşməsinə səbəb olur.
NƏTİCƏ
Ev donuzlarının koksidi növləri ilə yoluxmasının öyrənilməsi nəticəsində məlum olmuşdur ki,
ilin fəsillərindən asılı olmayaraq yaşı 1 ilə qədər olan cavan heyvanlar 4 növ
Eimeria (
Eimeria
debliecki, Eimeria polita, Eimeria perminuta, Eimeria scabra) və 1 növ İsospora (
İsospora suis),
yaşı 1 ildən 2 ilə qədər olan heyvanlar isə 3 növ Eimeria (
Eimeria debliecki, Eimeria polita,
Eimeria perminuta) və 1 növ İsospora (
İsospora suis) ilə yoluxub. Heyvanların yoluxması ən çox
yazda və payızda, nisbətən aşağı yoluxma ekstensivliyi qış aylarında, ən aşağı yoluxma isə yayda
baş verir.
ƏDƏBİYYAT
1.
Анисимова, М.А. Распространение и лечение смешанных инвазий свиней // Труды
Кубанского ГАУ. Краснодар, 2013b. В4(43). с.174 -176
2.
Гаврилова Н.А., Петрова М.С. Микстинвазии свиней в хозяйствах промышленного
типа // Материалы II Международного ветеринарного конгресса International VETistanbul
Group Congress, 2015. p.333-334
3.
Данко Н.Н. Эпизоотологическая ситуация по изоспорозу и эймериозу свиней в Ивано-
Франковской области // Журнал Теория и практика паразитарных болезней животных. 2011
c. 160-162
4.
Дахно И.С. Негреба Ю.В. Дахно Г.Ф. Распространение желудочно – кишечных
паразитозов свиней в хозяйствах Сумской области // Журнал Теория и практика
паразитарных болезней животных. № 10, 2009, c.150-153
5.
Лакин Г.Ф. Биометрия. М.:
Высшая школа, 1990, 352 с
6.
Мусаев M.А., Алиева Ф.К., Абидова X.C., Боровских Д.Р. Кокцидии (Apicomplexa:
Eimeridae, Sarcocystidae) свиней в Азербайджане. // В кн.: Материалы Закавказской
конференции по паразитологии (12-14 июня 1984 года), Тбилиси, Мецниереба. 1985, с. 69-70.
7.
Мусаев М.А., Алиева Ф.К., Абидова Х.С. Кокцидии свиней в районах юго-восточного
Кавказа (в пределах Азербайджанской ССР) // В кн. Современные проблемы протозоологии:
Материалы к третьему съезду Всесоюзного общества протозоологов. Вильнюс, 1982, с. 242.
8.
Новиков А.С., Кряжев А.Л. Протозойные инвазии поросят раннего возраста в
вологодской области // Журнал Теория и практика паразитарных болезней животных. 2015,
№ 16. c.308-309
9.
Сафиуллин Р.Т Изоспороз поросят в хозяйствах промышленного типа //
Журнал Теория и практика паразитарных болезней животных. № 15, 2014, c.266-269.
10.
Anja Joachim, Lukas Schwarz. Coccidia of Swine: Eimeria Species, Cystoisospora
(syn. Isospora) suis. Encyclopedia
of Parasitology, 2015. pp 1-5.
11.
Duszynski D.W., Upton S.J. Cyclospora, Eimeria, Isospora, and Cryptosporidium spp. //
Parasitic
Diseases of Wild Mammals, 2
nd
ed. Iowa State University Press. 2001, p.416-459
ABSTRACT
Nurana Hadjiyeva
Elşad Ahmadov
Coccıdıa ınfectıon of the genus eimeria and isospora ın domestıc pıgs of prıvate farms of
Balakan regıon
The paper presents data on the dynamics of changes in extensity of coccidia infection of
domestic pigs on private farms of Balakan region according to the season and age of the animals.
The
research carried out from
2011 to
2014 revealed that the extensity of infection in animals of
private pig farms was -36.4% (660/221).