102
təsərrüfatında geniĢ istifadə olunur. YemiĢanın bir çox növləri bir-birləri ilə asan çarpazlaĢır,
müxtəlif hibrid formaları əmələ gətirir ki, bunlar da meyvələrinin iriliyinə, rənglərinin
müxtəlifliyinə, keyfiyyətlərinə görə bir-birlərindən xeyli fərqlənir. Seleksiya üsulu ilə gələcəkdə
onun qiymətli sortlarının alınmasında geniĢ istifadə etmək olar. YemiĢanın cavan Ģitillərindən
armud, alma, heyva və s. ağaclarda calaqaltı kimi istifadə etmək olar. YemiĢan növlərinin çiçək və
meyvələrinin gözoxĢayan gözəlliyi ondan bağ və bağçaların, küçə və parkların, bulvarların, uĢaq
bağçalarının yaĢıllaĢdırılıb, bəzədilməsində geniĢ istifadə etməyə imkan verir.
YemiĢan növlərinin əksəriyyəti zəhərli qazlara qarĢı orta dərəcəli davamlılığa malik
olduqlarından sənaye müəssisələrini yaĢıllaĢdırmaq üçün ondan geniĢ surətdə istifadə etmək
mümkündür.
YemiĢanın qiymətli cəhətlərindən biri də ondan ibarətdir ki, bizim meĢələrdə yaĢayan bir
çox quĢ növlərinin qorunub saxlanılmasına Ģərait yaradır. Məsələ burasındadır ki, dağlıq meĢələrdə
yaĢayan bir çox quĢ növləri payız-qıĢ dövründə aĢağı meĢə qurĢağına və düzənlik meĢələrinə
köçürlər. Burada onların əsas yem mənbəyini yemiĢanın meyvələri təĢkil edir. Payız vaxtı yerə
tökülən yarpaqlarını və xəzəlini heyvanlar həvəslə yeyirlər.
YemiĢandan müalicə preparatlarının hazırlanması.
Yemişan meyvələrindən cövhərin hazırlanması. Bunun üçün 100 q qurudulmuĢ meyvənin
üzərinə 1 litr 70%-li etil spirti əlavə edib, 45-60 dəqiqə saxlayın. Bu zaman parlaq, sarımtıl-qırmızı
rəngli, Ģirintəhər dada malik cövhər alınır. Aldığınız bu cövhərdən hər gün yeməkdən əvvəl gündə
3-4 dəfə, hər dəfə 20-30 damcı qəbul edin.
Sulu cövhərin hazırlanması. 1 litr suya 1 kq quru meyvə töküb, 55-60 dəqiqə saxlayın. Bu
zaman parlaq tünd-qonur rəngli, xoĢ iyli, Ģirintəhər cövhər alınır. Ondan yeməkdən qabaq, gündə 3-
4 dəfə, 20-30 damcı qəbul edin. AlınmıĢ cövhəri ağzı yaxĢı bağlanan tünd rəngli qablara doldurub
soyuducuda saxlayın. Sulu çıxarıĢdan 2 gündən artıq istifadə edilməsi məsləhət görülmür.
Yemişan çiçəklərindən cövhərin hazırlanması. 1 xörək qaĢığı yemiĢan çiçəyini Ģirəli
qazana töküb, üzərinə 1 stəkan qaynadılmıĢ su əlavə edib, qapağını bağlayın və su hamamında 15
dəqiqə qaynatdıqdan sonra, otaq temperaturunda 45 dəqiqə soyudub, tənzifdən süzün. AlınmıĢ
cövhəri qaynama temperaturuna qədər qızdırıb, gündə 2-3 dəfə yarım stəkan, yeməkdən 30 dəqiqə
əvvəl içmək məsləhət görülür.
Ateroskleroz zamanı. 1 stəkan doğranmıĢ meyvəni, 1 litr suya töküb, termosda 8 saat
dəmlədikdən sonra süzün. Aldığınız dəmləmədən gündə 2-3 dəfə stəkanın 1/2-i miqdarında yeməyə
yarım saat qalmıĢ qəbul edin. Müalicə uzunmüddətlidir.
DoğranmıĢ meyvəni 1:5 nisbətində araqla qatıĢdırıb 1 həftə hər gün çalxalamaqla cövhərini
çıxarın.
Sonra süzüb, gündə 3 dəfə 1 çay qaĢığı 1/4 stəkan suya töküb qəbul edin.
Hipertoniya zamanı. 2 xörək qaĢığı qurudulmuĢ çiçəyini 1,5 stəkan qaynadılmıĢ suya tökün
və vam od üzərinə qoyub, qaynama dərəcəsinə gətirin. 2 saat dəmlədikdən sonra gündə 3 dəfə
yeməyə yarım saat qalmıĢ 0,5 stəkan qəbul edin.
Stenokardiya və aritmiya zamanı. 2 xörək qaĢığı çiçəyindən götürüb 1 stəkan qaynar suya
tökün və yarım saat dəmləyin. Sonra dəmləməni 1 stəkan həcminə çatdırıb gündə 3-4 dəfə yeməyə
30 dəqiqə qalmıĢ 1 xörək qaĢığı qəbul edin.
Yuxusuzluğun aradan qaldırlımasında, ümumi zəiflikdə, fiziki və zehni yorğunluqlarda,
həmçinin ağ qan xəstəliklərində. Bu reseptdən əlavə vasitə kimi istifadə etməyi məsləhət görürlər.
1 xörək qaĢığı meyvəsini 1 stəkan qaynar suya töküb, qapağını bağlayıb, 2 saat dəmləyin. AlınmıĢ
dəmləmədən isti-isti gündə 3 dəfə yeməyə yarım saat qalmıĢ stəkanın 1/3 hissəsi qədər qəbul edin.
Hal-hazırda apteklərdə yemiĢanın spirtli cövhən əldə edib hipetoniya, aritmiya,
stenokardiya xəstəliklərində, həmçinin kardiovalen preparatından isə revmatizm, ürək qüsurlarında,
ürək damarlarında baĢ verən sklerozda, ürək-damar çatıĢmazlıqlarında istifadə etmək məsləhət
görülür.
Bozumtul böyürtkən – Rubus caesius L.
Böyürtkənin əsas vətəni ġimali Amerika ölkələri hesab edilir. Bu tikanlı kol Amerikanın bir