«Elmi x əbərlər» Qida məhsullarının texnologiyası



Yüklə 87,54 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix18.05.2018
ölçüsü87,54 Kb.
#44445


« Elmi x

əbərlər»                                                                       Qida məhsullarının texnologiyası 

 

 

2017/№1/23                                                                                                                      səh.61-65 



 

UOT 664:614.3 

 

ƏRZAQ XAMMALLARININ VƏ QİDA MƏHSULLARININ TƏHLÜKƏSİZLİYİNİN 

TƏMİNATININ BƏZİ ASPEKTLƏRİ 

 

M

əhərrəmov  Mikayıl Əkbər oğlu  

 

Az

ərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti 



Bakı şəhəri, İstiqlaliyyət küçəsi, 6. 

 

mikailbyst@mail.ru 

 

     Açar sözl



ərqida, sağlamlıq, təhlükəsizlik, akrilamid, çirkləndiricilər 

    Xülas

ə.Məqalədə müasir dövrdə insanların sağlamlığının qorunmasında qida təhlükəsizli- 

yinin b


əzi aspektləri şərh edilmişdir. Göstərilmişdir ki, qida ilə yanaşı orqanizməonun sağlam- 

lığı üçün təhlükəlı olan kifayət qədər maddələr daxil olur.Çirkləndirici maddələr kontaminantlar- 

çirkl

əndiricilər şəklində qidaya təsadüfən düşə bilər və ya qida əlavələri şəklində daxil  



edil

ə bilər. Araşdırmalara əsasən belə nəticəyə gəlinmişdir ki, tərkibində kifayət qədər nişasta 

olan m

əhsulların ( kartof,qarğıdalı, taxıl bitgiləri, un məmulatları və s.) praktiki olaraq hamısında  



akrilamid (AA) vardır.Kartofçipsi, kartof frisi, piroqlar, keks, çörək, qızardılmış kofe 

v

əqarğıdalı topası (quşbaşı qarğıdalı)ən çox təhlükəli məhsullar sırasına daxil edilmişdir.    



     

Giriş.Məlumdur ki, qida insanların ətraf mühitlə ən vacib əlaqə formasıdır. Ərzaq xammal- 

ları    və  qida  məhsullarının  təhlükəsizliyi  əhalinin  sağlamlığını  müəyyən  edən  əsas  amillərdən 

biridir.  Aparılmış  elmi  araşdırmalara  əsasən  beynəlxalq  təşkilatlar  belə  nəticəyə  gəlmişdir  ki, 

hazırda  yer  kürəsində  xəstə  və  xəstəhal  insanların  sayı  tam  sağlam  insanların  sayından  daha 

çoxdur. Bunun 

əsas səbəbi ətraf mühitin dağıdıcı təsiri- yəni atmosfer havasının, suyun və torpa-

ğın çirklənməsi, keyfiyyətsiz və  az dəyərli qida məhsulları, psixoloji gərginlik, stresli həyat tərzi 

v

ə s.-dir



[1-3]

İnsanların sağlamlığının qorunub saxlanmasında ən böyük rol qida məhsullarına məxsusdur. 



Çünki insanlar h

ər gün, gündə bir neçə dəfə qida qəbul edir. Qida ilə yanaşı orqanizmə onun 

sağlamlığı üçün təhlükəlı olan kifayət qədər maddələr daxil olur. 

Son dövrl

ər qida məhsullarının təhlükəsizliyi ən mühüm gigiyenik problemlərdən biri olub,  

SSRİ-nin süqutunda sonra MDB məkanında daha çox aktuallıq kəsb etmişdir.  

Bu onunla

əlaqədardır ki, bizim istehlak bazarına kütləvi şəkildə xarici ölkələrdən daha çox  

ərzaq xammalı və qida məhsulrı (bəzən də mənşəyi və keyfiyyəti şübhə döğuran) daxil olur,  

istehsal texnologisi, saxlamav

ə realizasiya şərati dəşdirilir, qidaya daha yeni kimyəvi maddələr 

 

əlavə edilir, onlarınmiqdarı artırılır, ətraf mühitin qeyri- əlverişli ekoloji vəziyyəti nəticəsində  



çirkl

ənmiş qida məhsulları vəxammallar daha çox təhlükə daşıyır. 



   T

ədqiqatın  aktuallığı.Müasir  dövrdə  qida  məhsullarının  təhlükəsizliyi  problemi  qlobal 

xarakter daşıyır. Kənd təsərrüfatı istehsalının intensivləşdirilməsi, nəqliyyat vasitələrinin sayının 

sür

ətlə  çoxalması,  ekoloji  vəziyyətin  pisləşməsi,  müxtəlif  təbii  və  texnogen  qəzalar  qida 



m

əhsullarında insan orqanizmi üçün təhlükəli olan bir çox kimyəvi birləşmələrin, yad və zərərli 

madd

ələrin  çoxalmasına  gətirib  çıxarır.  Ərzaq  məhsullarında  qidalılıq  və  bioloji  dəyərə  malik 



olmayan,  çirkl

əndirici  və  ya  toksiki  maddələrin  mövcudluğu  insan  orqanizmi  üçün  təhlükə 




« Elmi x

əbərlər»                                                                       Qida məhsullarının texnologiyası 

 

 

yaradır.  Təbii  ki,  həm  ənənəvi,  həm  də  yeni  qida  məhsullarını  əhatə  edən  bu  problem  müasir 



dövrd

ə  daha  kəskin  şəkildə  meydana  çıxmışdır.  "Yad  cisim"  anlayışı  indiyədək  mübahisələrin 

gücl

ənməsinə  səbəb  olmuşdur.  Ümumdünya  Səhiyyə  Təşkilatı  (EST)  və  bir  çox  beynəlxalq 



t

əşkilatlar 40 ildən çoxdur ki, bu problemlə məşğul olur, bir çox ölkələrin səhiyyə orqanları qida 

m

əhsullarının keyfiyyətinə nəzarət etməyə və onları sertifikatlaşdırmağa səy göstərir[1-4].  



T

ədqiqatın  məqsədi.Çirkləndirici  maddələr  kontaminantlar-  çirkləndiricilər  şəklində  qidaya 

t

əsadüfən  düşə  bilər  və  ya  qida  əlavələri  şəklində  daxil  edilə  bilər.  Qidadakı  çirkləndiricilər 



əyyən şəraitdə insan sağlamlığı üçün təhlükə törədən qida intoksikasiyasına səbəb ola bilər. 

Bu  zaman  qida  m

əhsullarına  aid  olmayan  digər  maddələrin,  məsələn,  tez-tez  dərman  qəbulu, 

insanın istehsal və digər fəaliyyəti nəticəsində hava, su, qəbul olan məhsul və dərman vasitələri 

il

ə orqanizmə düşən yad cisimlərin hesabına ümumi toksikoloji vəziyyət daha da mürəkkəbləşir.  



T

ədqiqatın obyektləri.Ətraf mühitin ekoloji problemləri getdikcə daha da böyüyür, ətraf mühit 

avtomobill

ərin  işlənmiş  qazları  ilə  daha  çox  çirklənir  ki,  bu  zaman  daha  çox  insanlar  allergik 

x

əstəliklərdən, yuxarı tənəffüs orqanlarının və mədə-bağırsaq sisteminin pozuntularından əziyyət 



ç

əkir.  Qaraciyərdə  zərərli  maddələrin  toplanması  hepatit  epidemiyasına  gətirib  çıxarır.  Ətraf 

mühitin  z

ərərli  faktorlarının  təsiri  nəticəsində  şiş  xəstəliklərinə  düçar  olan  xəstələrin  sayı 

durmadan artır.  

 Bizi 


əhatə edən ətraf aləmdən qida məhsullarına düşən kimyəvi  maddələr həlli vacib olan bir 

çox  probleml

ər  yaradır.  Bunun  nəticəsində  də  həmin  maddələrin  insan  orqanizminə  yaratdığı 

t

əhlükələri  bioloji  cəhətdən  dəyərləndirmək  və  onların  insan  orqanizmində  baş  verən  patoloji 



prosesl

ərlə  əlaqəsini  açmaq  zərurətə  çevrilir.  Qida  xammalları  və  məhsullarının  təhlükəsizliyi 

insanların  sağlamlığını  təmin  edən  və  genetik  fondunu  qoruyan  əsas  amillərdən  biri  olduğuna 

gör


ə qida məhsullarının təhlükəsizliyi probleminin əhəmiyyəti daim artır.  

T

ədqiqatın  metodikası.Qida  məhsullarının  təhlükəsizliyi  dedikdə  onların  qəbulu  zamanı  həm 

k

əskin  neqativ  təsir  (qida  zəhərlənmələri  və  qida  infeksiyaları)  nöqteyi-  nəzərindən,  həm  də 



g

ələcək  təsirlərin  (kanserogen,  mutagen,  teratogen  təsirlər)  nəticələri  nöqteyi-nəzərindən  insan 

sağlamlığı üçün təhlükələrin olmadığı başa düşülür, yəni həm indiki, həm də gələcək nəsillərin 

sağlamlığna zərərli və mənfi təsir göstərməyən məhsullar təhlükəsiz hesab edilir[1-3].  

Qida  m

əhsullarının  yadcisimli maddələrlə çirklənməsinin artması şəraitində düzgün qidalanma 



m

əsələsini ön plana çıxarmaq lazımdır ki, insan orqanizminin normal fəaliyyət göstərməsi üçün 

lazım  olan  bütün  vacib  komponentlər  orqanizmə  daxil  ola  bilsin.  Çünki  bir  çox  çirkləndirici 

madd


ələr sağlam orqanizmdə biokimyəvi proseslərin pozulmasına səbəb olmur.  

 

MATERİALLAR VƏ MÜZAKİRƏLƏR 

 

      



Əhali üçün qida məhsullarının resepturasını və rasionunu elə tərtib etmək lazımdır ki, burada 

bu v


ə ya digər yaşayış məntəqəsində ətraf mühitin çirklənməsi nəzərə alınsın və eyni zamanda 

qida  m


əhsullarının  saxlanma  müddətini  uzatmaq  üçün  istifadə  olunan  çirkləndirici  maddələri 

(konservatları) neytrallaşdırmaq mümkün olsun. Yalnız bu halda ətraf mühitin orqanizmə zərərli 

t

əsirini müəyyən dərəcədə kompensasiya etmək mümkündür.  



 Qida s

ənayesinin məhsulları insanların sağlamlığı üçün potensial təhlükə yarada biləcəyinə görə 

dövl

ət  orqanları  tərəfindən  həmin  məhsulların  keyfiyyətinə  və  təhlükəsizliyinə  ciddi  nəzarət 



edilir.  Bu  n

əzarət əsasən "Sanitariya- epidemioloji sağlamlıq haqqında" və "Yeyinti məhsulları 

haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunları və digər normativ- hüquqi aktların tələblərinə 

uyğun həyata keçirilir.  




« Elmi x

əbərlər»                                                                       Qida məhsullarının texnologiyası 

 

 

Yeyinti  m



əhsullarının  keyfiyyətinin  və  təhlükəsizliyinin  təmin  edilməsi  sahəsində  norma-

laşdırma bu məhsulların keyfiyyəti və təhlükəsizliyinə dair tələbləri, onların istehsal, daşınma, 

saxla

nma, qablaşdırma, etiketləşdirmə və satış şərtlərini müəyyən edən texniki, ekoloji, sanitari-



ya, baytarlıq və fitosanitar standartlar, norma, qayda və tələblər (bundan sonra standartlar və tə-

l

əblər) vasitəsilə həyata keçirilir.  



     Qida  m

əhsullarında  istifadə  olunan  xammala,  onların  istehsalı  üçün  istifadə  olunan  bütün 

avadanlıq və vasitələrə standartlar və tələblər, habelə onların təkmilləşdirilməsi ixtisaslaşdırılmış 

t

əşkilatlar tərəfindən işlənilir və müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilərək dövlət qeydiyyatından 



keç

əndən sonra qüvvəyə minir.  

     Müxt

əlif ərzaq növlərinin eyni ad altında və ya eyni yeyinti məhsulunun bir neçə ad altında, 

yaxud t

ərkibində narkotik vasitələr və psixotrop maddələr olan yeyinti məhsullarının və bioloji 



aktiv 

əlavələrin dövlət gigiyena qeydiyyatına alınmasına yol verilmir.  

    

Qeyd  edildiyi  kimi,  insanların  sağlamlığı  təkcə  genetik  və  irsi  xüsusiyyətlərdən,  həyat 



t

ərzindən asılı olmayıb, həm də seçdiyimiz və istifadə etdiyimiz məhsullardan asılıdır.  

 

İnsanların həyatında qidalanmanın rolu danılmazdır. ÜST-nın məlumatına görə hazırda dünyada 



baş verən ölümlərin 60%-i ümumdünya qida rasionunun dəyişməsi ilə əlaqədar olub, daha çox 

s

ənaye  miqyasında  istehsal  olunan  yağlı,  duzlu  və  şirin  xörəklərlə  bağlıdır.  Müasir 



meqapolisl

ərin  yoxsullar  yaşayan  ən  pis  hissələrində  normal  qidalanmama  ilə  yanaşı,  qeyri-

sağlam  qida  rasionu  və  qeyri-sağlam  adətlər  nəticəsində  əmələ  gələn  xəstəliklərə  (piylənmə, 

allergiya,  h

əzm orqanlarının xərçəngi, avitaminoz və hipovitaminozlar, ürək damar və s.) daha 

çox rast g

əlinir[2-5,7-9].  

     Eyni  zamanda,  qeyd  etm

ək  lazımdır  ki,  müstəqillik  əldə  etdikdən  sonra  Azərbaycan 

Respublikasında  əhalinin  ərzaq  təhlükəsizliyinin  təminatı  sahəsində  kifayət  qədər  əhəmiyyətli 

işlər  görülmüşdür.  Belə  ki,  Azərbaycan  Respublikası  regionlarının  sosial-iqtisadi  inkişafı  üzrə 

həyata  keçirilmiş  birinci  Dövlət  Proqramı  bu  sahədə  böyük  uğurların  qazanılmasına  şərait 

yaratmış, ölkə Prezidentinin 14 aprel 2009- cu il tarixli Fərmanı ilə təsdiq olunmuş “Azərbaycan 

Respublikası  regionlarının  2009-2013-cü  illərdə  sosial-iqtisadi  inkişafı  Dövlət  Proqramı”nın 

icrası həyata keçirilmişdir. Əminliklə demək olar ki, ikinci Dövlət Proqramının icrası da ərzaq 

təminatı  sahəsində  ciddi  nailiyyətlərə  səbəb  olmuşdur.  Bundan  əlavə,  ölkə  Prezidentinin  25 

avqust  2008-

ci  il  tarixli  Sərəncamı  ilə  təsdiqlənmiş  ”2008-2015-ci  illərdə  Azərbaycan 

Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı” da uğurla 

icra  olunmuş  və  ölkənin  ərzaq  təhlükəsizliyinin  təmin  edilməsində  müstəsna  əhəmiyyətə 

malikdir.  Qeyd  olunanlarla  yanaşı,  respublikada  ərzaq  xammalları  və  qida  məhsullarının 

təhlükəsizliyini  təmin  etmək  məqsədilə  "Sanitariya-  epidemioloji  sağlamlıq  haqqında" 

Azərbaycan  Respublikasının  10  noyabr  1992-ci  il  tarixli  qanunu,  "İstehlakçıların  hüquqlarının 

müdafi


əsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 19 sentyabr 1995- ci il tarixli qanunu, "Stan-

dartlaşdırma haqqında" Azərbaycan Respublikasının 16 aprel 1996-cı il tarixli qanunu, "Yeyinti 

m

əhsulları haqqında" Azərbaycan Respublikasının 18 noyabr 1999-ci il tarixli qanunu və digər 



normativ- hüquqi aktlar q

əbul edilmişdir. 

      H

ər bir insan bütün həyatı boyu dəfələrlə müxtəlif patalogiyalı qida xəstəlikləri ilə rastlaşır. 



Bunlara  h

əm  keyfiyyətsiz  qida  qəbulundan  dərhal  sonra,  həm  də  10-15  il  keçdikdən  sonra 

t

əzahür edən xəstəliklər aiddir[2,5-7].  



 M

əlumdur  ki,  keyfiyyətsiz  qida  ümumdünya  əhəmiyyəti  daşıyır.  Belə  ki,  amerika  alimlərinin 

t

ədqiqatlarına  görə  bu  ölkədə  keyfiyyətsiz  qida  qəbulundan  ildə  33,0  mln.  nəfər  xəstələnir  ki, 



bunlardan  9,0  mini  ölüml

ə  nəticələnir.  1992-2001-ci  illərdə  qida  zəhərlənmələrinin  səbəbinin 

t

ədqiqi qidaların siyahısının əsasən sabit olduğunu göstərmişdir. Keyfiyyətsiz qida məhsullarının 




« Elmi x

əbərlər»                                                                       Qida məhsullarının texnologiyası 

 

 

hazırlandığı əsas yeri insanların yaşayış və məişət yeri, ikinci yer- iaşə müəssisələri (yeməkxana, 



kafe,  restoran,  uşaq  baxçaları  və  məktəblərin  qida  bloku  və  s.),  üçüncü  yeri  isə  qida  sənayesi 

əssisələri tutur[2,3].  



       Rusiya  aliml

ərinin  və  ekspertlərinin  qiymətləndirmələrinə  görə  bu  ölkənin  bazarlarında 

satılan  heyvan  yağlarının  və  balıq  konservlərinin  30%-ə  qədəri,  süd  məhsullarının  35%-i,  ət 

m

əhsullarının 40%-ə qədəri saxtalaşdırılmışdır[8]. 



      

İsveçin  qida  məhsullarına  və  dərman  vasitələrinə  nəzarət  milli  bürosu  ilə  Stokoholm 

Universitetinin aliml

əri ilə birgə 2002-ci ildə 100-dən çox iaşə, o cümlədən "Makdonalds" tipli 

əssisələrdə  apardığı  araşdırmalar  nəticəsində  müəyyən  etmişlər  ki,  tərkibində  yüksək 



miqdarda  karbohidrat  olan  qid

aların  və  quru  sıyıqların  istiliklə  emalı  proseslərində 

yüks

əkqatılıqlı  akrilamid  (AA)  maddəsi  yaranır.  Həmin  maddələrin  kanserogen  və  mutagen 



t

əsirləri yalnız heyvanlar üzərində təcrübə zamanı zamanı təsdiq edilmişdir. AA eyni zamanda 

əsəb sistemini zədələyir və sonsuzluğa səbəb olur. Kartof çipsində bu maddənin miqdarı ÜST-

nin  su  üçün  mü

əyyən  etdiyi  buraxılabilən  miqdardan  500  dəfə  çoxdur.  Kanada  alimləri  qida 

m

əhsulları  hazırlanarkən  AA  əmələ  gəlməsinə  gətirib  çıxaran  yeni  kimyəvi  reaksiya  aşkar 



etmişlər.  

       Xammal  v

ə  qida  məhsullarının  təhlükəsizliyi  onların  tərkibində  olan  kimyəvi  və  bioloji 

t

əbiətli  maddələrin,  mikroorqanizmlərin  və  onların  həyat  fəaliyyəti  məhsullarının  miqdarı  və 



keyfiyy

əti  ilə  müəyyən  edilir.  Qidada  olan  patogen  mikroorqanizmlər,  süni  və  təbii  radionük-

lidl

ər,  nitrat,  nitrit  və  nitrozobirləşmələr,  pestisidlər,  ağır  metalların  duzları,  həmçinin 



konservantlar  v

ə  boyak  maddələri  kimi  qida  əlavələri  və  s.  insan  orqanizmi  üçün  daha 

t

əhlükəlidir.  Qida  məhsulları  ətraf  mühitdən  ekoloji  zərərli  maddələri-kontaminantları 



akkumilyasiya etm

ək (toplamaq) və təhlükəli miqdarda qatılaşdırmaq qabiliyyətinə malikdirlər. 

Ətraf  mühitdən  insan  orqanizminə  düşən  müxtəlif  mənşəli  toksinlərin  70%-ə  qədəri  biki  və 

heyvan m


ənşəli məhsullar vasitəsilə keçir. XX əsrin 50-60- cı illəri ilə müqayisədə hazırda qida 

m

əhsullarında  radionüklidlərin  miqdarı  5-20  dəfə  yüksəlmişdir.  Son  5-10  ildə  ərzaq 



m

əhsullarının  nitratlarla  və  onların  parçalanma  məhsulları  ilə  çirklənməsi  5  dəfəyə  qədər 

artmışdır.  

N

əticə 

Qeyd  olunanlara 

əsasən  belə  nəticəyə  gəlmək  olar  ki,  ekoloji  sistemdə  müəyyən  yer 

tutmaqla yanaşı, insanlar özünün qidalanma ekologiyasına ciddi fikir veməlidir.  

Daha  inkişaf  etmiş  ölkələrdə  ərzaq  məhsullarının  bolluğu  şəraitində  cəmiyyətin  əsas 

problemi qid

anın keyfiyyəti və təhlükəsizliyidir. Kasıb və inkişaf etməmiş üçüncü ölkələrdə isə 

başlıca  problem əhalinin əsas qida məhsulları ilə minimum təminatı məsələsidir.  

Qidalanma  ekologiyası  probleminə  müasir  münasibət  XX  əsrin  90-  cı  illərində  meydana 

çıxmış, 1992-ci ilin sonunda İtaliyanın Roma şəhərində Ümumdünya Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı 

T

əşkilatının ( FAO) və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) təşəbbüsü ilə əhali üçün tam 



d

əyərli  qida  məhsulları  probleminin  həlli  yollarına  həsr  olunmuş  beynəlxalq  konfrans 

keçirilmişdir.  Konfransın  vacibliyi  onunla  əlaqələndirilmişdir  ki,  yer  kürəsində  adambaşına 

kifay


ət qədər ərzaq məhsulu istehsal olunsa da, hazırda hər il dünya əhalisinin 800,0 mln. nəfərə 

q

ədəri xroniki aclıq şəraitində yaşayır, 2,0 mlrd. nəfərə qədərininisə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin 



olunmasına ehtiyac vardır.  

İnsanlarındaimaclığının  nəticəsi-  xəstəliklər,  korluq,  uşaqlarda  əqli  çatışmazlıq,  sonsuzluq,  er-

k

ən ölümvə s.-dir.Eyni zamanda inkişaf etmiş ölkələrdə təmin olunmuş insanlar arasında artıq-



laması  ilə  qidalanma  və  müntəzəm  toxluq  bir  çox  ciddi  xəstəliklərin  yaranmasına  səbəb  olur. 

Ekoloji v

əziyyət, öz növbəsində məhsulların təhlükəsizliyi, profilaktiki və müalicə qidalanması 



« Elmi x

əbərlər»                                                                       Qida məhsullarının texnologiyası 

 

 

probleml



ərinə səbəb olur. 

      

İşin elmi yeniliyi.Araşdırmalara əsasən belə nəticəyə gəlinmişdir ki, tərkibində kifayət qədər 

nişasta olan məhsulların ( kartof, qarğıdalı, taxıl bitgiləri, un məmulatları və s.) praktiki olaraq 

hamısında akrilamid (AA) vardır. Kartof çipsi, kartof frisi, piroqlar, keks, çörək, qizardılmış kofe 

v

ə qarğıdalı topası(quşbaşı qarğıdalı) ən çox təhlükəli məhsullar sırasına daxil edilmişdir.  



    Praktik 

əhəmiyyəti.AA  ilə  zəngin  olan  bütün  məhsullar  yüksək  temperaturlu  (120

0



emaldan keçirilm

əlidir. Əgər qızartma, duxovkada bişirmə, qrildə və frityurda hazırlama zamanı 

AA 

əmələ gəlirsə, suda(buxarda) bişirmə zamanı praktiki olaraq bu maddəyə rast gəlinmir.  



Ədəbiyyat 

1.M


əhərrəmov  M.Ə.  Qida  məhsulları  texnologiyasının  nəzəri  əsasları.  Bakı:  “İqtisad 

Universiteti

” Nəşriyyatı. 2015, səh.384 

2.  M


əhərrəmov  M.Ə.  Qida  məhsullarının  çirklənmə  problemləri//Ali  təhsildə  keyfiyyətin 

t

əminatı.  Respublika  elmi  konfransının  materialları(23-24  dekabr  2016-cı  il).  Lənkəran,  2016, 



s

əh.72-74.  

3.

 



 

 



   

 

   



 

/

.  



.-  .:

 

 «



», 2008.-512

4. 



  .  ., 

  .  . 


 

.-

.: 



 «

», 


2005.-

544


5. 


    ., 

  .  . 


.-

.: «


.

», 2003- 

272 



6. 



   

 



 

   


 

:

.   



./

 





,  . 

.- .: 


, 2004.-312

7. 



Ч

  . . 


 

   


   

   



 



 

 

№ 8 (43) / 2012, 



.149-151.  

8.    Х


. . 


 

 

 



 

 



 

 /  . . Х

. –  .: 

, – 252 


9.

  . . 



 

 

 



 



   

 

 



   

 

//



 

 

  .  .



, 2015 

 

        



езюме  

 

 

Ч

 

 

 

   

Щ

Х 

 

ерр мо   . . 

Ключевые слова: 



 



 

 

 



 

 

 



 

   


 

 

    



 



 

   


   

 

 



 

 

 



 

 



 

.



 

 

   



 

 

 



 

 

   



   

 

 



 

 



 

 



 

 



 

 

 (



 



 

    . .) 



 

 

 



 (AA). 

 



 



 



   

 

(



-

 



 

 

 



 

 



 

Summary  

SOME ASPECTS OF THE SECURITY OF SUPPLY OF FOOD PRODUCTS AND 


« Elmi x

əbərlər»                                                                       Qida məhsullarının texnologiyası 

 

 

FOOD-STUFF. 



Maharramov 

. A. 

        Key words:food, health, safety, acrylamid, pollutants 

The article in the modern era in the protection of human health, food security.Some aspects are 

described. It is shown that the health of the body along with foodenough items that are dangerous 

to enter. Pollutant kontaminant he can fall accidentally or nutritional supplements in the form of 

food can be included. It was basically explored conc-lusion, the products contain enough starch 

(potatoes,  corn,  grain  plants,  pastry,  etc.),  virtually  all  of  the  acrylamide  (AA)  are  available. 

Potato chips, French fries, cakes, bread, roasted coffee and corn anthill (bird-per corn) has been 

included in the list of the most dangerous products. 



 

Yüklə 87,54 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə