Elmi redaktorlar: Əziz Məmmədov

-

 

Cəmiyyət  öz  inkişafında  biosfer  hadisələrinin  ölçüsünü  mütləq 

formada nəzərə almalıdır. 

-

 

Cəmiyyət dayanıqlı və davamlı inkişafında alternativ resurslar və 

texnologiyalardan istifadə olunmasına vaxtında keçməlidir. 

-

 

Cəmiyyətin  istənilən  dəyişdirici  və  yeniləşdirici  fəaliyyət  növü 

mütləq olaraq ekoloji proqnozlaşdmnaya əsaslanmalı və istinad etməlidir. 

-

 

Təbiətin və onun sərvətlərinin mənimsənilməsi, istifadə edilməsi 

biosferin  müxtəlifliyini  azaltmamalı  və  insanın  həyat  keyfiyyətinin 

pisləşdirməməlidir. 

-

 

Sivilizasiyanın davamlı inkişafı, hər şeydən əvvəl, insanın mənəvi 

keyfiyyətindən və dəyərlərindən asılıdır. 

-

 

Hər bir insan, eləcə də insan cəmiyyəti öz hərəkəti, həyat fəaliyyəti 

və təbiətə təsiri, münasibəti barədə gələcək nəsillər qarşısında böyük, çox 

ciddi məsuliyyət və cavabdehlik daşımalıdır. 

-

 

Təbiətdən və onun sərvətlərindən rasional və ehtiyatla, ona zərbə 

vurmadan, talançıhqla, ifratçılığa yol vermədən istifadə olunmaqla gələcək 

nəsillərin  toxunulmaz  payı  saxlanılmalı  və  bu  proses  dayanıqlı,  daimi 

xarakter almalı və ona riayət etmək hər bir insanın, ümumilikdə isə bütün 

insan  cəmiyyətinin  mənəvi  borcu  kimi  yaddaşlara  tarixən  həkk 

olunmalıdır. 

-

 

Təbiətə  və  bütün  təbii  sərvətlərə  hər  bir  insan  öz  şəxsi  evi  və 

əmlakı  prizması  çərçivəsindən  baxmalı,  onları  göz-bəbəyi  kimi 

dəyərləndinnəli,  qoruyub  saxlamalı,  onlara  xüsusi  qayğı,  sevgi, 

məhəbbətlə  yanaşmalı, ekoloji  durumun pozulmasına heç bir vəchlə  yol 

vennəməli  və  onun  sabit  saxlanması  üçün  əlindən  gələni,  bacardığını 

əsirgəməməlidir. 

-

 

İnsanlar  yaxşı  dərk etməlidir ki,  təbiətə, təbii  resurslara  yönələn 

hər bir texnoloji təsirin, mexaniki zərbənin sonuncu şikarı, qurbanı məhz 

onların  özləri  və  bütün  bəşəriyyət  olacaq.  Bu  artıq  aksiomadır,  günün, 

dövrün tələbidir və sübut olunmuş reallıqdır. 

-

 

Qlobal düşünmək və lokal hərəkət etmək lazımdır. Məşhur sosial- 

ekoloqlar  bu  prinsipin  əhatə  dairəsini  daha  da  genişləndirərək  onu  belə 

ifadə etmişlər: “gələcək haqqında düşünmək - indi hərəkət etmək”. 

-

 

Təbiətin vahidliyi, toxunulmazlığı insan cəmiyyətini əməkdaşlığa, 

qarşılıqlı  toxunulmazlığa  və  mütərəqqi  münasibətlərin  fonualaşmasma 

çağırır. 

-

 

Bəşəriyyət və planetimiz artıq məhv olmaq təhlükəsi və olduqca 

.ciddi ekoloji problemlərlə üzləşib, iki yol- ya məhv olmaq, ya da həyatı 

davam etdirmək ayrıcmd^ qalıb, insan ekologiyası və sosial ekologiya isə 

t   y i  

18 

---

öz başlıca prinsipi kimi 2-ci atributu - yolu seçir və bütün insanları yalnız bu 

yolu  davam  etdirməyi  yeganə  çıxış  yolu  kimi  tövsiyyə  edir.  Çünki, 

planetimizin  ekoloji  mənzərəsinin  pisləşməsi,  dözülməz  həddə  çatması, 

gündən-günə pozulması və artıq qarşısıalınmaz pik nöqtəsinə çatması hər 

bir  insanı,  ümumilikdə  isə  bütün  bəşəriyyəti  təlatümə  salması,  həyəcan 

təbili çalınması insanları və insan cəmiyyətini dərindən düşünməyə və onu 

başlıca meyar kimi qəbul etməyə vadar edir. 

Klassik ekologiyadan fərqli olaraq, müasir ekologiyanın, o cümlədən 

sosial ekologiyanın məqsəd və vəzifələrinin arealı daha da genişlənərək 

qlobal xarakter alıb. Həmin missiyalar aşağıdakılardan ibarətdir: 

-

 

ekoloji  sistemlərin  davamlı  inkişaf  üzrə  müasir  ümumi  və  qlobal 

elmi nəzəriyyə və konsepsiyalarının işlənib hazırlanması; 

-

 

sosial-iqtisadi,  inşaat-mühəndis,  təşkilati-hüquqi,  ailə-məişət, 

demoqrafik və s. məsələlərin həllinin optimallaşdırılması; 

-

 

təbil  ətraf  mühitin  və  insan  mühitinin  keyfiyyətinin 

yaxşılaşdırılması; 

-

 

biosferdə baş verən neqativ proseslərin öyrənilməsi; 

-

 

bioloji müxtəlifliyin qorunub saxlanması və onun mühafizə olunma 

mexanizminin tədqiqi; 

-

 

antropogen  təsir  effektləri  nəticəsində  ətraf  mühitdə  baş  verən 

neqativ 

aəyişikliklərin 

monitorinqi, 

qiymətləndirilməsi 

və 

proqnozlaşdırılması; 

-

 

təbii  resurslardan  (tükənən  və  tükənməyən)  rasional  istifadə 

edilməsi mexanizminin təkmilləşdirilməsi; 

-

 

populyasiyalann saylarının dayanıqlı surətdə tənzimlənməsi; 

-

 

təbil və antropogen senozların dayanıqlılığının təmin edilməsi; 

-

 

qeyri-səmərəli  ekoloji  mühitlərdə  təhlükəsizlik  problemlərinin 

təmin olunması; 

-

 

ekoloji indikasiya və risk amillərinin daimi nəzarətdə saxlanılması; 

-

 

qlobal istiləşmə və iqlim dəyişkənliyi, ozon, pamik effekti, turşulu 

yağışlar, buzlaqların əriməsi, əzraq qıtlığı  və s.  üzrə beynəlxalq  miqyaslı 

tədbirlərin  həyata  keçirilməsinin  daha  da  intensivləşdirilməsi  və 

optimallaşdınlması; 

-

 

sənaye,  kənd  təsərrüfatı  istehsalatı  və  məişət  tullantılarının  idarə 

olunması,  təkrar  emalı  və  tullantısız  texnologiyalara  keçidin  intensiv 

surətdə genişləndirilməsi; 

19 

---