Elşən Misir oğlu Nəsibov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
90 parlamentin özündə təcəssüm olunur. Parlament hüquqi dövlətin qurulmasında mühüm rol oynayır və güclü parlament bu istiqamətdə sabit və güclü cəmiyyətlərin, dövlətlərin yaranmasına xidmət edir. Parlament dövlət hakimiyyətinin qanunverici qoludur. Məlumdur ki, hətta monarxik dövlətlərdə və parlamentli respublikalarda hökumət də parlamentdən formalaşır. Bu baxımdan da parlament hakimiyyət mənbəyi kimi xüsusi önəm kəsb edir. Parlament həm öz qolunu, həm də icra hakimiyyəti qolunu formalaşdırır. Bir çox ölkələrdə dövlət rəhbərini də parlament seçir, təyin edir. Bu aspektdə parlament çox məsuliyyət tələb edən və məsuliyyət tələb olunan bir qoldur. Ümumiyyətlə, hakimiyyət dövlət siyasətinin əsas aparıcı qüvvəsidir və ayrı-ayrı qollarını özündə əks etdirir. Dövlət dedikdə, başlıca olaraq bir tərəf kimi hakimiyyət başa düşülür. Düzdür, dövlətin tərəfləri onun tərkibini təşkil edən elementlərdir. Hakimiyyət dövlətlə vətəndaş arasında birlik yaradan, vətəndaşın və dövlətin marağını tərəflər olaraq təmin edən, bu istiqamətdə idarəçilik həyata keçirən tərəfdir. Hakimiyyət pilləlidir və qollar arasında nəzarət mövcuddur. Parlament həm də hakimiyyyət (qanunverici) üzərində cəmiyyət nəzarətini təmin edən əsas qurumdur. Burada icra hakimiyyətinin hesabatları dinlənilir. Parlamentdə hesabat xalq qarşısında ola hesabat mənasını verir. Parlamentçiliyin ən böyük müsbət tərəfi həm də bu qurumun gücündə əks olunur. Parlament güclü dövlətin dayağıdır. Azərbaycanda parlament ənənəsi artıq formalaşıb. Müstəqil Azərbaycanda nizamlı parlamentin əsası 1993-cü ildə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin parlamentin sədri postuna gətirilməsindən sonra qoyulub. Müstəqilliyin ilk illərində isə parlament anarxiyası dövrü hökm sürüb. Parlament etikasızlığını anarxiyanı demokratiya kimi başa düşənlər yaradırdı ki, bu da nəticə etibarilə parlamentin zəifliyinə, qərarlarının əksər hallarda gücsüzlüyünə, təsirsizliyinə səbəb olurdu. Dövlət də bundan sarsılırdı. Hakimiyyətin digər qollarında fəaliyyətsizliyə səbəb olurdu. Parlament nizamı özü belə bu qurumun dəyərini artırır və onun dövlətdə və cəmiyyətdə gücünü çoxaldır. Nəticəsi isə hakimiyyətin qanunverici qurumuna olan inamını və etibarını gücləndirir. Cəmiyyətdə və dövlətdə parlamentin nüfuzu artmış olur. Bu hal da hakimiyyətlə cəmiyyət və xalq arasında möhkəm birliyin təməlinə xidmət amilini ortaya qoyur. Etikalı, nizamlı, mən deyərdim ki, "savadlı parlament" ümumiyyətlə, güclü və sabit dövlətçiliyə xidmət edir. Belə tərkibli parlament dövlətçilik anlayışını çox yüksək səviyyədə özündə cəmləşdirir. Hüquqi dövlət, qanuni dövlət, möhkəm təməlli siyasi sitemi olan dövlət obrazları, modelləri yaranır. Parlamentin qanunvericilik, ideyavericilik funksiyasının yüksək səviyyədə yerinə yetirilməsi nəticə etibarilə dövlətin, məhz sabit inkişaf strategiyasını seçmiş dövlətin öz inkişaf yolunda böyük uğurları demək olur. Yeni-yeni qanunlar cəmiyyətin nəbzini tutur və cəmiyyət və dövlət də sürətlə inkişafa 91 gedir. Parlament inkişaf qaydalarının nəzəri və təcrübi əsaslarını hazırlayan qurum kimi də özünəxas rola malik olur. Nəticə etibarilə deyək ki, ölkəmizə daha güclü parlament lazımdır və parlamentçilik ənənəsini özündə cəmləşdirən quruma ehtiyac var. Yuxarıda sadalananlardan belə qənaətə gələ bilərik ki, güclü parlament üçün xalqımız məhz kimlərə səs verib, onları özlərinin nümayəndələri seçməlidir. Parlamentin gücü xalqı bu qurumda təmsil edənlərdən asılıdır. Təmsilçilik ən yüksək mədəniyyətdir ki, öz daxilində yüksək etik göstəriciləri ehtiva edir. Bu mədəniyyət kompozisiyasının tərkibinə şəxsin (təmsil edənin) etik davranış göstəriciləri aid olur. Şəxsin bilik və bacarığı, istedadı və dünyagörüşü, maarifçilik səviyyəsi və digər müsbət keyfiyyətləri də kompozisiyanı təşkil edir. Onu da sadalamaq lazımdır ki, parlamentdə təmsil olunan şəxs onu təmsilçi edənlərdən öz bilik və bacarığına, istedad və savadına görə, cəmiyyətdə qazandığı nüfuz baxımından geri qala bilməz. Parlamentdə həm də savadlı insanlar ona görə cəmləşməlidir ki, dialoqlarda, fikir mübadilələrində, müzakirələrdə daha çox şəxslər iştirak etsinlər ki, qaranlıq məqamlar çox aydınlaşsın. Parlamentin potensialı da artsın. Parlament yüksək tərkiblə fəaliyyət göstərsin. Təmsilçilər qanunvericiliyin əsaslarını, bu baxımdan sənədlərin xarakterini, onların tənzimləmə sahələrini, normativ-hüquqi aktların tətbiqi dairələrini, qanunvericiliyin təyinatını, dövlətin konstitusion əsaslarını nəzəri və təcrübi əsaslarla bilməlidirlər. Qanunların məkana və zamana müvafiq tənzimləmə xassələrini dərk etməlidirlər. Qanun və siyasət anlayışlarının vəhdətini bilməlidirlər. Onlar hüquqi islahatların avanqard subyektləri və aktiv iştirakçıları rolunu oynamalıdırlar. Ə ziz xalqımız, gəlin elə adamları seçək ki, parlamentimiz də güclü olsun, dövlətimizə və bizlərə yaxşı xidmət etsin. Həm də parlamentimizi güclü dövlətimizin dayağına çevirək. Bu şəxslər aşağıdakı kateqoriyalara aid olanlar ola bilərlər: Dövləti bütöv və tərkib etibarilə, siyasi sistemi, hüququ sistemini, iqtisadi sistemi yaxından dərk edən şəxslər-mütəxəssislər, ictimaiyyət nümayəndələri, cəmiyyət və elm sahələrinin aktivləri, institutlarda, universitetlərdə və partiyalarda yetişən şəxslər; onların içərisindən (peşələrinə görə), -təcrübəli hüquqşünaslar-dövlət və hüquq anlayışına dərk etdiklərinə görə, qanunçuluq, hüquqi-nomativlik anlayışlarını bildiklərinə görə; -politoloqlar-dövlət və siyasət anlayışlarını yaxşı dərk etdiklərinə və dövlətin daxili və xarici siyasətindən nəticələr çıxarmağı bacardıqlarına görə; -iqtisadçı ekspertlər- iqtisadi sistemi və iqtisadi siyasət dərk etdiklərinə görə; -tarixçilər-tarixi məqamları bildiklərinə görə; -mədəniyyət və incəsənət xadimləri-bu sahələrdə qanunların qəbulu zamanı aktiv iştirak etmək zərurətinə görə; Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|