Elşən Misir oğlu Nəsibov
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
26
Hisslərin, duyğuların əks olunduğu obyektləri ölçüsünə görə mikrodan makroya qədər təsnif etmək olar. Vətənə ola sevgi və məhəbbət hissləri də qlobal hisslər sırasındadır. Məlumdur ki, insan torpaqsız, yurdsuz, yaşayış məskənlərsiz, ailələrsiz, ətraflarsız yaşaya bilməz. Vətəni təşkil edən elementlər öz-özlüyündə insana bağlılıq yaradır. Bu baxımdan da qəbul edilən sərhədlər daxilində Vətən bütövlüyü kriteriyası mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Vətəni təşkil edən elementlərin çatışmazlığı (burada ərazi birinci yerdə durur) öz-özlüyündə insanlarda böyük çatışmazlıqları meydana gətirir. Hamımza da mütləq qayda olaraq məlumdur ki, elə torpaq olmadan insanın yaşaması ağılasığmazdır. Vətən sevgisi doğmalıq və arxayınlıq, gümanlıq, ümidlik yaradır. İnsanlar sabahlarına inancla, fəxarətlə baxırlar. Vətən sevgisi əgər toponim izah baxımından torpaq, yurd, diyar sevgisidirsə, mədəni aspektlər nöqteyi- nəzərdən xalq sevgisidirsə, ədəbiyyat, poeziya baxımından təbiət sevgisidirsə (burada təbiət füsunkarlığı insanın ruhuna oturur), cəmiyyət və siyasət baxımından, həmçinin mədəni şəxsiyyətlilik nöqteyi-nəzərdən dövlət sevgisidir. Dövlət öz fəaliyyətini insanların Vətənlə bağlılığı və onun tərkib elementlərindən istifadə üzərində qurur. Vətəni, xalqı, dövləti, cəmiyyəti sevənlər müxtəlif kateqoriyalara bölünür. Burada Vətən psixikasının müxtəlif tərkibləri meydana gəlir. Kimsə Vətəni daha çox sevir, onun hər bir elementinə valehdir, onsuz yaşamaq mənasını görmür; bir başqaları isə Vətənə adi baxır və özünü kosmopolit kimi hiss edir. Kosmopolitlik də pis xasiyyət deyil. Təki sülhsevər olasan və sevginin, hörmətin, rəğbətin mərkəzində dünyanı və insanlığı görəsən; eləcə də radikal sərhədlər rejimi amilini rədd edəsən, hətta siyasi coğrafiya baxımından sərhədləri qəbul etməyəsən və bütün dünyanı özününkü hesab edəsən. Lakin kosmopolitlik Vətən sevgisini kölgələməməli və onun tərkibini təşkil etməlidir. Vətəni dünyadan ayırmaq olmaz. Ən əsası olduğun hər bir məmləkəti öz doğman hesab edəsən. Bütün yurdlar arasında sülhpərvər bir missiya yerinə yetirəsən. Vətəni sevənlər kateqoriyaya bölünə bilir. Hər kəs bu obyektə müxtəlif bucaqlardan baxır. Baxışlar ümumiləşəndə Vətən sevgisində maddi-material amilləri birinci şərt kimi qəbul edənlər olur. Onlar üçün Vətən ancaq pul və varidatdan ibarət olur. Vətən o xas insanları yalnız maddi dəyərlərlə təmin etməkdə borcludur. Digər qism insanlar isə Vətəni (resurslarını) onlara xidmətdə görsələr də, Vətəni qazanclar məsələsində günahkar hesab etmir. Vətənə ülvi duyğular yaradan mənbə kimi baxır və onun maddi dəyərlərindən istifadəni ikinci yerdə görür. Nizamlı istifadə prinsipini əsas götürür. Vətən bütövlüyü, xalq və insanların bütövlüyü, cəmiyyətin firavanlığı bu insanların mənəvi aləminin tərkibini təşkil edir. Vətəndən ayrı qalan insanlar da Vətəni sevmək dərəcəsinə görə fərqlənirlər. Məsələn, bir çox insanlar qərib ölkələrdə, diyarlarda ancaq Vətəni
27
axtarırlar. Vətənsiz ayrı dayana bilmirlər. Kənardan imkanları daxilində xidmət edirlər. Digər insanlar üçün isə bu faktor yoxdur, əksinə Vətənə nifrət hissləri baş qaldırır. Vətənpərvərlik hisslərinə görə insanları laqeyd yanaşanlardan tutmuş, Vətən həsrətinə qədər olanlara qədər aralıq trayektoriya üzrə təsnif etmək olar. İlk növbədə bu kriteriyaları insanların tutduqları peşələrə görə təsnif etmək olar. Çünki peşələr elə insanları xidmət dərəcələrinə görə Vətənə bağlayan amil rolunu oynaya bilir. Ən əsası peşədə ləyaqətlə xidmət etməkdən ibarətdir.
Azərbaycanda ən vətənpərvər insanlar hamımızın da qəbul etdiyi Vətənin müdafiəsi uğrunda döyüşənlər, burada canlarını qurban verən şəhidlərimiz, qəhrəmanlarımız, əlil olanlarımız, soyqırımlara məruz qalanlar və onların ailələri, döyüş şəraitində əsir düşən hərbçilərimizdir. Eyni zamanda bu kateqoriyaya aiddir: əsgərlərimiz (səngərlərdə dayanan), komandan heyəti olan zabitlərimiz. Döyüş sərhəddi bölgələrində yaşayanlar və günahsız girov götürülənlər də bu kateqoriyaya aid edilə bilər. Ön cəbhədəki hərbidə işləyənlər bu sırada qərarlaşırlar. Birincilər qrupuna aid olan kateqoriyaya dövlət rəhbərini, -hansı ki, bütün günü müdafiə üçün, müharibənin qabağını kəsmək üçün yollar axtarır, -aid etmək lazımdır. Dövlətin, cəmiyyətin, ölkənin siyasi məsuliyyəti onun çiynindədir;
arxa cəbhədə zəhmət çəkən, əziyyətlərə qatılan insanlardır. Bu insanlar öz zəhmətləri ilə ön cəbhəni təmin edirlər, digər tərəfdən də sosial- iqtisadi vəziyyətin yaxşılaşması üçün çalışırlar. Məhsul istehsal edənlər, çatışmazlığı aradan qaldırmaq üçün xarici və daxili ticarətlə məşğul olanlar, infrastruktur yaradanlar, nəqliyyat vasitələrini idarə edənlər, ön cəbhədə mülki xidmət göstərənlər bu kateqoriyaya aid oluna bilərlər. Ümumiyyətlə, ölkənin təsərrüfat (sənaye və kənd təsərrüfatı) sistemində çalışanlar bu kateqoriyaya aid oluna bilərlər. İkinci kateqoriyaya ölkənin müdafiəsini təşkil edən hərbi- müdafiə sistemi, sərhəd mühafizəsi sistemi, həmçinin sülhü yaratmaq üçün xarici ölkələrlə əlaqələrdə iştirak edən qrup (diplomatlar, məmurlar) aid ola bilər. Bu yöndə fəaliyyət göstərən hökumət üzvləri bu kateqoriyaya aid ola bilər;
Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|