Elmi-kütləvi nəşr
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məmmədov Ələfsər Bəxtiyar oğlu
13 yüksək səviyyədə istifadə yolu ilə ) müasir dövrdə bəşəriyyət qarşısında duran ən vacib qlobal problemlərdən biridir. Məhz, bu mövqedən yanaşdıqda müəllifin insanların da bitkilər kimi qeyri-üzvi maddələri üzvi maddələrə çevirə bilmək, yəni avtotrof formada qidalanmasının mümkünlüyü qənaətinə ( bu sahədə mövcud olan müasir informasiyaları, elmi-nəzəri cəhətdən ümumiləşdirərək ) gəlməsi müasir dövrün ən mühüm problemi – ərzaq və su ilə təminat istiqamətində tövsiyyələri çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Müəllif 2010-cu ilin fevralından quş və heyvan mənşəli məhsullardan imtina edərək, bitki mənşəli məhsullarla qidalanmasının ( avtotrof və hetrotrof qidalanma arasında orta mövqe ) onun sağlamlığına çox müsbət təsir göstərdiyi qənaətinə gəlmişdir. Ümumiyyətlə, bu əsər barəsində çox söz söyləmək mümkündür. Ancaq bu əsərlə bağlı bütün düşüncələrin cəm sözü olaraq ifadə edilə bilər ki, bu əsər olduqca qiymətlidir. Kitabın müəllifi, kimya elmləri doktoru Səhrab İsmayılın bundan sonra da bu sahədə nəzəri tədqiqatlarının elmi- populyar şəkildə daha çox oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutaraq davam etdirməsi insanların bu sahədə maarifləndirilməsi baxımından olduqca məqsədəuyğundur. Dünyada baş verə biləcək qlobal fəlakətlərə qarşı bütün dünya xalqlarının birləşərək birgə fəaliyyət göstərməsinin olduqca vacibliyi Ülvi Hisslərin qələmə aldığı "Bir olaq gəlin!" şeirindəki aşağıdakı fikirləri xatırlatmaq lap yerinə düşərdi: "Müasir ümumi maneələr çox, Belə təlatümə hələ cavab yox. Görəsi işlər var, özü də, lap çox, Ey dünya xalqları, bir olaq gəlin. 14 Qasırğa, sel, zəlzələlər, Xəstəliklər, daha nələr... Birləşməyə məcbur edər, Ey dünya xalqları, bir olaq gəlin! Tam bilən yox, sunami nə? Təmiz hava, su naminə. Bəşər arzusu naminə, Ey dunya xalqları, bir olaq gəlin! Bilgisayar əsri, atom əsridir, Bəşər Adəm nəsli, Həvva nəslidir, Birləşək, biz gəlin birləşək bəsdir!, Ey dünya xalqları, bir olaq gəlin." Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Kimya Problemləri İnstitutunun "Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi" qrupunun rəhbəri, kimya elmləri doktoru, professor Məmmədov Ələfsər Bəxtiyar oğlu. 15 ÖN SÖZ Mənə həmişə belə gəlib ki, Azərbaycanda elmi-kütləvi janrda yazılan kitabların sayı istənilən qədər deyil. Baxmayaraq ki, belə kitablar daha anlaşıqlı dillə yazıldığından geniş oxucu kütləsinin marağına səbəb olur, xüsusilə də gənc nəslin müxtəlif elm sahələrinə həvəsləndirilməsində müstəsna pol oynayırlar. “Günəşiyeyənlər” kitabı kimya elmləri doktoru Səhrab İsmayılın bu boşluğu doldurmaq baxımından qələmə aldığı ikinci kitabıdır (birinci kitab “Yer-insan-məhəbbət”, Qanun – 2009, Bakı). “Günəşiyeyənlər” kitabı olduqca fenomenal, paranormal, hətta möcüzə sayıla biləcək bir hadisəyə - insanların qida qəbul etmədən on illərlə yaşaya bilməsinə həsr olunmuşdur. İlk baxışdan bu oxucuda təəcüb, qarışıq şübhə yarada bilər ki, insan qida qəbul etmədən uzun müddət necə yaşaya bilər? Görünür müəllif necə ağır bir “yükün” altına girdiyini çox yaxşı bildiyindən gələcək oxucularını diksindirməmək, qorxutmamaq üçün onları “elmin səhrasında” dolandırmaq (gəzdirmək) qərarına gəlmişdir. Belə ki, kitabın İ-Vİİ fəsillərində yer üzərində həyatın əmələ gəlməsi haqqında fərziyyələrdən başlayıb, həyatın əmələ gəlməsi üçün vacib olan elementlər və maddələr haqqında ətraflı məlumat verilmişdir (oksigen, karbon, azot, su, karbon qazı). Xüsusilə də yaşıl bitkilərdəki xlorofilin, insan qanındakı hemoqlobinin tərkibləri, quruluşları, orqanizmdəki rolları ətraflı şəkildə şərh edilmişdir (İİ. Vİİ fəsillər). 16 Aydın olur ki, hemoqlobin və xlorofilin kimyəvi tərkibləri və quruluşları həddindən artıq oxşardırlar. Fərq ondan ibarətdir ki, hemoqlobində porfirin həlqələrinə birləşən dəmir(Fe) atomudursa, xlorofildə bu maqnezium(Mg) atomudur. Deməli, hazırlıqlı və diqqətli oxucu heterotrof və avtotrof qidalanma arasında məsafənin (fərqin) çox az, cəmi bir addım olduğu qənaətinə özü gələcəkdir və bu keçidin bu gun bəzi “seçilmişlərdə”, sabah isə hamıda ola biləcəyinin mümkünmlüyünə inanacaqdır. Elə müəllifin oxucularda bu qənaətin yaradılması, arzusu isə insanların da bitkilər kimi avtotrof qidalanmaya keçməsidir. Kitabı oxuduqca müəllifin ensiklopedik biliyinə, erudisiyasına, təhlil qabiliyyətinə, ümumiləşdirmə bacarığına, dünyagörüşünün genişliyinə heyrət etməmək olmur. Elə həmin anda da “istedadlı adamlar istənilən ixtisas sahəsi üzrə orta səviyyədən yuxarı mütəxəssis oa bilərlər” deyiminin nə qədər doğru olduğuna bir daha inanıram. Əgər bu gün elm Günəş enerjisi ilə, kocmik enerji ilə qidalanmanın səbəbini izah edə bilmirsə, bu o demək deyil ki, bunu izah etmək heç vaxt mümkün olmayacaqdır. Həm də bu o demək deyil ki, elm səbəbi izah edə bilmirsə, belə qidalanma mümkün ola bilməz. Biz əli süngülü günəşiyeyə nlərin üstünə getməli deyilik ki. Faktlar toplanır, müəyyən fikirlər, nəzəriyyələr yaranır, ümumiləşdirilir və nəhayət, səbəb tapılır, aydınlaşır. Elmin inkişaf tarixinə nəzər saldıqda bunu əyani şəkildə görə bilərik. XVİ əsrin əvvəllərinə kimi astronomiyada geosentrik nəzəriyyə hakim idi, yəni Yer kainatın mərkəzində yerləşir, Günəş və başqa göy cisimləri isə hərəkətdədirlər. Yer kürə şəklindədir, həm öz oxu ətrafında, həm də Günəşin ətrafına fırlanır deyənləri tonqallarda diri-diri yandırdılar (Cordano Bruno və s.). Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|