ElşƏn miSİr oğlu nəSİbov



Yüklə 309,67 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə43/44
tarix17.09.2017
ölçüsü309,67 Kb.
#459
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   44

128 
 
arasında mövcud müəyyənliklə gələcək müəyyənlik arasında bir 
bağlayıcılıq  meydana  gəlir.  Proqnozlaşdırma  müəyyənliklə 
qeyri-müəyyənlik  arasında  körpüq  yaratma  vasitəsidir.  Burada 
hadisələrin  nəticələrindən  gələcək  müəyyənlik  formalaşır. 
Birinci,  yəni  mövcud  müəyyənliklə,  ikinci,  yəni  gələcək 
davamedicilik arasında üzvi bağlılıq mövcud olur. Bu bağlılıq ya 
birbaşa  sərhədlərdən,  yəni  qonşu  məkandan,  eləcə  də  məkanın 
içərisindən  meydan  gəlir,  ya  da  uzaq  məkandan  ortaya  çıxır. 
Uzaq  qeyri-müəyyənlik  öz  aşkar  olunmasını  gözləyir.  Deməli, 
proqnozlaşdırma  həm  sıx  bağlı  və  bir-birini  ardıcıl  olaraq 
əvəzləyən  hadisələr  arasındakı  bağlılıqdan  formalaşır,  həm  də 
uzaq  məkanlardan  və  trayektoriyadan  meydana  gəlir.  Bu  halda 
məkan  məsələsi  uzaq  və  yaxın  proqnozlaşdırmanın  əsaslarını 
meydana  gətirir.  Elmin  əsas  vəzifəsi  və  funksiyası  məhz 
bağlayıcılığı  müəyyən  etməkdən  ibarətdir.  Bu  bağlayıcılıq  və 
şərtləndiricilik əsasən həm ümumiləşdirir, həm də xüsusiləşdirir. 
İnsan hüquqları anlayışı üzrə elmi-tədqiqatı başlıca olaraq bütün 
sahələr  üzrə  nəzəri  fikirlərin  müəyyən  olunması  ilə  həyata 
keçirmək  olar.  Çünki  nəzəri  fikirlər  maraqlardan,  mənafelərdən 
irəli  gəlir.  Nəzəri  fikirlər  subyektiv  olsa  da,  özlərində 
obyektivliyi  də  qəbul  edir. Elmin əsas vəzifəsi həm də ölçüləri, 
kəmiyyətləri müəyən etməyə istiqamətlənir.  
 
İnsan hüquqları anlayışı üzrə tədqiqatı, nəzəri və təcrübi 
əsaslara  söykənməklə,  aşağıdakı  istiqamətlərdə  həyata 
keçirmək olar: 
 
-insan  hüquqları  anlayışının  məzmun  və  mahiyyətinin 
araşdırılması, aşkarlanması; 
-insan  hüquqlarında  universal  və  məxsusi  prinsiplərin 
araşdırılması;  
-insan 
hüquqları 
anlayışında 
tərkib 
və 
bütövlərin, 
elementlərin araşdırılması, tədqiqatı; 
-insan hüquqlarının bir prinsip kimi qəbul olunması;  


129 
 
-insan  hüquqlarının  təcrübi  əsaslarının  tədqiqatı-burada 
gündəlik  baş  verən  hüquq  təminatı,  müdafiə  və  pozuntuları  ilə 
bağlı  hadisələrin  araşdırılması  və  bu  hadisələrin  hüquq 
nəzəriyyəsinə, fikirlərinə uyğunluğu və uyğunsuzluğu; 
-hüquq  normalarrının  pozitiv  xətt  üzrə  dəyərverici 
əsaslarının araşdırılması; 
-insan  hüquqlarının  nəzəri  aspektlərinin  formalaşma 
tarixinin  mərhələ  və  dövrlərinin  tədqiqi-inkişaf  dinamikasının 
əsaslarının müəyyən olunması; 
-insan  hüquqlarının  pozulması  və  təminatına  əsaslanan 
hadisələrin zəncirlilik üzrə ardıcıl olaraq öyrənilməsi; 
-insan  hüquqları  anlayışının  konseptual  məzmunundan  irəli 
gələrək müxtəlif şəbəkələrə malik olmasının müəyyən olunması; 
-insan  maraqları  ilə  tələbatları  arasında  ödəyicilikdən 
meydana  gələrək,  insan  hüquqları  anlayışının  tələblərə  cavab 
verməsinin əsaslarının müəyyən olunması;  
-müxtəlif yaş dövrləri üçün insan hüquqlarının mahiyyətinin 
öyrənilməsi-burada  psixo-fizioloji  amillər,  bioloji  aspektlər 
mühüm  rol  oynayır  və  elmlər,  sosial  elmlər  də  daxil  olmaqla, 
vəhdətdə öyrənilir.  
  
 
 
 
 


130 
 
Qrafiklər bölməsi 
Qrafik-1 
Дяйярлярин тяркибини якс етдирян схем 
 
Дяйярлярин тяркиби 
Елементлярин вя 
онларын топлусу 
Инсан  
 
Фювгялтябият 
 
Тябият 
 
Каинат  
 
Мадди-мяняви алям 
 
Конкрет 
дяйярляр 
Мцжярряд 
дяйярляр 
Ужа –али дяйярляр 
 
Яхлаг  
 
Щцгуг  
 
Мадди 
елементляр 
 
Мцнасибят 
вя ялагя 
 
Давраныш  
 
Щярякят  
 
Истигамят, йол, жящят, 
йюн, тенденсийа, 
мейил,  цсул, васитя, 
алят, норма, гайда, 
ганун, структур, 
систем, механизм, 
вязиййят, щярякят, 
динамика, инкишаф, 
мараг, мянафя, истяк, 
арзу вя с.  
 
Мярифят, ганажаг, 
виждан, намус, шяряф, 
ляйагят вя с. 
 
Ихтийар, 
сялащиййят, 
сащиблик, 
мясулиййят,  
ющдялик, 
истифадя, 
сярянжам 
вермя вя с.   
 
Вязифя  
 
Мювжуд 
дяйярляр 
Эяляжяк дяйярляр 
 


131 
 
График -2 
 
Дяйярлярин тяркибини якс етдирян схемин давамы  
(сосиал-сийаси аспектдя) 
 
Форма, мязмун, мащиййят  
 
Дювлят 
 
Жямиййят 
 
Вятяндаш 
 
Шяхсиййят 
 
Щакимиййят  
 
Дювляти 
идаряетмя 
апараты 
 
Систем, 
механизм 
 
Адят-яняня 
 
Структур вя 
механизм 
 
Сосиал 
апарат 
 
Сийаси-сосиал 
нормалы фярд 
 
Щцгуг 
нормалары 
 
Статус 
Жямиййят вя 
дювлят 
 
Сосиал 
тябягяляр –
фяргли сосиал 
елементляр 
Фяргли сосиал  груплар  щяр  бир  вятяндашын  мянсуб олдуьу 
групда  вязифя  вя  функсийаларыны  мцяййян  едир.  Бурадан 
да  дяйярлилик  мейдана  эялир.  Бир  груп  диэярини  дяйярли 
едир. Бир груп диэяри цчцн фяргляндирижи функсийаны йериня 
йетирир.  Сосиал  апаратын  механизмиси  цчцн  тяркибляр 
мцхтялиф олур.  
 
Статуслары 
формалашдырма 
механизмляри вя 
елементляри 


Yüklə 309,67 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə