Elmi-kütləvi nəşr
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
24 edirlər, o cümlədən, şübhəsiz ki, günəşiyeyənlər. Bitkilər bu enerjini bilavasitə qəbul etdikləri halda, biz insanlar isə onu dolayı yolla – yəni bitkilər və hətta heyvanları mənimsəməklə əldə edirik. Burdaca paradoksal vəziyyət yaranır: bitkilərin bu enerjini qəbul etməsi bir düz xətt istiqamətində olduğu halda, heyvanların bitkiləri qəbul etməsi onlara ikinci düz olmayan əyri xətt açır, insanların isə heyvanları qəbul etməsi onlara hətta ücüncü düz olmayan əyri xətt açır. Beləliklə, kosmik adlandırdığımız bu enerji insanlara ikinci və hətta ücüncü mərhələdə yetişir ki, əlbəttə bu da “əldən düşmüş, köhnəlmiş” qida məhsulu sayılmalıdır. Bu səbəbdən də insan yaranmışların içərisində ən fağırı, ən bədbəxtidir. Yeni insanların – günəşiyeyənlərin meydana gəlməsi bu qlobal problemin aradan qaldırılmasına imkan verəcəkdir və həm də ən önəmlisi – biosferanın normal inkişafına zəmin yaradacaqdır. Hörmətli oxucuların ixtiyarına verilən bu kitab 9 fəsildən və istifadə olunmuş ədəbiyyat hissəsindən ibarətdir. I fəsil Yer üzərində həyatın yaranması barədə ayrı-ayrı nəzəriyyələrə ümumi baxışlardan ibarətdirsə, II-VI fəsillər həyatın yaranmasına səbəb olan mühüm kimyəvi elementlər və birləşmələr: oksigen, karbon, azot, su, karbon qazı, hemoqlobin, xlorofil və s. haqqında məlumatlara və ciddi maraq doğuran tapıntılara və fərziyyələrə həsr olunmuşdur. VII fəsil fotosintez, onun həyatın əmələ gəlməsi prosesində və biosferadakı mövqeyinin izahına yönəlmişdir. VIII fəsilə kitabın əsas mövzusunu səciyyələndirən “Günəşiyeyənlər” barəsində hərtərəfli şəkildə, bu insanların özləri barədə söyləmələrindən və bu prosesə ayrı-ayrı elm xadimlərinin münasibətlərindən faktiki məlumatlar daxil edilmişdir. Nəhayət, sonuncu – IX fəsildə insanın da bitkilər kimi qeyri- üzvi maddələri üzvi maddələrə çevirə bilmək, yəni avtotrof qabiliyyətinin olub-olmaması haqqında imkan daxilində nəzəri proqnozlar verilmişdir. 25 Fəsil 1 Yer üzərində həyatın əmələ gəlməsi İndiki zamanda həyatın əmələ gəlməsi problemi bütün bəşəriyyət üçün ən çox maraq doğuran bir obyektə çevrilmişdir. O, nəinki müxtəlif ölkələrin alimləri və mütəxəssislərinin diqqət mərkəzində durur, həm də dünyanın bütün insanlarını maraqlandırır. Yer üzərində həyatın əmələ gəlmə prosesi qanunauyğun məna daşıdığından elmin tədqiqat obyektinə çevrilərək indi hamı tərəfindən qəbul olunan sayılır. Bu prosesin əsasında, hələ bizim Günəş sistemimizin yaranmasına qədər mövcud olmuş və Yer planetinin nüvəsinin, hidrosferi və atmosferinin formalaşdığı zamanda mövcudluğunu davam etdirən karbon birləşmələrinin təkamülü durur. Həyatın əmələ gəlməsi anından təbiət fasiləsiz olaraq hərəkətdədir. Əlbəttə, həyatın əmələ gəlməsi məsələsinin tədqiq olunmasının özü çox çətin məsələdir, çünki nə vaxt ki, elm bu sahədə müəyyən çətinliklərin izahına yeni yanaşma tərzindən baxmaq istəyir, bu zaman görür ki, müəyyən faktları təsdiqləyən təcrübi və empirik göstəricilər yoxdur. İndi alimlər həyatın Yerdə əmələ gəlməsini laboratoriya şəraitində milyard illər bundan əvvəl olduğu şəkildə təkrarını vermək iqtidarında deyildirlər. Çətinlik həyatın 26 əmələ gəlməsi üzrə birbaşa eksperimentin aparılmasının qeyri-mümkünlüyündən ibarətdir (bu prosesin unikallığı əsas elmi metodun istifadəsinə mane olur). Həyatın əmələ gəlməsi məsələsi təkcə maraqlı olması ilə bitmir, o, həm də canlı və cansız materiyalar arasındakı fərq və həyat təkamülü problemləri ilə sıxı əlaqədardır. Həyat nədir? Canlı və cansızın fərqləri. Nədir canlı və nədir cansız? Əgər bu məsələyə sırf fəlsəfi nöqteyi-nəzərincə baxsaq, ümumiyyətlə Kainatda cansız deyilən materiya yoxdur. Dünyanı xarakterizə edən əsas ölçü vahidləri – məkan və zaman hesab olunur. Yəni hər bir üçölçülü (uzunluq, en və hündürlük) maddi varlıq yalnız müəyyən zamanda mövcuddur. Zamanın sonrakı anında materiya da öncəki vəziyyətindən çıxır, dəyişir. Lakin maddiyyəti xarakterizə edən üçüncü bir amil də var ki, bu da hərəkət və ya enerjidir. Kainatda olan hər bir varlıq – dərk olunan və ya olunmayan – hərəkətdədir, enerjiyə malikdir. Yerin və başqa planetlərin Günəş ətrafına çox dəqiq, fasiləsiz və bir saniyə belə xəta etmədən fürlanması, Kainatda olan sonsuz sayda ulduz və ulduzlar sisteminin bir an dayanmadan irəliyə - Kainatın ənginliklərinə doğru hərəkəti, molekulların maye və qaz mühitində durmadan xaotik hərəkəti, küləyin, suyun hərəkəti, atomlarda müsbət yüklü protonların ətrafına çox böyük sürətlə dövr edən mənfi yüklü elektronların hərəkəti – bütün bunlar ondan xəbər verir ki, bu – qurtaracağı olmayan, sonsuz, hüdudsuz Kainat – yarananda ona birinci növbədə irəliyə doğru hərəkət (enerji) verilmişdir. Bu enerji bir an belə yox ola bilməz, çünki bu baş verərsə, zaman dayanmalıdır, materiya – varlıq həmən yox olmalıdır. Hərəkət və ya enerji materiyanın ayrılmaz və mühüm atributudur. Fizika elminin göstərişinə görə, hər hansı bir materiyada hərəkət o zaman Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|