Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

173 
 
ilə, ən nəhayət anal və oral intim əlaqələr zamanı keçə bilir. Hepatit B, D, G qan vasitəsilə yoluxur. 
Bundan baĢqa infeksiyalı Ģpris, iynə,  ülgüc, manikur avadanlığı, qan köçürmə, xəstə insanla cinsi 
əlaqə  vasitəsilə  də  keçə  bilir.  Bundan  baĢqa  bu  xəstəlik  ana  vasitəsilə  də  uĢaqlara  ötürülə  bilir. 
Hepatit C-də qan, cinsi əlaqə, tiryək, heroin qəbul edən insanlarla da yayılır. Statistik məlumatlara 
görə Rusiyada hər iki nəfərdən biri praktiki olaraq, hepatit xəstəliyinə tutulmuĢdur. 
Bu xəstəliyi nizamlamaq çox çətindir. Hepatitə tutulmuĢ insanlar bu xəstəliyi həftələr, hətta 
aylar  keçdikdən  sonra  bilirlər.  Hepatitə  tutulan  insanlar  bilmədən  baĢqa  insanlara  da  bu  xəstəliyi 
keçirirlər.  Hepatit  qrip  kimi  baĢlayıb,  insanda  baĢağrıları,  zəiflik,  damarlarda  ağrıların  müĢahidə 
olunması  və  temperaturunun  yüksəlməsi  ilə  özünü  birüzə  verir.  Bir  neçə  gündən  sonra  iĢtahın 
pozulması,  ürəkbulanma,  qusma,  qabırğalarda  ağrılar  baĢ  verməyə  baĢlayır.  Ən  əsas  əlamətlərdən 
biri də sidiyin tündləĢməsi və nəcisin ağarması baĢ verməsi ilə özünü birüzə verir. Sarılıq və dəridə 
qaĢınmalar baĢ verir. Xroniki hepatit çox qorxunc fəasdlar – sirroz, qara ciyər, xərçəng və qara ciyər 
koması yaradır. Bu zaman tez həkimə müraciət etmək lazımdır. Ən təhlükəli cəhəti ondan ibarətdir 
ki,  hələlik  hepatit  virusunun  müalicəsi  tapılmamıĢdır.  BaĢqa  sözlə,  praktiki  olaraq  o  müalicə 
olunmayan  xəstəlikdir.  Bəs  nə  etməli?  ÇalıĢmaq  lazımdır  ki,  hepatitə  tutulmayasan.  Sonra 
profilaktik tədbirləri həyata keçirmək lazımdır. Bunun üçün gigiyena qaydalarına, o cümlədən diĢ 
pastasından,  Ģotkadan,  ülgücdən  yalnız  özünüz  istifadə  edin.  Sizin  əĢyalarınızdan  istifadə  etməyə 
baĢqalarına icazə verməyin.  
Cinsi  əlaqədə  olan  zaman  prezervativdən  istifadə  edin,  zəif  qələvi  məhlul  ilə  əl-üzünüzü 
yuyun. Qanköçürmə və ineksiya zamanı həddindən artıq ehtiyatlı olmaq lazımdır. Hepatitə tutulmuĢ 
insanlarla əlaqədə olmayın.  
Hepatit  B-yə  tutulmuĢ  xəstənin  müalicəsində  dünyanın  qabaqcıl  təĢkilatları  tərəfindən 
yaradılan toksinlərdən istifadə edilir. 
Sidik tənasül xəstəlikləri zamanı. Sidik daĢlaĢması xəstəliyi bu orqanizmin ümumi xəstəliyi 
hesab  edilib  maddələr  mübadiləsinin  pozulması  nəticəsində  böyrəklərdə  daĢın  əmələ  gəlməsi  baĢ 
verir.  Xəstəlik  çox  vaxt  ağrısız,  gizli,  bəzən  isə  ağır  pristuplarla,  sidiyin  bayıra  çıxmasından  baĢ 
verən  çətinliklərlə,  sidiyin  rəngində  baĢ  verən  dəyiĢikliklər,  onların  müxtəlif  struktura  malik 
olmaları,  fiziki  və  kimyəvi  quruluĢlarına görə  bir-birlərindən  fərqlənirlər.  DaĢlar müxtəlif  rəngdə: 
ağımtıl, boz, sarımtıl, qəhvəyi-qırmızı və qara olurlar. 
Fosfat  birləĢmələri  daĢların  tərkibində  daha  çox  təsadüf  edilir.  Onlar  ən  çox  kalsium  və 
maqnezium  duzlarından  ibarətdir.  Fosfat  tərkibli  daĢlar  sidiyə  qələvilik  verirlər.  Bu  zaman 
böyrəkdən daĢları təmizləmək üçün yabanı kökün əzilmiĢ toxumlarından hazırlanan ekstraktlardan 
qəbul  etməyi  məsləhət  görürlər.  Yaxın  illərdə  yabanı  kökün  toxumlarından  ―urolesan‖  preparatı 
hazırlanıb böyrək daĢlarının müalicəsində geniĢ istifadə edilir. 
Sidik kisəsində və böyrəklərdə olan daĢların kənar edilməsində yabanı kökün toxumlarından 
bir neçə resept iĢlənib hazırlanmıĢdır. 
Resept  1:  yabanı  kökün  təkcə  toxumundan  deyil,  eləcə  də  onun  toxumunun  sulu 
çıxarıĢındanda  istifadə  edilir.  1  xörək  qaĢığı  yabanı  kökün  toxumundan  götürüb  1  stəkan  qaynar 
suya töküb 10-12 saat dəmləyib, isti-isti gündə 3 dəfə qəbul edin.  
Resept 2: 1 xörək qaĢığı toxumdan götürüb 100 ml qaynar suya töküb ağzını möhkəm örtüb 
10-12 saat dəmləyib, süzün. Gündə 5-6 dəfə stəkanın 1/2-i qədər yemək qabağı qəbul edin. 
Resept 3: 1 xörək qaĢığı xırda hissələrə salınmıĢ qurudulmuĢ kökdən götürüb 300 ml qaynar 
suya töküb termosda 6-8 saat dəmləyib  süzün.  Gündə 1 dəfə 100 ml  yeməyə 1  saat qalmıĢ qəbul 
edin.  
Resept 4: 1 ədəd limon Ģirəsini çıxarıb 0,5 stəkan isti suya qatıb qarıĢdırıb 1 stəkan kök və 
çuğundur Ģirəsi ilə birlikdə qəbul edin. Bu əməliyyatı 2-5 gündən, və yaxud 3-4 həftədən bir təkrar 
edin.  XoĢagəlməz  hadisə  baĢ  verməsinə  baxmayaraq,  daĢlar  quma  çevrilib  orqanizmdən  kənar 
olacaqlar. 
Resept 5: 7 hissə kök Ģirəsi, 4 hissə kərəvüz Ģirəsi, 2 hissə cəfəri Ģirəsi, 3 hissə vəzəri Ģirəsi 
götürüb  bir-birilə  qarıĢdırıb  qəbul  edin.  Bu  qatıĢıq  böyrək  soyuqdəymələrini  aradan  qaldırmasına 
yardım göstərir. 
Resept  6:  yabanı  kökün  toxumlarını  kofeüyüdəndən  keçirib,  poroĢokdan  3  hissə  götürüb 

---

174 
 
gündə  2  dəfə  qəbul  edin.  Yabanı  kökün  toxumlarından  hazırlanan  tozu  qatır  quyruğu  və  cəfər 
kökündən  hazırlanmıĢ  ekstraktlarla  qarıĢdırıb  içməyi  məsləhət  görürlər.  Bu  zaman  daĢlar 
parçalanıb, qum Ģəklində sidik vasitəsilə xaric olur. 
Cinsi zəiflik zamanı. Çox qədim zamanlarda ara həkimləri cinsi zəifliyi mümkün vasitələrlə 
turp, biĢirilmiĢ südlə və  yaxud kök  Ģirəsini balla qarıĢdırıb gündə 3-4 dəfə,  yeməkqabağı stəkanın 
1/3  hissəsi  qədər  qəbul  etməklə  aradan  qaldırardı.  Belə  ki,  kök  Ģirəsinin  tərkibində  sink  emelenti 
olduğu üçün o ―kiĢi gücünün‖ normala düĢməsinə səbəb olur. 
Resept  1:  kökün  toxumunu  toz  Ģəklinə  salıb  gündə  3  dəfə  1  qram  qəbul  etməyi  məsləhət 
görürlər.  
Resept  2:  Pıtrağın  cavan  zoğunu  ət  maĢınından  keçirib  100  q  kütləyə  100  q  kök  sıyığı 
qarıĢdırıb sıxmaqla suyunu çıxarıb 10 saat soyuducuda saxlayın. Hazır Ģirənin tərkibinə zövqünüzə 
görə bal qatıb gündə 2-3 dəfə stəkanın 1/3 hissəsi qədər qəbul edin. 
Dölsüzlük  zamanı.  Cinsiyyət  vəzilərinin  üzvi  maddələrə  ehtiyacı  vardır.  Bu  maddələr  çiy 
kök  Ģirəsinin  tərkibində  daha  çoxdur.  Buna  görə  də  çox  zaman  sonsuzluğu  kök  Ģirəsi  ilə müalicə 
edirlər. 
1  xörək  qaĢığı  xırda  hissələr  Ģəklinə  salınmıĢ  kök  qurusunu  300  ml  qaynar  suya  töküb 
termosda 6-8 saat dəmləyib süzün. Gündə 3 dəfə, yeməyə 1 saat qalmıĢ 100 ml qəbul edin. 
Göz  xəstəlikləri  zamanı.  Orqanizmində  ―A‖  vitamini  çatıĢmazlığı  zamanı  gözün  görmə 
qabiliyyəti azalır və toyuq korluğu əmələ gəlir. Buna görə də həkimlər çox kök Ģirəsi qəbul etməyi 
məsləhət görürlər.  
Gözün görmə qabiliyyətini yaxĢılaĢdırmaq üçün bir neçə reseptlər iĢlənib hazırlanmıĢdır. 
Şirə qarışığı №1. 283 ml kök Ģirəsi, 85 ml çuğundur Ģirəsi, 85 ml xiyar Ģirəsi hazırlayıb bir-
biriləri ilə qarıĢdırıb gündə 3 dəfə yeməyə 20-30 dəqiqə qalmıĢ 0,5 stəkan qəbul edin. ġirənin 15-20 
gün qəbul edilməsi məsləhət görülür. 
Şirə qarışığı №2. 200 ml kök Ģirəsi, 50 ml kərəviz Ģirəsi, 60 ml cəfəri və yaxud kasnı Ģirəsini 
bir-birilə qarıĢdırıb, gündə 3 dəfə, yeməkqabağı qəbul edin.  
Şirə  qarışığı  №3.  283  ml  kök  Ģirəsi,  170  ispanaq  Ģirəsi  götürüb  qarıĢdırıb  gündə  3  dəfə, 
yeməkqabağı 0,5 stəkan qəbul edin. 
Şirə qarışığı №4. 340 ml kök Ģirəsi, 115 ml cəfəri Ģirəsindən götürüb qarıĢdırıb gündə 3 dəfə 
qəbul edin. 
Şirə qarışığı №5. 255 ml kök Ģirəsi, 140 ml kərəviz Ģirəsi, 60 ml cəfəri Ģirəsi götürüb, bir-
birilə qarıĢdırıb gündə 3 dəfə, yeməkqabağı 1/2 stəkan həcmində qəbul edin. 
Kökdən müalicəvi xörəklərin hazırlanması. 2 xörək qaĢığı yağ, 1/2 hissə kök, 1/4 stəkan su, 
1/2  hissə  yumurta,  çay  qaĢığı  Ģəkər  götürün.  Kökü  təmizləyib  az  miqdar  suda  azca  pörtlədib, 
doğrayıb yağ əlavə edib piroq Ģəkilinə salın. Bütün suxarı kütləsini qarıĢdırıb yarsını tafaya töküb, 
yağla yağlayıb, kök piroqu əlavə edib ağzını bağlayıb, mətbəx sobasında biĢirin. 
Yerkökü şorbasının hazırlanması. 3 ədəd orta irilikdə kök, 2 ədəd kartof, 1 ədəd çuğundur, 
1 ədəd baĢ soğan, 1 l su, 3 xörək qaĢığı qaymaq, 1 xörək qaĢığı doğranmıĢ göyərti, zövqünüzə görə 
duz götürün. 
Qazanın  dibinə  girdə  doğranmıĢ  kartof  düzüb  üzərinə  iri  gözlü  sürtgəcdən  keçirilimiĢ 
yerkökü  və  çuğundur  əlavə  edib  üzərinə  xırda  doğranmıĢ  soğan  tökün.  Kökün  yarpaqlarını  yaxĢı 
yuyub  və  xırda  hissələrə  salın.  Bütün  bunların  üzərinə  duzlu  qaynar  su  töküb  5-7  dəqiqə  biĢirin. 
Sonra  qarıĢdırmadan  10-15  dəqiqə  dəmə  qoyun.  Kökün  yarpaqlarını  və  doğranmıĢ  göyərtini 
boĢqablara çəkib, üzərinə qaynar Ģorba əlavə edib, qaymaqla birlikdə süfrəyə verin. 
Yerkökü,  limon,  gülümbahar  qönçəsindən  və  çaytikanı  şirəsindən  mürəbbənin 
hazırlanması. Bunun üçün 1 kq kök, 300 ml çaytikanı Ģirəsi, 1 kq Ģəkər tozu götürün. Kökü yaxĢıca 
yuyub təmizləyib kub Ģəklinə salıb, qaynar suya töküb 3 dəqiqə pörtdədin. Limonu xırda hissələrə 
salıb,  su  əlavə  edib  biĢirməyə  qoyun.  Sonra  üzərinə  gülümbahar  qönçəsi  əlavə  edib  5  dəqiqə 
qaynadın.  Həmin  qazana  pörtlədilmiĢ  kök  kubiklərini  əlavə  edib  üzərinə  Ģəkər  tozu  səpin.  Sonra 
vam  od  üzərinə  qoyub  biĢirin.  Əldə  olunmuĢ  isti  mürəbbəni  sterilizə  edilmiĢ  ĢüĢə  bankalara 
doldurub, ağzını möhkəm bağlayın. 
Yerkökündən kiselin hazırlanması. Bunun üçün 50 q kök, 20 q Ģəkər, 8 q kartof niĢastası, 

---