Elmi redaktorlar: Əziz Məmmədov
Büdcədənkənar ekoloji fondlar
Yüklə 6,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Büdcədənkənar ekoloji fondlar
- Ətraf mühitin mühafizəsi ictimai fondu
- 11.7. Ekoloji standartlaşma.
mühafizəsi fondu və s. Büdcədənkənar ekoloji fondlar təbiəti mühafizəyə investisiyalar yardım sisteminin bir element kimi, təxirəsalınmaz mühafizə məsələlərinin təbii mühitdə itkilərin bərpası, iqtisadi zərərin kompensasiyası və s. Kimi tədbirlərin maliyyələşdirilməsi üçün yaradılmışdır. Ətraf mühitin mühafizəsi ictimai fondu əhalinin vəsaiti ictimai təşkilatların könüllü yardım və s. hesabina fonualaşır. Bu fondlar ictimai, ekoloji birliklər, həmkarlar birlikləri tərəfindən yaradılır və ancaq təbii mühitin mühafizəsinə xərclənir. Həmin fondların formalaşması və istifadəsi bu fondları yaradan ictimai birliklər tərəfindən müəyyən olunur. Praktikada cəlb olunan vəsaitin toplanması müxtəlifdir. Təbiəti mühafizə fəaliyyətinin maliyyələşməsi ayrı-ayrı mənbələrdən müxtəlif miqdarda cəlb oluna bilər. Yəni, büdcə vəsaiti lə birlikd, müəssisənin öz vəsaiti, büdcədənkənar ekoloji fondlar, kreditlər, xarici ölkə, firma və vətəndaşların yardımı, əhalinin vəsaitləri də maliyyələşmədə iştirak edə bilər, inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə əsaslanaraq, təbiəti mühafizə işlərinə cəlb olunmuş vəsaitlərin mənbələrinin çox fərqli olduğu diqqəti çəkir. Məsələn, ABŞ regionlarında bu fəaliyyyətin maliyyələşməsi həm federal hökümətin subsidiyaları, həm də ümumi dövlət gəlirləri hesabına formalaşmış fondlar hesabına, həm yerli mədaxillər hesabına, həm xüsusi vergisiz istiqrazların vəsaitindən həyata keçirilir. Rayon, yerli və respublika büdcələrində ekoloji proqramlar və ətraf mühiti mühafizə tədbirlərinin maliyyələşməsi ayrı sətirdə verilir və maddi-texniki ehtiyatlarala təmin olunur. Respublika büdcəsinin vəsaiti hesabına ancaq dövlət proqramların tərkibinə daxil olmuş təbiəti mühafizə tədbirləri maliyyələşdirilir. Mərkəzləşmiş qaydada dövlət büdcəsi hesabına Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin fəaliyyəti maliyyələşdirilir. Ətraf mühiti mühafizə tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi vəsaitinin ümumi həcmində xüsusi diqqət kapital qoyuluşunun payına yönəldilməlidir. Son zamanlar təbiəti mühafizə tədbirlərinin maliyyələşdirilməsinə yerli büdcələrin və müəssisələrin hesabına maliyyələşmənin rolu artmaqdadır. Təbiəti mühafizə fəaliyyətinin maliyyələşmə mənbələrinin tərkibində baş verən dəyişikliyə fikir verdikdə belə bir qənaətə gəlmək olar ki, təbiəti mühafizə tədbirlərinin maliyyələşməsi, əsasən müəssisələrin öz hesabına aparilmalıdırş. Ondan sonra ekoloji fondların və digər investorların vəsaitindən söz gedə bilməz. Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə təbii mühitin çirklənməsi ilə mübarizəyə ümumi milli məhsulun (ümm) 3%-ə qədəri yönəldilir. Bu göstərici qonşumuz Rusiyada da yüksəkdir. Orada Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) təxminən 2%-i inkişaf etmiş ölkələrdə isə analoji xərclər ÜDM-in 1,5-4%-ni təşkil edir. Qeyd etmək lazımdır ki, inkişaf etmiş ölkələrdə ətraf mühitin keyfiyyəti kifayət qədər yüksək 619 səviyyədədir və məsrəflər əsasən bu səviyyənin saxlanmasına yönəldilir. Azərbaycan Respublikasında isə indiki vəziyyətdə ətraf mühitin keyfiyyətini yüksək qiymətləndimək hələ tezdir və bu işlər ücün bizim məsrəflər daha çox olmalıdır. 11.7. Ekoloji standartlaşma. Beynəlxalq ekoloji standartlar sistemi əsasən HACCP, İSO, SA və OHSAS sistemlərindən ibarətdir.
Böhran Nöqtəsi Konsepsiyası) ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı sistemidir, insanlar qəbul etdikləri ərzaqların təhlükəsizliyi və qida üçün yararlı olması hüququna malikdirlər. Ərzaq məhsullarının keyfiyyətinin aşağı olması digər tərəfdən ticarəti və turizmi pozur, işsizliyə və məhkəmə proseslərinə səbəb olur. Ona görə də effektiv sanitar nəzarəti xoşagəlməz xəstəliklərin, zədələnmələrin qarşısının alınmasında həyati vacib bir addımdır. HACCP- proseslərin elə idarəetmə metodologiyasıdır ki,o, istehsal zəncirinin bütün halqalan boyu (xammal, material, qablaşdıraıa, istehlakçıya çatdıraıa və s.) istehlakçıların sağlamlığı üçün təhlükə törədə bilən zərərli maddələrin ərzaq məhsullarına düşməsinin və zərərli məhsulların istehsalının qarşısının alınmasına yönəlmişdir. Hazırda HACCP bütün inkişaf etmiş ölklərdə ərzaq təhlükəsizliyi üzrə vahid metodologiya kimi qəbul edilmişdir, bir sıra ölkələrdə (ABŞ, Aİ ölkələri) isə ərzaq sənayesi müəssisələrində məcburi qanunverici tələb hüququna malikdir. İSO 9000 standartları üzrə sertifıkatlaşdınna müəssisənin keyfiyyət sisteminin tələblərə uyğunuğunu nəzərdə tutmaqla xüsusi əhəmiyyətə malikdir və aşağıdakı təlabatlar üçün çox zəruridir: •
•
xarici təşkilatlarla birgə əməkdaşliq; •
sertifikatin ölkə və bələdiyyə büdcəsindən sifarişlərin alinmasi zamani zəruri tələb olmasi; •
tender müsabiqələrində rəqiblərlə müqayisədə üstünlüklərə nail olmaq;
•
lisenziya və raziliqlarin alinmasi proseslərini asanlaşdirdiği; •
müəssisənin fəaliyyətini asanlaşdirdiği; •
qeyri-istehsal xərclərini azaltdiği; •
xidmət və mallarin keyfiyyətini yüksəltdiyi; •
idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi və onun effektivliyinin artırılması üçün. İSO 9000 sistemi ailəsi 1987-ci ildə yaradılmışdır. O vaxt Standartlaşdırma üzrə Beynəlxalq Təşkilat keyfiyyət sistemlərinin sertifikatlaşdırılması üzrə beynəlxalq sistemlərin ilk versiyasını təsdiq
Yüklə 6,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|